Ardy Beld, Hoe Poetin zijn tanden stukbeet. Uitgeverij
Doorbraak, Antwerpen, februari 2023/ 283 pagina’s, kaart,
foto’s, chronologie, woordenlijst, € 25. ISBN 978-94 933-0630-1
Hoe Poetin zijn tanden stukbeet
De auteur (°1975) is vertaler Russisch en Duits en als journalist zeer actief in de Russischtalige wereld. Dit boek bestaat uit twee delen: een chronologisch overzicht van de oorlog per dag en per maand, van februari 2022 tot einde januari 2023, telkens afgewisseld met interviews met getuigen of slachtoffers van de invasie. Die getuigen zijn Oekraïners, Witrussen en Russen.
Inhoud
Hoe Poetin zijn tanden stukbeet
Het
dag-per-dag-overzicht vat samen wat we zelf in de kranten konden
lezen, maar er staan ook zaken bij die me toen niet opgevallen
of bijgebleven zijn of die hier niet in het nieuws kwamen.
Beld is kritisch, ook tegenover Zelensky: als hij onderhandeld
had met de separatisten van Donetsk (Poesjlin) en Loegansk
(Pasentsjik), dan hadden die gebieden positiever gestaan
tegenover Kiev (p. 19-20). Tegelijk vergelijkt hij het optreden
van Poetin met dat van Hitler in 1938/39: toen ging het om
‘Volksduitsers’ in Tsjecho-Slowakije en Polen, nu om ‘Russen’ in
de Donbas. Maar zowel op de Krim als in de Donbas vond men
onvoldoende collaborerend personeel om de zaak draaiende te
houden (p. 22). Daarentegen vonden de Russen wel collaborateurs
in elke veroverde stad, zeker in Cherson en verdwenen
pro-Oekraïense activisten er spoorloos (p. 125).
De grootste prestatie van Zelensky is volgens Beld dat hij het
leger hervormd heeft tot een strijdmacht die de tien keer meer
talrijke Russen tegenhoudt. In 2014 was het corrupt en niet
opgewassen tegen 400 separatisten die Donetsk inpalmden.
In Rusland zijn er genoeg tegenstanders van de oorlog, ze hebben
al ruim 50 overheidsgebouwen in brand gestoken, maar zij worden
hardhandig onderdrukt. Tegelijk steunt de grote massa Poetin:
zij willen een leider die alles voor hen beslist (p. 39-40).
De indoctrinatie verloopt er succesvol: vele Russen geloven dat
Oekraïne hen wou aanvallen (p. 112).
Beld vermeldt een serie oorlogsmisdaden op burgers, ook op
kinderen, die mishandeld, verkracht en/of vermoord zijn door de
Russische soldaten. Vooral door Boerjaten en Tsjetsjenen, en dit
op bevel van hogerhand (p. 117-118). Ook de Wagner Group munt
uit in wrede foltermethodes.
Op 15 mei telde men al 11.231 oorlogsmisdaden, op 24 februari
2023 zijn dat er al 65.000 (LLB,24.02.2023). Daar komt nog bij
de ontvoering van 309.000 kinderen naar Rusland en de deportatie
van 4,5 miljoen burgers, vaak met folteringen en verdwijningen
(p. 88 en p. 238-240).
Alsook het leegroven van huizen, postkantoren, apotheken,
ziekenhuizen, musea (p. 142-145). 3.025 scholen zijn
gebombardeerd, 406 zijn volledig vernield (p. 259). Het museum
van Cherson werd leeggeroofd met de hulp van de collaborerende
directrice. De buit bevindt zich nu in het museum van Tauris op
de Krim (p. 244).
Bij het Russisch leger, dat de ‘denazificatie’ beoogt, vechten
twee wrede neonazistische groepen: Rusich (Roesietsj) en
Rijkslegioen (p. 90-93).
De graanoogst was door de oorlog slechts de helft van 2021,
Gazprom daarentegen behaalde recordwinsten (p. 130-133).
Beld betreurt terecht dat de Baltische landen en Kiev hun
Russischtalige minderheden discrimineren en zo in de handen van
Poetin drijven (p. 134-137). De annexatie van de oblasten
(provincies) Donetsk, Loegansk, Cherson en Zaporizja op 30
september 2022 maakt de vredesonderhandelingen moeilijker.
Ondertussen is Cherson op 11 november na negen maanden bezetting
weer bevrijd door Oekraïne. Dagenlang was er euforie.
De mislukking van de verovering van Kiev was mogelijk te danken
aan de sabotage van de spoorwegen in Wit-Rusland. De verdachten
werden gefolterd en zonder bewijs veroordeeld tot jarenlange
kampstraffen (p. 218-219). Een andere politieke gevangene van 66
jaar vertelt over de toestand in zijn vochtige isoleercel van 1
bij 3 meter, met ratten als enige bezoekers. Wandelen en
telefoneren zijn niet toegelaten (p. 250-253).
Beld probeerde ook aanhangers van Poetin te interviewen zoals
acteur en zanger Dmitri Pevtsov, niet te verwarren met Poetins
woordvoerder Peskov. Enkel Ed Pokrov uit Donetsk was bereid te
praten. Hij looft de ‘persvrijheid’ in de Donbas, maar verzwijgt
dat journalist Stanislav Aseyev er 28 maanden gefolterd werd in
een concentratiekamp (p. 194-195). Aseyev vertelt erover in zijn
boek ‘Het concentratiekamp in de Paradijsstraat’ (december
2022).
Het boek eindigt met een nuttige verklarende woordenlijst. Een
register is er niet bij.
Beoordeling
Beld is bijzonder goed gedocumenteerd, ook met Russische en
Oekraïense bronnen. Zijn interviews zijn niet gedateerd, maar ze
zijn wel allemaal uit de periode van de oorlog. Het is ook een
prestatie dat hij zoveel getuigen heeft kunnen interviewen. Eén
detail: de pagina’s zijn erg klein gedrukt en maar amper
leesbaar. Dat mag bij een volgende druk best wat duidelijker
zijn.
©Jef Abbeel, februari 2023
www.jefabbeel.be