Community Geschiedenis Histoforum
Ian Kershaw, Keerpunten. Tien beslissingen die de loop van de Tweede Wereldoorlog voorgoed veranderden
Stel dat Winston Churchill er in mei-juni 1940 niet in geslaagd was zijn kabinet tot doorvechten tegen Hitler te inspireren, hoe zou dan de oorlog zijn verlopen? Wij zijn geneigd Churchills onverzettelijkheid als een vanzelfsprekende, doorslaggevende factor te zien, maar het nieuwe boek van de Britse Hitlerbiograaf Ian Kershaw maakt duidelijk dat de keuze om door te vechten allerminst een hamerstuk was. Halifax, minister van Buitenlandse Zaken, wilde onderhandelen, aangezien Engeland geen schijn van kans leek te maken. Het feit dat hij het pleit verloor en Engeland de strijd dus niet opgaf, zette de hele oorlogsstrategie van Hitler op losse schroeven. Het dreef de dictator tot de noodlottige beslissing de aanval op de Sovjet-Unie te openen zonder rugdekking in het westen. Het bezorgde president Roosevelt een welkom argument om de isolationistische publieke opinie in Amerika te gaan ombuigen ten faveure van het actief ondersteunen van het dappere Engeland. Het duurde niet lang of er kwam een ingenieuze regeling tot stand om vijftig torpedobootjagers aan de Britten te verkopen, en dat vormde weer de opmaat tot de beroemde Lend lease act van maart 1941.
Kershaw maakt wel duidelijk hoeveel geduld en tact er van Roosevelt werden gevergd om het Amerikaanse publiek om te turnen. Churchill ergerde zich groen en geel aan de trage besluitvorming in de VS. Uiteindelijk wist Roosevelt de Amerikanen te overtuigen dat het in hun belang was om het Britse empire te helpen zichzelf te verdedigen, ongeacht de kosten. Hij kwam met de vergelijking van de brandslang. Niemand zou in het dagelijks leven tegen zijn buurman wiens huis in brand stond zeggen: ‘Buurman, mijn tuinslang heeft 15 dollar gekost; je moet me er dus eerst 15 dollar voor betalen!’
Kershaw analyseert ook onder meer Mussolini’s besluit een graantje mee te pikken van Hitlers successen, Stalins besluit zich na de start van operatie-Barbarossa te herpakken, Japans besluit om Pearl Harbor aan te vallen en Hitlers keuze om de VS de oorlog te verklaren. Die mysterieuze stap was logisch: Hitler wist dat hij de oorlog niet meer kon winnen en speelde alles-of-niets: hij anticipeerde op de onvermijdelijkheid van een oorlog met de VS.
De auteur maakt alleszins aannemelijk dat het
verloop van de Tweede Wereldoorlog is bepaald door beslissingen tussen
mei 1940 en december 1941. Hitlers besluit de joden te vernietigen,
vormt de meest verstrekkende en meest onmenselijke van alle.
Alternatieve ‘oplossingen’ werden niet meer gewogen. Zij vormt een
dramatisch hoogtepunt in dit omvangrijke boek, dat de lezer van begin
tot eind boeit.
Jan van Oudheusden
Ian Kershaw, Keerpunten. Tien beslissingen
die de loop van de Tweede Wereldoorlog voorgoed veranderden (uitg.
Spectrum, Utrecht 2007), 615 blz., prijs
€ 39,95.
Met onderstaande zoekmachine kunt u zowel zoeken op het www als binnen deze site en Histoforum
© Albert van der Kaap, Enschede
1998-2008.