Deluge. Gaza and Israel from Crisis to Cataclysm

Jef Abbeel

Zondvloed. Zo noemde Hamas zijn aanval op Israël op 7 oktober 2023. Met 1.200 doden en 250 gijzelaars was het voor Israël inderdaad een zondvloed. Het was een antwoord op de illegale bezetting van de Palestijnse gebieden sinds 1967 en op de verstikkende economische blokkade van Gaza sinds 2006. Israël beschouwde het als een niet-geprovoceerde terreuraanval die het met disproportioneel geweld beantwoordde. De operatie ‘IJzeren Zwaarden’ had drie doelen: Hamas vernietigen, de gijzelaars terughalen en voorkomen dat Gaza nog een bedreiging zou vormen (p. XV). Na 312 dagen zijn die doelen nog lang niet bereikt.

Deze bundel bevat bijdragen van diverse deskundigen, zowel Palestijnen als Joden. Ze willen de oorlog in zijn historische context plaatsen en tonen dat hij een keerpunt betekent in de geschiedenis van het Israëlisch-Palestijns conflict. Dat tweede aspect komt onvoldoende tot uiting.

De auteurs beginnen met een handig chronologisch overzicht van 1917 (Balfour-verklaring) tot 2021. De aanpak is selectief: bij de Suez-crisis van 1956 (p. XIX) verzwijgen ze dat Nasser begonnen was met de nationalisatie van het Suezkanaal. En ook bij de Zesdaagse Oorlog van 1967 (p. XX) vermelden ze niet dat Egypte, Syrië en Jordanië vooraf een coalitie hadden gesloten en dat Nasser de Sinaï had bezet en de Golf van Akaba en het Suezkanaal had afgesloten voor Israëlische schepen.
De beschrijving van de toestand in Gaza is wel correct: de werkloosheid is zeer hoog, de meerderheid is afhankelijk van voedselhulp, vele kinderen zijn ondervoed, het drinkwater is niet veilig.
De auteurs betwijfelen of de aanval van Hamas gepaard ging met onthoofdingen en verkrachtingen
(p. 4). Voor dit laatste zijn er genoeg bewijzen. Maar deze wreedheden rechtvaardigen niet de massale weerwraak op heel het Palestijnse volk van Gaza.

Tijdens de eerste Arabisch-Israëlische oorlog van 1948 werden 750.000 Palestijnen verjaagd. 200.000 van hen vluchtten toen naar Gaza, waar toen nog maar 80.000 mensen woonden (p. 14). Gaza werd toen bezet door Egypte. Tussen 1967 en 2005 was het bezet door Israël: 8.000 kolonisten controleerden 25% van het gebied en 40% van de landbouwgrond. In 2005 trok Israël zich terug uit Gaza, maar het deed van alles om de ontwikkeling tegen te werken, deels omdat Hamas een paar honderd raketten per maand afvuurde en omdat Israël bang was van de ‘demografische tijdbom’: in 2005 had Gaza al 1,4 miljoen inwoners, in 2024 zijn dat er 2,4 miljoen. In juni 2007 greep Hamas met geweld de macht. Sindsdien is de Palestijnse beweging verdeeld: Hamas bestuurt Gaza, de Palestijnse Autoriteit de Westoever (p. 20).

In 2008, 2012, 2014, 2018, 2021, 2022 en 2023 viel Israël Gaza aan, meestal na raketaanvallen van Hamas. De huidige oorlog is dus de achtste en de meest dodelijke: ca. 40.000 doden, nog meer gewonden, enorme verwoestingen en de gedwongen verplaatsing van bijna 2 miljoen mensen.
De huidige Israëlische regering is voor de Palestijnen de ergste ooit: ze vindt dat het Joodse volk het exclusieve recht heeft op heel Israël, inclusief de Westoever (p. 24-25).

Sinds 7 oktober 2023 heeft ze een nieuw oorlogsdoel: Hamas uitschakelen als politieke en militaire kracht. De kans op slagen is klein: er zijn genoeg kandidaten om gedode leiders op te volgen. En een leger kan geen idee van zelfbestuur vernietigen. Voor Netanyahu kwam de aanval van Hamas goed uit: hij werd beschuldigd van corruptieschandalen en door deze oorlog kon hij die overleven.
De aanval was ook gericht tegen de Abraham-akkoorden van 2020-2021 tussen Israël enerzijds en Bahrein, de Verenigde Arabische Emiraten, Marokko en Soedan anderzijds, want daar stond geen enkele toegeving aan de Palestijnen in. Hamas en de Islamitische Jihad wilden vooral Saoedi-Arabië afschrikken om toe te treden tot die akkoorden. De naam ‘Al-Aksa-zondvloed’ verwijst naar Israëlische provocaties rond de Al-Aksa-moskee in Oost-Jeruzalem (p. 27).
De auteurs beschuldigen Israël ervan dat het de Gazanen berooft van elektriciteit, voedsel, water, medicijnen en brandstof en dat het hen ontmenselijkt. De gevolgen van die blokkade zijn groot: de 130 bakkerijen kunnen geen brood bakken, de werkloosheid was al hoog (50 à 60%) en door de oorlog kwamen er nog 182.000 werklozen bij (p. 54).

Het artikel over Hamas probeert aan te tonen dat het niet meer uit is op de vernieling van Israël, zoals bij de stichting in 1987. Vanaf 2006 toonde het zich bereid tot onderhandelen, mits Israël zich terugtrok uit de in 1967 bezette gebieden. In 2007 zei Khalid Meshal dat Hamas Israël intact zou laten. Dat was de eerste keer volgens de Israëlische krant Ha’aretz (p. 71). In 2009 meldde Hamas aan Obama dat ze bereid waren tot een langdurig staakt-het-vuren, niet tot vrede noch tot erkenning van Israël (p. 72). In 2017 herhaalde Hamas dat het Israël niet zou erkennen, maar wel aanvaarden binnen de grenzen van 1967. Maar artikel 2 van de tekst van hun Handvest uit 2017 zegt: “Palestina strekt zich uit van de Jordaan tot de Middellandse Zee” (Hamas in 2017: ‘The Document in full, Middle East Eye’).

Ahmed Alnaouq, een Gazaan, beschrijft de vernederingen die zij daar vanwege Israël ondergaan. Zijn familie werd gedood door een Israëlische bom op hun huis. Sinds 2000 mogen Gazanen ook niet meer in Israël komen werken.

De Palestijnen op de Westoever begonnen erg laat hun lotgenoten te steunen, deels omdat de kolonisten en het Israëlische leger hen tegenhielden en op korte tijd meer dan 200 mensen doodden. De Palestijnse Autoriteit steunt Israël daarbij met 70.000 man beveiliging, om conflicten met Israël te voorkomen. Desondanks mogen 170.000 Palestijnen sinds 7 oktober niet meer komen werken in Israël. De ruzie tussen Fatah en Hamas is ook een reden waarom de Westoever niet tot een massale intifada overging.

De auteur van dit artikel, Musa Abuhashash, zegt wel dat de economie op de Westoever floreert en dat stadjes zoals Ramallah wel honderden restaurants en cafés tellen die goed draaien (p. 149-151).
Hij hoopt wel dat zijn medebewoners snel hun Gazaanse broeders gaan steunen (p. 153).

Nathan Brown voorspelt dat Israël Gaza niet opnieuw zal bezetten met kolonisten zoals tussen 1967 en 2005, maar het wel militair zal controleren in het noorden (p. 175). Hamas zal zware verliezen lijden, maar niet vernietigd worden. Mitchell Plitnick, zelf Jood, erkent dat de aanval van Hamas niet uit het niets kwam. Hij betreurt dat zo weinig Amerikaanse toppolitici aandringen op een staakt-het-vuren (p. 191-201). Talal Hanghari veroordeelt de Britse regeringen, zowel de conservatieve als Labour, voor hun pro-Israël en anti-Hamas houding, hoewel een massa Britten betoogden voor een staakt-het-vuren en tegen de collectieve bestraffing van 2 miljoen Palestijnen. Clare Daly, een links Europarlementslid, veroordeelt de pro-Israël-houding van de EU en met name van Ursula von der Leyen: buitenlandse politiek is niet de bevoegdheid van de Commissie, wel van de Europese Raad (p. 235).

De VS krijgen ook kritiek: sinds 1948 hebben ze 34 keer hun vetorecht gebruikt om resoluties tegen Israël ongedaan te maken (p. 30-32). En hebben ze het Israëlische leger elk jaar met miljarden gesteund.

Beoordeling
Dit is een boeiend boek, dat de lezer alert houdt en vooral de standpunten van de Palestijnen weergeeft. De auteurs leggen te weinig uit wat Hamas allemaal doet: de lezer krijgt de indruk dat het zich beperkt tot manifesten schrijven, tunnels graven, raketten en drones afschieten. Ze zeggen ook niet dat de leiding ver van Gaza in alle luxe in Qatar woont, uiteraard deels om veiligheidsredenen. Ze vergeten ook dat de vernietiging van Israël het hoofddoel blijft: “Israël zal bestaan totdat de islam het zal vernietigen.” (Handvest van Hamas, voorwoord). Er wordt ook niet uitgelegd waarom Hamas zijn gijzelaars niet vrijlaat, d.w.z. niet ruilt tegen Palestijnse gevangenen à rato van 1 tegen 10 : dan zou Israël al een excuus minder hebben.

Hoewel het boek van juli 2024 dateert, loopt het maanden achter op de feiten: de ‘17.000 doden’ zijn er al lang 40.000, plus enkele leiders. Geen enkele van de vele auteurs legt uit waarom Israël zich zo liet verrassen en welke de gevolgen kunnen zijn voor de Israëlische veiligheidsdiensten.
Het boek is voorzien van veel noten (p. 251-291), een korte literatuurlijst (p. 293-294) en vooral een zeer nuttige begrippenlijst (p. 295-303).

Nog twee details: de kwaliteit van het papier is zo slecht, dat mijn vulpen er compleet op uitloopt. En een waarschuwing voor de kandidaat-koper: ik moest 23 euro douanerechten betalen voor een boek van 19 dollar. Bij dezelfde alternatieve uitgeverij verscheen ondertussen ook:
Helena Cobben–Rami G. Khouri, ‘Understanding Hamas and why that matters’.

©Jef Abbeel, augustus 2024 www.jefabbeel.be