Community Geschiedenis Histoforum
Op de As van Goed en Kwaad. Amerika achter de schermen, Marc Chavannes
Marc Chavannes was van 2000 tot 2008 correspondent van NRC Handelsblad in Washington. Over Amerika en de Amerikanen schreef hij een lijvig en informatief boek. Chavannes heeft het genre al eerder beproefd (Frankrijk achter de schermen). Ook Op de As van Goed en Kwaad vormt een onderhoudende mix van reportage en beschouwing, en wel over de meest uiteenlopende aspecten van het leven en denken van de Amerikanen. Om enige orde aan te brengen in de bonte mengeling van indrukken, gesprekken, boekbesprekingen en sfeerbeelden, geeft Chavannes aan het begin van zijn boek vier grote ontwikkelingen aan die Amerika begin eenentwintigste eeuw kenmerken. De eerste verandering is de zelfbenoemde rol van politieagent van de wereld en uitdager van de Verenigde Naties. De tweede is het superkapitalistische neoconomy-experiment, met belastingverlaging en inperking van de rol van de overheid. De derde is de remoralisering, ofwel de terugkeer naar het geïdealiseerde, christelijk-deugdzame Amerika. De vierde is de ontmanteling van de waarheid en objectiviteit als kerndoelstellingen in de Amerikaanse media. Deze vier revoluties versterken elkaar en creëren een roes waarin Amerikanen zichzelf in navolging van de zeventiende-eeuwse puriteinen zien als een city upon a hill, een stralend voorbeeld voor de rest van de wereld, met het alleenrecht van Goed en Kwaad. Maar tegelijk een land dat recentelijk martelexcessen toeliet die zijn aanzien in de wereld ernstige schade toebrachten.
Uiteraard bevat het boek veel obligate gegevens over hoe het bestuur in elkaar zit en over het parlementaire bedrijf. Maar daarnaast biedt het een staalkaart van observaties over de meest uiteenlopende aspecten van het gewone leven van de Amerikanen. Zoals hun voortdurende bezorgdheid over eten en drinken, en de obesitas-diabetesepidemie die hen bedreigt. Of over de tweehonderd miljoen benzineslurpende auto’s waaronder de rijdende SUV-forten, ‘buitenmaatse verlengstukken van hun egoïstisch consumentisme’. Amerika verbruikt een kwart van de olie in de wereld en wordt steeds afhankelijker van olieimport. Olieboor- en kapvergunningen worden dan ook grif verleend, vanuit een vals gevoel van onbeperktheid van ruimte; een gevoel dat gecultiveerd wordt door een verzonnen Westerntraditie. Dan is er het vraagstuk van ras en afkomst, ‘het stolsel in de smeltkroes’. De Civil Rights Bill van 1964 was een groot goed, maar racisme is er niet mee verdwenen en positieve discriminatie werkt vaak juist negatief voor minderheden.
En natuurlijk kan Chavannes niet om de televisiedominees en de New Life Church heen waarheen elk weekend vele duizenden gelovigen in megahallen toestromen, veelal born again christians, die hun kinderen liever thuis opvoeden dan hen aan de openbare scholen uitleveren. Twee miljoen Amerikaanse kinderen krijgen thuis les. Zeventig procent van de Amerikanen wil dat hun president religieus is geïnspireerd, acht op de tien zegt dagelijks tot God te bidden. Voeg daaraan toe de praatradio van de rechtse commentator Rush Limbaugh, al twintig jaar lang, drie uur per dag via 660 stations, misschien wel de invloedrijkste zieltjeswinner voor de Republikeinen. Zijn miljoenen luisteraars zijn volgens een onderzoeker ‘over het algemeen blanke, oudere, teleurgestelde, conservatieve mannen met redelijke, maar niet geweldige banen, bang voor sociale verandering en vrouwen’.
Gelukkig is dit niet het zoveelste anti-Bush-boek geworden. Integendeel. Chavannes laat - net als vorig jaar Charles Groenhuijsen deed (zie Kleio 2008, nr.6) - voldoende verstandige en pragmatische woordvoerders en schrijvers aan het woord om duidelijk te maken dat de neoconservatieve revolutie nog geen gelopen race is. Amerika is altijd complexer dan je denkt.
De vele recente, vaak kostelijke spotprenten die om de paar bladzijden alle thema’s illustreren, maken het boek extra aantrekkelijk voor de docent die wel eens nieuw materiaal in zijn lessen en toetsen over Amerika wil uitproberen.
Jan van Oudheusden
Marc Chavannes, Op de As van Goed en Kwaad. Amerika achter de schermen (uitg. Prometheus/NRC Handelsblad, Amsterdam 2006), 416 blz., prijs € 19,95.
Met onderstaande zoekmachine kunt u zowel zoeken op het www als binnen deze site en Histoforum
© Albert van der Kaap, Enschede
1998-2008.