 |
||||
|
Recensies |
||||
|
Home | Docent | Leerling | Recensies | Historische links | Zoekmachines | Contact |
||||
|
encyclopedie van de holocaust |
||||
|
Dit is de veelbelovende titel van het eerste Nederlandstalig naslagwerk over de uitroeiing van de joden tijdens de 2° W.O. De redacteurs zijn verbonden aan Yad Vashem, het “eeuwigdurend” holocaustmuseum in Jeruzalem. Het boek bestaat uit twee delen, een chronologie en een thematische bibliografie. Deel I is een bundel van acht essays, van hoge kwaliteit en met een ruime kijk op het probleem. Ze handelen over de bijdrage van de Europese joden aan onze moderne cultuur en wetenschap, hun politieke en economische rol in de verschillende Europese landen tijdens het interbellum, de wortels van de nazi-ideologie, de aard van het regime en de omstandigheden waarin het aan de macht was gekomen, hun anti-joods beleid, de massavernietiging, ervaringen en beproevingen van joden tijdens de holocaust, de kennis die de Engelse, Amerikaanse en Russische leiders en politici hadden vanaf nov. 1942, o.m. dank zij Jan Karski, de nasleep van de genocide. Hierbij lezen we o.m. dat de terugkerende joden in Nederland samen met collaborateurs in kampen werden ondergebracht en dat men bang was dat ze ziektes zouden overbrengen. De Belgische regering deed het behoorlijk goed. Deel II is dan de alfabetische encyclopedie, van AB-Aktion tot Zyklon B. Dit is een handig en stevig instrument om snel een begrip , gebeurtenis of persoon op te zoeken. De uitleg is meestal voldoende uitgebreid. Helaas stoot je ook geregeld op foutjes, die door de vertalers klakkeloos overgenomen zijn. Een eenvoudige plaatsnaam als Breendonk is de Nederlandse vertalers onbekend en heet hier Breendock; een Frans “Institut” wordt “Institute” gespeld . Bij Breendonk staat niets over de rol na de bevrijding : eerst gevangenis voor collaborateurs , later museum. België is een land in West-Europa, dat zich op bevel van koning Leopold III overgaf : het eerste zal iedere Nederlandstalige lezer wel weten, bij het tweede mag hij zich afvragen welk alternatief er was. De laatste deportaties waren helaas niet in sept. 1943 , want in 1944 vertrokken nog 2350 joden en 350 zigeuners van Mechelen naar Auschwitz. Bij Nederland lezen we dat er 140.000 joden waren bij het begin van de oorlog, maar niet hoeveel het er waren na afloop. Vught ligt in het zuidelijk deel i.p.v. veel preciezer nabij Den Bosch. Bij I.G. Farben staat niets over de opsplitsing van het Frankfurtse bedrijf in Bayer, BASF en Hoechst na de oorlog. Onderlinge verwijzingen tussen de essays en de artikels en tussen de artikels onderling ontbreken systematisch. Karski staat b.v. op p. 72 – 85 en op 290 , Wallenberg op 83 en 471 , Theresienstadt op 48 en 439. Dit laatste is volgens de redacteurs gebouwd door de nazi’s. In feite was het stadje al 150 jaar oud en door Jozef II van Oostenrijk gebouwd ter ere van zijn moeder Maria Theresia. De nazi’s vormden het wel om tot een getto en doorgangskamp voor 140.000 joden, van wie slechts 22.000 overleefden. Jiddisch spelt men Jiddisj ( p. VIII ) , NSDAP is meestal “de”, maar soms ook “het” ( 508 ) . Zwartboek staat hier alfabetisch achter Zyklon , IJzeren Garde staat bij Y ( 497 ) i.p.v. bij I (275). De foto’s missen datum , plaats en bronvermelding. Soms is dat zeer vervelend , b.v. de holocaustontkenners op 268 : waar en wanneer is die foto genomen ? De zinsbouw kan een stuk helderder : in het korte artikel over Vught kun je best zelf een viertal leestekens aanvullen om de zinnen te scheiden. Of sta maar even stil bij hetvolgende proza : “Af en toe kon de bereidheid te redden een redding naar het scheen uit de lucht plukken” (p. 83). De chronologie (III) begint in 1920 , maar gaat vooral over 1932 tot september 1945 . Deze is vrij volledig, maar acties van Karski in nov. 1942 en Wallenberg in jan. 1945 staan er niet bij. De bibliografie ( IV ) tenslotte is netjes thematisch, maar de vertalers hebben geen enkele moeite gedaan om bij de Engelse titels ook de Nederlandse vertaling te zetten. Dit kan bij meer dan de helft van de boeken. Zelfs bij de items Nederland en België ( 521 ) staat geen enkele Nederlandse titel en geen enkel recent werk. Bij de overzichtswerken ( 519 ) ontbreken Serge Berstein, Dictionnaire historique des fascismes et du nazisme , Walter Laqueur, “The Holocaust Encyclopedia”, Martin Gilbert, “The Dent atlas of the Holocaust”, Joan Comay, “Who’s Who in Jewish History” en Deborah Dwork, “Holocaust”. Bij Italië mis ik Rosetta Loy , “Het woord jood” , bij Duitsland Amos Elon , “Duitsland en zijn joden” , Robert Wistrich, “Who’s who in Nazi Germany”en Christian Zentner , “The Encyclopedia of the Third Reich”. Ook hier kunnen een paar deskundigen uit Nederland en Vlaanderen de leemtes opvullen. Samengevat : deze encyclopedie is de enige in ons taalgebeid, hij kan heel wat diensten bewijzen aan wie een begrip of persoon moet opzoeken, maar zou opnieuw bewerkt moeten worden. Referentie : Dr. Robert ROZETT – Dr. Shmuel SPECTOR e.a., Encyclopedie van de Holocaust. Uitgeverij Kok, Kampen / Veen, Antwerpen, 2003. VIII + 528 p. ; foto’s , chronologie, bibliografie. ISBN 90 4350 0698 2; € 44,90 . Jef Abbeel, april 2004 |
||||
|
© 1998-2004 Albert van der Kaap, Enschede. Alle rechten voorbehouden. |
||||