Tien dagen tot D-Day, David Stafford

Amsterdam, De Boekerij, 2004, 383 blz.

Met 'De langste dag' schreef de Amerikaan van Ierse afkomst, Cornelius Ryan (1920-1974), geschiedenis in twee betekenissen van het woord. Hij bracht honderden ooggetuigenverslagen samen in een boek dat leest als een roman. Dit sloeg zodanig in, dat het een nieuwe literaire term voortbracht: faction, een samentrekking van facts, feiten en fiction: historische feiten en feitjes, in romanvorm gegoten. Het succes was zo groot dat het boek in 1962 verfilmd werd als 'The longest day' met een internationale plejade van sterren.

Ook Stephen Ambrose (1936-2002) was onder de indruk van Ryans werk, maar het bevredigde hem niet helemaal. Vandaar dat hij vele jaren werkte aan een verbeterde en uitvoerigere versie, die in 1994 klaar raakte en in 2004 in het Nederlands vertaald werd als ‘D-Day, 6 juni 1944’.

David Stafford pakte het iets bescheidener aan: zijn boek eindigt waar de twee andere beginnen. Natuurlijk behandelden Ryan en Ambrose ook de opbouw van ‘Operatie Overlord’, maar Stafford focust volledig op de cruciale dagen die leidden naar de invasie op 6 juni 1944. Hij doet dit door dag per dag de avonturen van slechts enkele deelnemers te volgen: een stel Britse geheimagenten, een Franse verzetsman, een politieke gevangene, een ondergedoken jood, een WREN (vrouwelijk hulpcorps), een Canadese infanterist, een Amerikaanse parachutist en de uiterst belangrijke Spaanse dubbelagent ‘Garbo’. Dit gebeurt natuurlijk met de nodige flashbacks naar de voorgeschiedenis van zijn personen. Zijn primaire bronnen zijn brieven en dagboeken die destijds in de tien dagen voor D-Day zijn geschreven. Voeg daarbij nieuwe documenten uit geheime legerarchieven van alle betrokken partijen (Engelsen, Amerikanen, Russen) en een aantal interviews met familieleden van overleden hoofdpersonen en gewone Fransen en Engelsen. Voor de ‘groten’ als Hitler, Churchill, Roosevelt en een aantal generaals gebruikt hij uiteraard reeds eerder gepubliceerd materiaal. Het resultaat is een vlot leesbaar boek, minder ingewikkeld dan de werken van Ryan en Ambrose en dus een goede inleiding voor mensen die zich in de periode willen gaan verdiepen. Jammer dat in mijn goedkope uitgave de fotobladzijden zijn weggevallen en dat de vertaler hier en daar enkele steken heeft laten vallen.

Didactische tips

Voor wie met dit boek wil werken in een ruimere leereenheid rond Tweede Wereldoorlog en nazisme, verwijzen we naar: Myriam Paquet & Jos Martens, ‘Tweede Wereldoorlog. Een multimediale vakoverschrijdende leereenheid…’

Houd er rekening mee dat sindsdien op deze site heel wat meer boeken en films zijn besproken, die eventueel ook kunnen ingeschakeld worden. Zelfs wanneer je alleen de boeken laat bespreken, lijkt het me interessant woord en beeld met elkaar te confronteren. Zie op deze site: films over de Tweede Wereldoorlog en op de site van de VVLG in de rubriek ‘Historische films en DVD’s

Jos Martens