Kameraad Baron

Jaap Scholten, Kameraad Baron. Een reis door de verdwijnende wereld van de Transsylvaanse aristocratie (uitg. Contact, Amsterdam/Antwerpen 2010), 422 blz., prijs € 21,95.

Tijdens een razzia, maart 1949, werden alle aristocraten in Transsylvanië - Roemenië ten westen van de Karpaten - uit hun kastelen gezet en naar verplichte woonoorden getransporteerd. Hun bezit werd geroofd, velen werden gemarteld door de Securitate. Dat was het einde van de ooit invloedrijke bevolkingslaag in deze overwegend Hongaarse, maar multiculturele landstreek. Jaap Scholten leerde hun nazaten kennen, en probeert hun levens in het oude Oostenrijk-Hongarije - bals, jacht, butlers, naast dienstbaarheid - te reconstrueren. De auteur woont in Hongarije. Hij sprak met veel nabestaanden en bezocht locaties. Zijn interviews en reisimpressies zijn vervat in korte hoofdstukken, in drie clusters over de tijd vóór, tijdens en na de communistische overheersing. Men leest over maatschappelijke uitsluiting en hersenspoeling, maar ook over de taaiheid van omgangsvormen en tradities en de botheid der nouveaux-riches. Ondanks wat doublures en herhalingen biedt het boek - zoals bij bv Frank Westerman - een boeiende inkijk in wat de 20^e eeuw betekende voor een relatief onbekende klasse en regio.

Met dit boek won Jaap Scholten in 2011 de Libris Geschiedenisprijs.

Jan van Oudheusden