'De Geschiedenis van uw Vaderland niet
kennende,
zijt Gij buitenstaat ooit een goed burger,
veel min een nuttig Regent van het zelve te worden'
Hoe oud is Nederland?
Sinds wanneer bestaat Nederland? Die vraag is
niet zo eenvoudig te beantwoorden. Er wonen al heel lang mensen op het
grondgebied van het huidige Nederland, maar lange tijd kun je hen geen Nederlanders noemen. (kaarten).
De Britse historicus Jonathan Israel
begint zijn boek over de geschiedenis van Nederland in 1477. Dat was het jaar
waarin een aantal gewesten van het Bourgondische rijk in
opstand kwamen tegen het Bourgondische centrale gezag. Tijdnes deze
opstand dwongen zij op 14 maart 1477 hetGroot Privilege
af. Dit hield o.a. in dat de
gewestelijke staten bijeen konden komen zonder toestemming van het Bourgondische
bestuur en dat het Nederlands in Holland en Zeeland de officiële bestuurstaal
werd.
Het begin van Nederland ligt dus eigenlijk in Frankrijk, om
precies te zijn in Bourgondië, bij Filips de Stoute. In de loop van een paar eeuwen erfden, kochten
en veroverden hij en zijn erfgenamen een groot gebied.
Filips
de Stoue
Jan
zonder Vrees
Filips
de Goede
De Bourgondische Nederlanden (1384-1477)
In 1369 huwde Filips
de Stoute (1342-1404), zoon van de vroegere Franse
koning Jan II en broer van de regerende koning Karel
V, hertog van Bourgondië, met Margareta, enige dochter
en troonopvolgster van de graaf van Vlaanderen, Lodewijk van Male. In de bruidschat
van Margareta bevond zich tevens het vorstendom Rethel, de steden Antwerpen
en Mechelen (in het hertogdom Brabant) en de graafschappen Artesië, Franche-Comté
en Nevers.In 1384 werd Filips graaf van
Vlaanderen, Artesië, Nevers en Rethel; op de Franche-Comté had hij eveneens
zijn hand weten te leggen. In 1390 kocht Filips het graafschap Charolais. (zie
ook Filips
de Stoute)
Jan zonder Vrees
(1409-1419), die zijn vader Filips opvolgde,
concentreerde zich geheel op de Franse politiek, maar zijn zoon Filips
de Goede (regeerde van 1419-1467) zette de uitbreidingspolitiek voort. In 1421 kocht
hij het graafschap Namen. Brabant en Limburg vielen hem toe in 1430, na de dood
van zijn neef, de kinderloze hertog Filips van Sint-Pol. In 1433 nam Filips
Holland, Zeeland en Henegouwen af van zijn nicht Jacoba van Beieren. Hij
verkreeg Picardië in 1435 bij het Verdrag van Atrecht en veroverde Luxemburg in
1443. Ook verwierf Filips enkele kleinere gebieden in Frankrijk.
Onder zijn zoon
Karel de Stoute (1467-1477) vonden verdere uitbreidingen plaats. In 1469
kocht Karel de Elzas, om die in 1474 weer te verliezen. In 1473 veroverde hij
Gelre en in 1474 Lotharingen-Bar. Luik behield na zijn verovering door Karel
(1468) eigen prins-bisschoppen, maar werd in feite een Bourgondisch
protectoraat.
Na Karels dood werden de zuidelijke gebieden ingelijfd door Frankrijk. Over
de noordelijke gebieden, uitgezonderd Gelre, wist Karels dochter Maria
van
Bourgondië
(1457-1482) het gezag te bewaren, gesteund door haar huwelijk in 1477 met
Maximiliaan van Habsburg (1459-1519). Vanaf 1477 spreekt men van de Habsburgse
Nederlanden.
Volg de uitbreiding van het Bourgondische Rijk op de voet
met de volgende kaarten:
Door het huwelijk van keizer Maximiliaan (1459-1519) met Maria van Bourgondië
(1457-1482) in 1477, kwamen de Nederlanden in handen van de Habsburgers.
Maximiliaan werd in 1504 opgevolgd door zijn zoon Filips de Schone (1478-1506).
De nieuwe landsheer voerde een andere politiek dan zijn vader. Terwijl Maximiliaan
voornamelijk de groot-Habsburgse belangen wilde dienen, kwam Filips, die alleen
landsheer der Nederlanden was, meer op voor de belangen van de Nederlanden. Doordat Filips toegaf aan de
traditionele verlangens van de gewesten (zonder daarbij de centrale macht te
verzwakken), slaagde hij er in een goede reputatie op te bouwen bij de
Nederlanders.
In 1506 stierf Filips, maar zijn beoogde opvolger, zoon Karel
(1500-1558) (rechts), de latere keizer Karel
V, was nog te jong om te regeren.
Maximiliaan werd regent voor zijn kleinzoon. Het bestuur van de Nederlanden liet
hij over aan zijn dochter, Margaratha van Oostenrijk (1480-1530). In 1515 werd Karel meerderjarig
verklaard. Het bestuur van de Nederlanden liet hij echter in 1517 weer aan zijn
tante over. In 1532 werd zij opgevolgd door Maria
van Hongarije (1505-1558), zus van Karel.
Het bestuur van de Habsburgse Nederlanden was als volgt georganiseerd. Aan
het hoofd stond de vorst. Deze had de leiding over de centrale administratie en
was opperbevelhebber van het leger. In zijn afwezigheid werd het beleid gevoerd
door de landvoogd. Op gewestelijk niveau werd de vorst vertegenwoordigd door de stadhouder.
Hij zag toe op de openbare orde en de vorstelijke domeinen, had het recht de
provinciale Staten bijeen te roepen, deed benoemingen en vaardigde reglementen
uit.
Wilhelmus van Nassouwe
ben ik, van Duitsen bloed,
den vaderland getrouwe
blijf ik tot in den dood.
Een Prinse van Oranje
ben ik, vrij onverveerd,
den Koning van Hispanje
heb ik altijd geëerd.
Heb je wel eens goed geluisterd naar het Nederlandse
volkslied? Nee niet naar de muziek, maar naar de tekst?
Een merkwaardige tekst voor een volkslied van Nederland. Een
Duitser uit Nassau, prins van het Franse Oranje zegt dat hij de Spaanse koning
altijd geëerd heeft? Hoe zit dat?
Het Wilhelmus (pas
sinds 1932 het volkslied van Nederland) is geschreven tussen 1568 en
1572 (waarschijnlijk in de zomer van 1570). De auteur is waarschijnlijk
Marnix van St. Allegonde, alhoewel sommigen beweren dat het Coornhert is
geweest. De muziek is afkomstig uit Frankrijk, waar hij door Franse
soldaten werd bedacht tijdens de belegering van de stad "Chartres"
ten Zuiden van Parijs. Het is een naamdicht (of: acrostychon). Dat wil
zeggen dat de eerste letters van elk couplet een naam of woord vormen.
In het geval van het Wilhelmus is dit: Willem
van Nassov
De Tachtigjarige oorlog
De hoofdpersoon van dit lied,Willem
van Oranje, werd in 1533 geboren in het Duitse graafschap Nassau. Op 11
jarige leeftijd erfde hij van zijn neef René van Chalon het prinsdom Oranje in
Frankrijk. Karel V was in die tijd niet alleen koning van Spanje, maar ook heer
der Nederlanden en keizer van het Duitse Rijk. Hij bepaalde dat Willem der
erfenis alleen in ontvangst mocht nemen als hij zou worden opgevoed in Brussel.
Zo kwam Willem van Oranje naar de Nederlanden. Omdat Karel V niet alleen heer
der Nederlanden, maar ook koning van Spanje was moest Willem hem dus eren.
In 1555 droeg Karel V de regering over de Nederlanden over
aan zijn zoon Filips
II. Hem eerde Willem aanvankelijk ook, tot er grote problemen kwamen tussen
deze Filips en de adel in de Nederlanden.In 1568 begonnen de Nederlanden een
opstand tegen
hun landsheer die uiteindelijk tachtig jaar zou duren.
In 1579 werden de zeventien Nederlanden door de Unie van Atrecht en de Unie van Utrecht in twee delen
verdeeld. De Unie van Utrecht vormde een soort grondwet voor de de Republiek der
Zeven Verenigde Nederlanden,
die bestond uit: Gelderland, Holland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overijssel en
Groningen. De vergadering van de Unie of Staten-Generaal was samengesteld uit
afgevaardigden van deze zeven gewesten. Het gewest Drente had wel een eigen
bestuur, maar was niet geheel soeverein en stuurde geen afvaardiging naar de
Staten-Generaal.
In 1581 werd Filips II door de
Staten-Generaal niet meer als landsheer erkend. (Acte
van Verlatinghe)
Bij de Vrede van Münster in 1648 erkende Spanje de
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, de scheiding was definitief
bevestigd.
In 1795 veroveren de
Fransen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Stadhouder Willem V vlucht
naar Engeland. De Staten-Generaal schaffen het
stadhouderschap af. De naam van de Republiek wordt veranderd in de 'Bataafse
Republiek' . Ons land was een soort vazal staat van Frankrijk.
In 1806 werd de Bataafse
Republiek door Keizer Napoleon opgeheven en opgenomen in het door hem gevormde Koninkrijk
Holland waarvan zijn broer Lodewijk
Napoleon koning werd.
In 1806 doet Koning Lodewijk
Napoleon onder druk van zijn broer Keizer Napoleon afstand van de Hollandse
troon en vertrekt naar Oostenrijk. Nederland wordt een provincie van Frankrijk.
Nadat Napoleon in 1813 verslagen was bij Leipzig trokken
geallieerde troepen ons land binnen en moesten de Fransen zich terugtrekken. Het
'driemanschap' Gijsbert Karel van Hogendorp (1762 - 1834), A.F.J.A. Graaf van
der Duyn van Maasdam (1771 - 1848) en L. Graaf van Limburg Stirum (1758 - 1840)
nemen het Voorlopig Bestuur op zich. In november van dat jaar landt prins Willem
Frederik, de zoon van stadhouder Willen V, bij Scheveningen. Prins Willem
Frederik (1772 - 1843) aanvaardt in de Nieuwe Kerk in Amsterdam de
soevereiniteit als constitutioneel vorst (Koning Willem I).
In 1814 worden België en Nederland
samengevoegd en Willem I aanvaardt op 1 september de soevereiniteit over België.
Op 21 september 1815 legt Willem I in
Brussel de eed op de Grondwet af en wordt daarmee de eerste koning van de
verenigde noordelijke en zuidelijke Nederlanden.
De Habsburgse Nederlanden (1477-1555)
In 1506 stierf Filips, maar zijn beoogde opvolger, zoon 
nd tegen
hun landsheer die uiteindelijk tachtig jaar zou duren. 
Nederlanden,
die bestond uit: Gelderland, Holland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overijssel en
Groningen. De vergadering van de Unie of Staten-Generaal was samengesteld uit
afgevaardigden van deze zeven gewesten. Het gewest Drente had wel een eigen
bestuur, maar was niet geheel soeverein en stuurde geen afvaardiging naar de
Staten-Generaal.