Recensies

Home    |    Docent    |    Leerling    |    Recensies  |  Historische links   |   Zoekmachines   |   Contact

deel 1   |  deel 2  |  deel 3  |  deel 4

Middeleeuwse begrippen

Wie iets leest over de Middeleeuwen, stuit al vlug op begrippen, die we vandaag niet meer kennen en die we ook niet meteen terugvinden in een algemeen woordenboek. In dit gespecialiseerde naslagwerk staan 3400 termen, afkomstig uit vele domeinen: standenmaatschappij, recht, politiek, economie, kerk, kloosters, onderwijs, kunst, dagelijks leven, sport en spel.  Een aantal daarvan behoort bijna exclusief tot de geschiedenis van Engeland en die zijn enkel relevant voor wie zich bezig houdt met Angelsaksische geschiedenis, cultuur of taalkunde. De meerderheid behoort tot de West-Europese geschiedenis. Het valt op welke belangrijke plaats het Latijn toen innam, niet enkel in het kerkelijke leven en het onderwijs, maar in een veel ruimer maatschappelijk leven.  Behalve de Latijnse woorden, kwamen er vele uit andere talen in het Engels en in dit woordenboek terecht: Arabische, Franse, Griekse, Hebreeuwse, Italiaanse, Noorse, Welsh of Gaelic  en zelfs Nederlandse. We komen ook woorden tegen die inmiddels een andere betekenis gekregen hebben : bachelor ( toen kandidaat-ridder ) , master ( toen vakman, meester van een gilde ) , garçon ( toen landarbeider ), label ( band op het schild die de oudste zoon aanduidde). De etymologie van Wales verwijst naar het Germaans voor vreemdeling. We lezen ook hoe de middeleeuwse Engelsen aankeken tegen Vikingen, joden en voetbal. Joden kregen vrijheid van vestiging in 1201, maar moesten Engeland verlaten in 1290. Of dat in de 11° - 12° eeuw 5 à 10 % van de bevolking slaaf was . Of dat er in de 12° - 13° eeuw nog zoveel wolven het land onveilig maakten, dat wolvenjager een voltijds beroep was. Verder ook details zoals de kostprijs van os ( als trekdier ) vergeleken met een koe. We lezen ook dat de Ieren al in 1317 protesteerden tegen hun inlijving bij Engeland: de paus die Ierland in 1155 aan Engeland gaf, was een Engelsman. De Scoti trokken in de 5° eeuw van Noord-Ierland naar het huidige Schotland; een deel van hen remigreerde in de 16° - 17° e. naar hun oorspronkelijk gebied. Daardoor krijgt het boek een meerwaarde: behalve een droge opsomming van termen, kun je er selectief in zitten lezen en genieten van de etymologische verklaringen of van andere curiosa. Het is bruikbaar voor al wie houdt van taalkunde en geschiedenis en zeker voor leraren en studenten geschiedenis en Engels. Ik mis één ding: een kaart met de meest genoemde graafschappen en andere plaatsnamen.  

Referentie 

Christopher Corèdon – Ann Williams,  A Dictionary of Medieval Terms & Phrases. Uitgeverij Boydell&Brewer, Woodbridge (U.K.);  Kemper Conseil Publishing, Leidschendam, 2005. IX + 308 p. ; afk. ; bibl. ISBN 1 8438402 35; £ 25 / $ 49.95.

Jef Abbeel,  februari 2005.

© 1998-2004 Albert van der Kaap, Enschede. Alle rechten voorbehouden.