artikelen over geschiedenis didactiek

De prehistorie

Lesmateriaal voor de brugklas over de prehistorie.

Kenmerkende aspecten

  1. De levenswijze van jagers en verzamelaars
  2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
  3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Contexten

  1. samenleving van jagers/verzamelaars (Afrika, Azië, Europa)
  2. samenleving van boeren (Midden-Oosten en/of Nederland)
  3. samenleving van stedelingen (Midden-Oosten)

Kernconcepten

  1. levensonderhoud
  2. macht
  3. godsdienst
  4. kunst
  5. oorlog

Meta-concepten

Continuïteit en verandering
  1. Welke veranderingen traden op door de komst van de landbouw en de eerste stedelijke gemeenschappen?

Oorzaak/gevolg

  1. Wat was of wat waren de oorzaken van het ontstaan van landbouw en veeteelt?

Bewijs (bronnen)

  1. Hoe komen we aan gegevens over de prehistorie?

Intepretatie

  1. Beredeneren of er met de komst van landbouw en veeteelt sprake was van een revolutie.
  2. Beredeneren of voedselverzamelende vrouwen een beter leven hadden dan vrouwen die aan landbouw deden.

Generieke begrippen

  1. levensonderhoud
  2. beschaving
  3. boeren
  4. priester
  5. ambtenaren
  6. samenleving
  7. maatschappij
  8. staat
  9. godsdienst/religie
  10. tempel
  11. macht
  12. status
  13. oorlog
  14. landbouw
  15. leger
  16. ritueel
  17. rite
  18. ceremonie
  19. cultus
  20. kunst en cultuur
  21. wet
  22. nomaden
  23. sedentair
  24. ambacht

Unieke begrippen

  1. jagers
  2. voedselverzamelaars
  3. agrarische (neolitische) revolutie

De prehistorie

Inleiding

Bronnen

Tot zo'n 3.000 jaar voor Christus kenden mensen geen schrift en dat is belangrijk. Niet zozeer voor de mensen die tot die tijd hadden geleefd, zij wisten niet beter. Bovendien, als ze het schrift nodig hadden gehad, hadden ze het wel uitgevonden. Nee het is belangrijk voor ons, voor mensen die het verleden willen onderzoeken. Want hoe kom je aan informatie voor het beantwoorden van vragen als je geen schriftelijke bronnen hebt.

 

Opdracht
Hoe komen we aan informatie over de prehistorie en hoe betrouwbaar is die informatie? Maak de opdracht over De Mammoetjacht.


De tijd waarover we geen geschreven bronnen hebben noemen we de prehistorie, de voorgeschiedenis. Stel dat een stam van prehistorische mensen 's ochtends wakker zou worden en alle leden van de stam aan geheugenverlies zouden lijden, hoe zouden ze dan kunnen overleven?

 

Opdracht
Bedenk samen met twee of drie klasgenoten een overlevingsplan voor de stam die aan geheugenverlies leed: Jagers met geheugenverlies.

Landbouw en veeteelt

Zo'n 10.00 jaar geleden gingen mensen op verschillende plaatsen in de wereld, ongeveer gelijktijdig, aan landbouw en veeteelt doen. Ook gingen ze steeds meer op vaste plekken wonen.

 

Opdracht
Maak de opdracht over de agrarische revolutie: De agrarische revolutie

 

Vragen stellen 

Onderzoek naar het verleden begint altijd met het stellen van historische vragen. Eenvoudige vragen zijn van het soort wie, wat, waar en hoe. Vaak is het echter interessanter te vragen waarom mensen iets hebben gedaan of waarom gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Als je geluk hebt vind je in historische bronnen informatie die je helpt bij het beantwoorden van je vragen. Maar heel vaak ook niet, dan moet je op zoek naar andere bronnen. Helaas zijn vaak niet beschikbaar.

 

Opdracht
Maak de opdracht over vragen stellen: Hunebedbouwers

 

 

Opdracht
Maak de opdracht over vragen stellen: Egypte

Discussievraag
Gingen de mensen eerst aan landbouw doen en vestigden ze zich daarna op vaste plaatsen of was het eerder andersom?

 

Interpretatie en discussie

Een interessante vraag is of vrouwen die aan landbouw deden een beter leven hadden dan vrouwen die voedselverzamelden. Over het antwoord op deze vraag kun je van mening verschillen. Het antwoord zal bijvoorbeeld afhangen van de criteria die je gebruikt om de vraag te beantwoordenp.  Maak eerst deze opdracht: Vrouwen in de prehistorie en hou vervolgens met de klas een dicussie over deze vraag


Discussievraag
Werd het leven voor mensen eenvoudiger/plezieriger na de komst van de landbouw?

De eerste steden

De mensen die aan landbouw en veeteelt gingen doen deden dat op plaatsen die daarvoor geschikt waren, logisch toch? Maar wanneer is een gebied eigenlijk geschikt voor landbouw en veeteelt? Een andere interessante vraag is welke invloed deze manier van leven had op de godsdienst van mensen. 

 

Opdracht
Maak de opdracht over het oude Egypte: Egypte

 

De eerste staat


Het oude Egypte was de eerste staat op aarde, dat wil zeggen het was een stuk land dat bestond uit verschillende steden en dorpen met een bestuur voor alle dorpen en steden samen. Aan het hoofd van dit bestuur stond een koning, een farao. Deze farao dacht dat hij het recht had om alles in zijn land te beslissen. Waarom dacht hij dat?

 

Discussievraag
Werden de verschillen tussen mensen groter na de komst van landbouw en het ontstaan van eerste stedelijke gemeenschappen?

 

  •  

    Copyright Albert van der Kaap, 2016