Recensies

Home    |    Docent    |    Leerling    |    Recensies  |  Historische links   |   Zoekmachines   |   Contact

deel 1   |  deel 2  |  deel 3

De geschiedenis van de rechtspraak in België was tot nu toe weinig bekend. Er bestond geen handboek over. Professor Boudewijn Bouckaert ( Gent ) nam het initiatief en verzamelde een groep experts uit beide taalgroepen. Het resultaat mag er zijn. Hun boek bestaat uit drie delen.

Deel I behandelt de ministers van justitie en hun beleid. De heren en één dame krijgen allemaal hun portret. Zij en hun ministerie leidden een rustig leven tot 1980. In de jaren ’80 en ’90 werd België opgeschrikt door allerlei schandalen : de Bende van Nijvel, de CCC ( Cellules Communistes Combattantes) , de politieke moorden  op PS-topman  Cools en veearts Vannoppen, en uiteraard de zaak Dutroux die de wereldpers haalde. Deze schokkende feiten leidden tot felle commotie in de media en bij het publiek. De minister van justitie, de regering en zelfs de koning kwamen onder druk te staan en het departement kreeg voortaan veel meer middelen om een politiehervorming door te voeren, andere veranderingen te ondersteunen en beter gewapend te zijn in de strijd tegen de allerlei vormen van zware criminaliteit. De auteurs leggen ook uit welke domeinen allemaal onder de bevoegdheid van het ministerie ressorteren: wetgeving, veiligheid, gevangenissen, weldadigheid, erediensten, giften, jeugdbescherming, taalkwesties, gerechtelijke statistieken etc. Verder lezen we hoe de verschillende soorten recht evolueerden: burgerlijk, handels, gerechtelijk, strafrecht, de uitvoering van de straffen, jeugdrecht.  

Deel II gaat over de magistratuur, griffiers, advocaten, notarissen, deurwaarders, politieapparaat, beroepen in de strafuitvoering.  

Deel III ten slotte bekijkt de evolutie in de rechtscultuur, de houding van en tegenover de media, klassenjustitie en justitie met klasse. We krijgen organogrammen met de juridische structuur in 1832, 1920, 1970, 2004 en nog wat grafieken met statistisch materiaal. Het boek sluit af met een weinig overzichtelijke thematische bibliografie en (alleen) een personenregister. 

Enkele opmerkingen: Coucke en Goethals (p. 346) werden niet veroordeeld in Vlaanderen, maar in Mons, Wallonië; aan de vernederlandsing van het gerecht (346-347) had men meer dan anderhalve pagina mogen besteden; klassenjustitie zou ik spellen met –n-  i.p.v. eerst zonder en op het einde met –n-; bij de repressie ( 378-380) ontbreekt de factor dat al wie een degelijke advocaat kon betalen, zijn proces op de lange baan kon schuiven en een mildere straf kreeg. Een thematisch register zou zeer welkom zijn.

In de bibliografie ontbreken zeer toegankelijke werken  zoals “De justitiegids” van Jean-Charles Verwaest ( Roularta, 1998), “België voor beginners” van Johan Vande Lanotte. (die Keure, 2000)  en  “Communautaire geschiedenis van België” van Marc Platel ( Davidsfonds, 2004 ).  Voor Theo Luykx, “Politieke geschiedenis van België” citeert men telkens de editie van 1969 i.p.v. de bijgewerkte van 1985, voor Els Witte die van 1990 i.p.v. 1997. Globaal gezien geeft het boek een keurig overzicht van bijna 175 jaar justitie in België. Ondanks het feit dat er veel medewerkers zijn, tref je weinig overlappingen aan. Dit standaardwerk is niet bedoeld voor een groot publiek, want daarvoor is het te gespecialiseerd; je moet ook een flinke kennis hebben van het juridische Frans. Het is wel een degelijk naslagwerk voor  historici en  al wie rechten studeert of gestudeerd heeft en een beroep uitoefent in de juridische sector. 

Referentie:

Dirk Heirbaut, Xavier Rousseaux, Karel Velle e.a.  Politieke en sociale geschiedenis van justitie in België van 1830 tot heden. Histoire politique et sociale de la justice en Belgique de 1830 à nos jours.         Uitgeverij die Keure / la Charte, Brugge, 2004. XIX + 444 p. ; foto’s, tab. , graf. , lit. , reg. ISBN  90 5958 566 9; € 65. 

Jef Abbeel,  december 2004    

© 1998-2004 Albert van der Kaap, Enschede. Alle rechten voorbehouden.