home inleiding opdracht werkwijze bronnen beoordeling reflectie extra docent


De moord op Willem van Oranje

 

Het lot van Balthasar Gérard

Balthasar Gérard werd vlak na de moord tijdens zijn vlucht gevangen genomen en op 13 juli 1584 berecht en tot een wrede dood veroordeeld. Op 14 juli werd hij naar het schavot gebracht:

'omme aldaer eerst zijn rechterhant, daer hy het voorsz. verradisch moordadighe feyt mede bedreven heeft, met een gloeyende toesluytende yzer geschroyet ende afghebrant te worden, ende dat daer naer met gloeyende tanghen tot ses reysen ende verscheyden plaetsen so aen aermen, beenen, en t'gheen daer sijn lichaem meest met vleesch becleedt is, het vleesch uutgebrant en afghenepen sal worden, ende dat hij daer nae levendich aen vier quartieren ghehouden sal worden, beghinnende van onderen.'

Bron 1

Na deze wrede geseling en andere martelingen is hij tenslotte de rest van de nacht met handen en voeten aan elkaar gebonden, als een bal, zodat hij niet zou kunnen slapen. De volgende drie dagen en nachten is hij, na veel bespottingen, opnieuw aan de paal gehangen, met zijn handen op zijn rug gebonden. Gedurende een half uur werd aan elk van zijn grote tenen een gewicht bevestigd van driehonderd pond. Na dit half uur werden hem schoenen aangetrokken van ruw hondenleer, goed gesmeerd, en twee vingers korter dan zijn voeten. Zo werd hij voor een vuur gezet. Zodra de schoenen de brand voelden zijn ze, samen met de voeten, geheel stomp geworden en ineengekrompen. Bij het uittrekken van de schoenen werd op een afgrijselijke manier het half gebraden vel mee afgetrokken. Nadat zijn voeten zo beschadigd waren hebben ze zijn oksels met brandmerken gebrand en, nog niet tevreden gesteld, hebben ze een hemd natgemaakt met alcohol ("levende water") aangetrokken en het hemd aangestoken. Hij werd met brandend spekvet overgoten en tussen het vlees en de nagels van handen en voeten werden scherpe naalden diep ingestoken. Niettemin is onze Balthasar tijdens al deze gruwelijke pijnigingen kalm gebleven. Hij heeft alles zonder kreunen en zonder enig teken van smart met een wonderlijk geduld gedragen. Zo dat die wrede wetsdienaren en beulen, in hun boosheid nog wreder te werk gingen en hem met oude stinkende pis overgoten."

Bron: De eerste politieke moord

Bron 2

Het schijnt dat Sasbout Vosmeer en enkele andere kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders moeite hebben gedaan om Balthasar Gerards heilig verklaard te krijgen. Deze Fransman had op 10 juli 1584 Prins Willem van Oranje in het Delftse Prinsenhof gedood en was op 14 juli op het Marktveld terechtgesteld. De Prins werd door de katholieken als een monster beschouwd, omdat hij niet optrad tegen de geuzen en waarschijnlijk zelfs sympathiseerde met de leer van Calvijn. Balthasar had de gelovigen van dat monster verlost en deze heldendaad met de dood moeten bekopen. Zijn bevorderaars hadden zelfs al de liturgische teksten samengesteld voor zijn beoogde feestdag. Het is er - gelukkig - nooit van gekomen, maar het zegt iets over de gevoelens van de gelovigen in die tijd.

Bron: Heiligen-3s

Bron 3

De katholieken hadden meer moeite met de straf voor Balthasar Gérard, zeker de Franse inwoners van Vuillafans in de streek van Fransche-Comté.
Voor hen was Balthasar Gérard een held en martelaar, hij geboren in Vuillafans, en katholiek, had tenslotte de wereld verlost van de protestante duivel uit de Noordelijke Nederlanden, die de eenwording van het grote katholieke Spaanse rijk onder Philips II in de weg stond.

De Nederlandse apostolisch vicaris Sasbout Vosmeer probeerde Balthasar Gerards zelfs heilig te laten verklaren. Met het hoofd van Balthasar, die hij in Delft had gestolen, reisde hij in Rome de kerkelijke instanties af.

De kerk ging er niet in mee, maar als genoegdoening, benoemden zij de familie van Balthasar Gérard wel in de adelstand, en verkregen zij ondermeer drie landgoederen in de Fransch-Comté, die nota bene eigendom waren van Willem van Oranje, en die allerlei rechten en geld opleverden.

Bron: Balthasar Gérard

Bron 4

Balthasar Gerards werd in Frankrijk als held gezien en er is in zijn oude woonplaats in Frankrijk een straat naar hem vernoemd. Dat is de Rue Gérard.

Bron: Prinsenhof