Koude Oorlog  

Toen Duitsland in 1945 capituleerde stonden de V.S. en de S.U. tegen over elkaar in Europa. De S.U. maakte de dienst uit in Oost-Europa en de Amerikanen waren zeer invloedrijk in West-Europa. Wederzijds wantrouwen en een toenemend aantal conflicten leiden tot een Koude Oorlog tussen beide staten. Een (nucleaire) wapenwedloop was het gevolg. Omdat  beide staten in staat waren elkaar te vernietigen en de Russische leider Chroestsjow vanaf eind jaren vijftig naar vreedzame coëxistentie streefde bleef het in Europa bij een koude oorlog.

1.2 Vijandbeelden

Zowel de V.S. als de S.U. hielden er een sterk vijandbeeld op na.

De V.S. waren bang dat het communisme naar een wereldrevolutie streefde. Om dat te verhinderen begonnen de V.S. een politiek van containment (indamming). In 1947 steunden zij Griekenland in hu binnenlandse strijd tegen het communisme. In hetzelfde jaar startte een economisch hulpprogramma aan Europa (Marshall-hulp) vanuit de gedachte dat armoede een goede voedingsbodem zou zijn voor het communisme. In 1949 werd de NAVO opgericht.

Met name na 1949, toen China communistisch werd, breidde de containment politiek zich ook uit tot Azië. De angst dat China en de S.U. twee handen op één buik waren bleek al spoedig ongegrond, maar had geen invloed op het Amerikaanse beleid.

De S.U. zag de V.S. als de aanvoerder van een westers imperialisme, waarbij de V.S. streefde naar politieke en economische invloed in de hele wereld.

1.3 Dekolonisatie in Zuid-Oost-Azië

Nationalisme    

Het nationalisme in veel koloniën dat al op kwam in de jaren twintig van de 20^e eeuw kreeg een sterke impuls in de Tweede Wereldoorlog. Het verzet tegen de Japanners werd gekoppeld aan verzet tegen de kolonisators. Communistische bewegingen speelden in het proces van dekolonisatie een belangrijke rol. Via deze communistische bewegingen probeerde de S.U. invloed te krijgen op de onafhankelijkheidsbewegingen. Uiteraard probeerden de V.S. dit te voorkomen omdat zij grote angst hadden voor uitbreiding van het communisme. Na 1949 geloofden zij in de domino-theorie. Zij gaven economische, politieke en militaire steun aan regeringen in Zuid-Oost Azië.

1.4. Azië raakt bij de Koude Oorlog betrokken

Vietnam  

De Fransen koloniseerden vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw Vietnam, Laos en Cambodja. Om de kolonie meer winstgevend te maakten investeerden zij in de infrastructuur en legden zij in de Mekong delta dammen en dijken aan om de landbouw te versterken. Deze inspanning leidde tot:

• Verbetering van onderwijs en gezondheidszorg
• Ontstaan van een kleine goed opgeleide katholieke elite in de steden
• Ontstaan van een elite van grootgrondbezitters in de Mekong delta

Het noorden van Vietnam bleef een stuk armer. Het ware met name de kleine boeren die zich tegen de Fransen verzetten. Na de Vrede van Versailles in 1919 kreeg het communisme in de persoon van Ho Chi Minh invloed op het nationalisme. En in de loop van de jaren dertig, toen de Fransen niet gevoelig bleken voor de eisen van de nationalistische beweging, kregen de communisten de leiding van de strijd om de onafhankelijkheid. Ho Chi Minh richtte in 1941 de Vietminh op, een nationalistische organisatie onder leiding van de communisten. Na de nederlaag van japan in 1945 riep Ho Chi Minh in Hanoi de Democratische Republiek Vietnam (DRV) uit. De Fransen legden zich hier niet bij neer en probeerden hun gezag te herstellen, maar het Franse leger leed in 1954 bij Dien Bien Phoe een grote nederlaag.

De V.S, weigerden de DRV te erkennen waardoor die steun zocht bij China en de S.U. Tijdens de conferentie van Genève in 1954 werd Vietnam op de 17^e breedtegraad in tweeën verdeeld, in een communistisch noorden en een kapitalistisch zuiden.

De verkiezingen die in 1956 zouden moeten plaatsvinden ter hereniging van beide delen vonden nooit plaats.

Hoofdstuk 2 Oorlog in een verdeeld Vietnam 1950-1975

Tussen 1945 en 1954 werd in Noord-Vietnam het communisme geleidelijk en voorzichtig ingevoerd om zoveel mogelijk, ook rijke, Vietnamezen aan het regime te binden. Na 1954 (toen de Fransen vertrokken) werd het communisme in Noord Vietnam versneld en met harde hand doorgevoerd (interne revolutie):

• planeconomie/vijfjaren plannen
• landhervormingen en vanaf 1958 een collectivisatie van de landbouw

Noord-Vietnam infiltreerde bovendien in het zuiden met het doel uiteindelijk heel Vietnam communistische te maken. (externe revolutie). De route waarlangs troepen naar Zuid-Vietnam werden vervoerd heet de Ho Chi Minh route.

In Zuid-Vietnam kwam een kapitalistisch en zeer autoritair (geen oppositie, wel censuur) bewind onder leiding van Ngo Dinh Diem, politiek en economisch gesteund door de VS. Vanaf 1956 stuurden de VS ook militaire adviseurs.

De boeren plattelands bevolking had over het algemeen weinig sympathie voor Diem. Er was nog veel grootgrondbezit en de boeren werden verplicht te verhuizen nara versterkte dorpen waar ze ook nog eens voor moesten betalen..

Ook de boeddhisten keerden zich tegen de katholieke Diem. De oppositie verenigde zich in 1960 in het Nationaal bevrijdingsfront (NLF) met als gewapende tak de Vietcong (volksbevrijdingsleger).

In 1963 lieten de VS Diem vallen, die op 1 november door een staatsgreep van generaals ten val kwam. Aan het autoritaire bewind veranderde echter niets.

Vanaf 1961 gingen de Vs steeds meer geld uitgeven aan militaire hulp aan Zuid-Vietnam. Er werden helicopters gestuurd en het aantal militaite adviseurs steeg.

Noord-Vietnam werd gesteund door de SU en (na 1949) China. Na de breuk tussen SU en China in 1960 breidde de Su de steun aan Noord-Vietnam flink uit om te verhinderen dat China teveel invloed in Noord-Vietnam zou krijgen. Een andere reden voor het opvoeren van de steun was de verslechterde relatie tussen de Su en de VS.

Noord-Vietnam speelde de SU en China tegen elkaar uit om daardoor zo zelfstandig mogelijk te blijven.

Onder president Johnson, die eind 1963 Kennedy opvolgde, werd de oorlog in Vietnam een Amerikaanse oorlog. Om voldoende geld te hebben voor zijn programma: Great Society’wilde hij de oorlog in Vietnam zo snel mogelijk beëindigen. Met conventionele (geen nucleaire) wapens.

De Amerkaanse strategie behelsde:

• Het isoleren van Noord-Vietnam langs de 17^e breedtegraad
• Het bombarderen van doelen in Noord-Vietnam
• Het Zuid-Vietnamese leger moest de grondoorlog voeren

Het beruchte Tonkin incident in 1964 (er zouden Noord-Vietnameze torpedo-aanvallen hebben plaatsgevonden op Amerikaanse marineschepen in de golf van Tonkin) had het bombarderen en het zenden van veel grondtroepen mogelijk gemaakt. Tussen 1965 en 1968 bombardeerden de VS Noord-Vietnam (operatie Rolling Thunder), maar deze operatie had niet het beoogde succes, het stoppen van Noord-Vietnamese steun aan de Vietcong. Redenen:

• Johnson koos er voor om steden als Hanoi niet te bombarderen
• De Ho Chi Minh route kon niet worden afgesloten

Ook de grondoorlog mislukte:

• Het Zuid-Vietnamese leger deed te weinig
• De Guerilla oorlog van de Vietcong was moeilijk te bestrijden

In Zuid-Vietnam vielen veel burger slachtoffers door:

• Amerikaanse aanvallen op dorpen waarin zich Vietcong strijders schuil hielden
• De napalm brandbommen en het gebruik van ontbladeringsmiddelen in de strijd tegen de guerilla’s

De VS konden de oorlog niet winnen:

• Er was geen duidelijk slagveld, waarop terreinwinst geboekt kon worden
• De Amerikaanse soldaten raakten gedemoraliseerd door de guerilla en de uitzichtloosheid van de oorlog

In 1968 begonnen de Noord-Vietnamezen het TET (nieuwjaars) offensief. Of dit offensief nu wel of niet een succes was, het Amerikaanse volk raakte er nu wel van overtuigd dat deze oorlog niet gewonnen kon worden. Nog in 1968 begonnen er in Parijs, onder leiding van Henry Kissinger en Le Duc Tho, onderhandelingen om de oorlog te beëindigen. De nieuwe president Nixon (1968) streefde daarbij naar een ‘eervolle vrede’. Zonder gezichtsverlies moetsen de Amerikanen zich terugtrekken, dat wil zeggen zonder dat Zuid-Vietnam communistisch zou worden. Nixon streefde nu naar een Vietnamisering van de oorlog. Hij liet zware bombardementen uitvoeren om dat mogelijk te maken en zocht ondertussen naar betere verhoudingen met de SU en China.

In 1972 bezocht Nixon zowel China als de SU. Beide landen zouden meewerken aan het beëindigen van de oorlog. De onderhandelingen verliepen moeizaam zodat Nixon de druk opvoerde door de bombardementen te intensiveren.

In 1973 bereikten Kissinger en Le Duc Tho een vredesovereenkomst, waarvoor beiden de Nobel prijs voor de vrede kregen, die overigens door Le Duc Tho werd geweigerd. Op 27 januari 1973 werden de Parijse Akkoorden getekend:

• Via vrije verkiezingen zou er een verenigd Vietnam moeten komen
• De Amerikaanse troepen moesten binnen 60 dagen weg zijn uit Vietnam

Noord- en Zuid-Vietnam hielden zich niet aan het akkoord en er werd nog twee jaar stevig gevochten. In 1975 tenslotte veroverde Noord-Vietnam Zuid-Vietnam en ontstond de Socialistische Republiek Vietnam.