Electronische Leer Omgeving

Digitale Vakdidactiek Geschiedenis

6. De Electronische Leeromgeving (elo)

'The best current evidence is that media are mere vehicles that deliver instruction but do not influence student achievement any more than the truck that delivers our groceries causes changes in our nutrition. Basically, the choice of vehicle might influence the cost or extent of distributing instruction, but only the content of the vehicle can influence achievement.'

Richard Clark 1983

The carpenter makes the tools; the tools don't make the carpenter!

E-learning kan worden omschreven als ‘leren waarbij gebruik gemaakt wordt van digitale
hulpmiddelen’. Een Electronische Leer Omgeving (elo) maakt ten behoeve van onderwijs verbindingen tussen personen en leermiddelen met behulp van communicatietechnologie.

Wanneer heeft een elo geen zin?

Er zijn mensen die denken dat het gebruik van een elo een bijdrage zal kunnen leveren aan het dreigend tekort aan leraren. Dat lijkt niet erg waarschijnlijk. Een collega schrijft op wiswijzer: 'Volgens mij mag je al blij zijn als je bij een grote individualisering en leerlinggerichtheid in combinatie met ICT-middelen het aantal docenten hetzelfde zou kunnen houden. Maar een lerarentekort los je met ICT dus niet op!' Ook is een elo niet lesvervangend. Een elo bovendien gemakkelijk demotiverend werken als het onderhoud van een cursus te wensen overlaat en als de kwaliteit van het aangeboden lesmateriaal onvoldoende is.

Wanneer heeft een elo wel zin?

Een elo kan een nuttig instrument zijn als een docent zijn leren anders in wil richten. Zolang de docent het totale leerproces van de leerlingen wil sturen zal hij weinig tot geen nut ondervinden van een elo.
Omgekeerd geldt dat een elo door een leerling vooral gebruikt zal worden als hij tot op grote hoogte de regie over zijn leren heeft of krijgt. Een leerling die gewend is dat de docent al zijn leren stuurt zal niet snel geneigd zijn gebruik te maken van de mogelijkheden van de elo.

Onderstaand schema geeft heel aardig weer hoe mogelijke verschuivingen in het onderwijs van invloed zijn op de bruikbaarheid van een elo.

Bron: Wiswijzer

Wanneer is een elo bruikbaar in het geschiedenisonderwijs?

Voor alle vakken, en dus ook voor geschiedenis, geldt dat de meerwaarde van elo toeneemt naarmate de behoefte groter wordt om in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Het gaat dan niet alleen om verschillen in leerstijlen en tempo, maar ook om verschillen in de mate van en aard van de begeleiding van leerlingen.

Een elo biedt de mogelijkheid om op de leerling toegesneden lessen en opdrachten te plaatsen. Zo kan een docent lesmateriaal bij diverse onderdelen van de leerstof in de elo plaatsen, waaruit de leerling een keuze maakt. Vooral bij het trainen van vaardigheden dienen zich goede mogelijkheden aan. Een leerling die moeite heeft met het analyseren van spotprenten kan dan bijvoorbeeld het onderdeel 'analyse van spotprenten' bestuderen eventueel aangevuld met gerichte opdrachten. Weet een leerling niet meer precies hoe een goede bronvermelding eruit ziet dan kan hij het betreffende onderwerp raadplegen. Wil hij een website maken dan kan hij nalezen waar hij op moet letten en de tips over het schrijven voor het web bestuderen.

Een andere belangrijke functie van een elo is het faciliteren van de communicatie tussen leerlingen en docent en tussen leerlingen onderling.

De docent kan op afstand de leerling in zijn leerproces ondersteunen. Hij kan individueel feedback geven. Voortbordurend op het voorbeeld van de spotprenten kan de leerling indien hij problemen blijft houden een vraag voorleggen aan de docent (of een medeleerling), via een mailtje of via een forum. Voordeel van een forum is dat het antwoord ook beschikbaar is voor andere leerlingen en dat leerlingen ook op elkaar kunnen reageren.

Toen mijn leerlingen gezamenlijk, als klas, werkten aan het maken van een website over klassieke elementen in de architectuur van Enschede gebruikten zij een elo om bestanden uit te wisselen en elkaar en mij vragen te stellen. De vragen waren zowel inhoudelijk als praktisch van aard, bijvoorbeeld; wie kan er een digitale foto maken van het pand van juwelier Koelink?

De leerling krijgt een planning op hoofdlijnen (wanneer moeten de opdrachten af zijn) en kan deze naar eigen voorkeur en mogelijkheden nader invullen.

de docent

De docent kan op de elo lesmateriaal plaatsen, dat op elk gewenst moment door de leerling gebruikt kan worden.
De docent kan op het forum binnen de elo vragen van leerlingen beantwoorden.Voordeel hiervan boven het beantwoorden van vragen via e-mail is dat andere leerlingen dan de vragensteller ook kunnen profiteren van het antwoord.
De docent kan op de elo mededelingen aan de leerlingen doen.
De docent kan op de elo prestaties van leerlingen administreren.
De docent kan op de elo toetsen ontwikkelen, afnemen, evalueren en corrigeren

de leerling

De leerling kan op een elo toetsen afleggen.
De leerling kan op het forum binnen de vragen aan de docent (of medeleerlingen) stellen. Voordeel hiervan boven het beantwoorden van vragen via e-mail is dat andere leerlingen dan de vragensteller ook kunnen profiteren van het antwoord.
Leerlingen kunnen onderling materiaal uitwisselen
Leerlingen kunnen gezamenlijk werken aan werkstukken

De elo kan de communicatie en de samenwerking met medeleerlingen, de docent en eventueel anderen vergemakkelijken. Dat kan bijvoorbeeld via chatten, e-mail, een forumdiscussie of een gezamenlijke webruimte.

Onderzoeksopdrachten

De begeleiding van onderzoeksopdrachten kan heel goed plaatsvinden binnen een elo

voordelen:

de leerlingen worden gedwongen heel precies hun hulpvragen te formuleren. Met vragen als 'ik snap er niets van' kan een docent, binnen een elo, niet uit de voeten.

Toetsing

Aan het eind van een reeks lessen of tussentijds kunnen leerlingen zich zelf, op door hen gekozen momenten, toetsen met behulp van diagnostische toetsen die op de elo beschikbaar zijn.

Een summatieve toets (voor een cijfer), vergt controle tegen afkijken en gebruik van ongeoorloofde hulpmiddelen. Vanwege het belang van de toets voor de student is ook beveiliging tegen technische en organisatorische problemen nodig.

Bij een formatieve toets (diagnostisch) of oefentoets is geen controle nodig. Voorkom wel dat de student door technische of organisatorische onvolkomenheden zijn kans om de toets te maken misloopt. Stel voldoende computers beschikbaar of maak de toets via internet toegankelijk.

Tips en wetenswaardigheden

Lezen op het scherm is 7 keer zo moeilijk als lezen van papier.
Gaat het over lesmateriaal met de bedoeling om uit te printen, geef daarbij dan aan
hoeveel pagina’s het document bevat en bied het aan in pdf-formaat.
Uit onderzoek blijkt dat de presentatievorm van content bepalend is voor de leerfunctie.
Hou het scherm schoon en overzichtelijk. Niet te veel tegelijk aanbieden. Er zijn
mogelijkheden om gedoceerd dingen aan te bieden in een bepaalde volgorde door
materiaal op bepaalde datum en tijd te laten verschijnen en weer verdwijnen.
Werk als het mogelijk is NIET met Word omdat dit slecht van het scherm te lezen is,
tenzij de bedoeling is dat er verder met het document gewerkt wordt.
Maak zo weinig mogelijk gebruik van e-mail. De communicatie moet zoveel mogelijk plaatsvinden binnen de cursus waar cursisten mee kunnen doen met communiceren.
Zorg dat er geen knoppen zichtbaar zijn met niets erin. Het is heel frustrerend als er op een link geklikt wordt en deze werkt niet of er zit niets onder.
Laat uw cursus eens aan het kritische oog van een collega onderwerpen.
Laat leerlingen feedback geven op de gang van zaken in de cursus, met wensen en suggesties.

Interessante websites over e-learning

http://www.surf.nl

Belangrijkste elo's