Requiem pour Hong Kong. Comment la Chine a tué Hong Kong.

Jef Abbeel

In 1987 werd Malovic correspondent in een overbevolkt en peperduur Hong Kong. Dat was toen het enige gebied in Azië, behalve Japan, met volledige persvrijheid. Hij ontmoette er Chinezen die in de jaren 50-70 de terreur en de hongersnood van de ‘Grote Sprong Voorwaarts’ (met 35 miljoen doden) waren ontvlucht en in 1966-1976 de terreur van de Culturele Revolutie (met 10 miljoen doden) (p. 22). In Hong Kong werkten ze 12 uur per dag, 7 op 7. Hij ondervond dat alles verboden was, maar tegelijk alles mogelijk. De industrie trok weg naar het vasteland: in de jaren 90 was China nog arm en waren de lonen laag. Monumenten en vliegtuigen verkeerden in erbarmelijke staat, terwijl de Taiwanese Cathay Pacific de beste maatschappij van de wereld was. De investeringen tijdens Deng kwamen grotendeels uit Hong Kong en Taiwan (p. 64).

Malovic vertelt ook over de katholieke kerk in China: in 1949-1951 werden alle priesters en missionarissen gevangen gezet, verbannen of vermoord. De CCP (Chinese Communistische Partij) probeerde heel de kerkelijke structuur te vernietigen, ze

 confisqueerde alle bezittingen en brak de banden met het Vaticaan. De 4 miljoen katholieken werden publiekelijk vernederd en gevangen gezet. Tijdens de Culturele Revolutie takelden de Rode Gardisten de kerken en kathedralen zwaar toe. Eind jaren 80 herleefde de kerk, maar de controle bleef: ze mocht zich niet onderwerpen aan het Vaticaan. En talrijke priesters zaten nog in de gevangenis. Buitenlandse priesters mogen nog altijd niet de catechismus onderrichten of een mis lezen. Malovic bezocht ook een dorp op 80 km van Xi’an, waar een Romaanse kerk uit de 19de eeuw stond en waar enkele honderden gelovigen waren ontsnapt aan de zuiveringen van de jaren 50-70. De dorpskinderen hadden nog nooit een westerling gezien.

Dan vertelt hij over Tiananmen. Zes maanden werd er betoogd tegen corruptie en voor democratie. De Hongkongers steunden de opstand door hun geld van de bank te halen, waardoor de aandelen 10 à 40% daalden. 30 jaar later werd mediamagnaat Jimmy Lai nog gevangengezet en in 2022 werd kardinaal Joseph Zen op zijn 90ste nog aangehouden.

Hong Kong dan. In 1997 vond de overdracht plaats van Groot-Brittannië naar China. China benoemde de Wetgevende Raad en stemde 13 wetten die een aantal vrijheden inperkten.
Hij vertelt ook over Yiwu, de grootste supermarkt ter wereld, met elke dag duizenden kopers van overal. Hij spreekt over huwelijksbureaus, over welk soort mannen de meisjes willen en hoort dat ze zich op hun 28ste al oud voelen en zich bij het afval rekenen. De onderwereld van de prostitutie en van de homo’s krijgt ook zijn aandacht.

In 2013 bezocht hij Tibet. Tientallen camera’s volgden hem en zijn drie Franse collega’s. Normaal mogen buitenlandse journalisten er niet binnen wegens de bezetting en kolonisering door de Chinezen. Maar zij werden bij uitzondering uitgenodigd door de Chinese overheid om het gemoderniseerde Tibet te bewonderen, ondanks de negatieve artikelen die hij al geschreven had over de onderdrukking en arrestatie van duizenden monniken die creperen in de gevangenissen (p. 157-162).
De religieuze repressie bestaat nog steeds, hoewel er officieel godsdienstvrijheid is. Tussen 2009 en 2012 hebben meer dan 100 monniken zichzelf in brand gestoken als protest. In 1950 beloofde Mao totale autonomie aan de Dalai Lama, maar hij hield zich daar niet aan.

In 2015 bezocht hij Xinjiang, het gebied van de Oeigoeren. Ook zij worden onderdrukt in hun godsdienst en taal. Aan de grote moskee staat permanent een cordon gewapende politieagenten. Malovic heeft zijn getuigen enkel kunnen spreken door te ontsnappen uit de groep, waarvoor hij nadien flink uitgekafferd werd door de gids. Pas in 2016 bereikten onthullingen over de Chinese culturele genocide op de Oeigoeren en de heropvoedingskampen met meer dan 1 miljoen gevangen Oeigoeren het Westen dankzij Adrian Zenz, een Duitse onderzoeker.

Ook voor de kleine gemeenschap katholieken in Xinjiang verslechtert de situatie: steeds meer categorieën, gaande van scholieren tot ambtenaren, mogen niet meer naar de kerk gaan. Xi is bijna zo erg als Mao, die alle godsdiensten wou uitroeien (p. 184).
De auteur besluit dit hoofdstuk als volgt: China had 50 jaar nodig om Tibet te vermoorden, 20 jaar om Xinjiang af te slachten en 1 jaar om Hong Kong te verpletteren in 2019-2020.
In 2014 hadden de Hongkongers al maanden tevergeefs geprotesteerd tegen een Chinese wet die bepaalde dat de baas van Hong Kong niet meer met algemeen stemrecht verkozen mocht worden. In januari 2020 werden alle bijeenkomsten verboden wegens het virus van Wuhan. Een buitenkansje voor Peking om in juni 2020 een nieuwe, nog strengere wet op te leggen. In 2022 kwam Xi naar Hong Kong om de nieuwe baas in te huldigen: John Lee, de politiechef die verantwoordelijk was voor de onderdrukking in 2019. De inwoners kunnen nu niet meer vrij praten over politiek en ook de sociale media worden streng gecontroleerd door de geheime dienst. In 2023 reisde de schrijver met schrik naar Hong Kong, bang dat hij gearresteerd zou worden voor zijn artikels uit 2019. Dat viel mee. Hij zag overal Chinese vlaggen als symbool van de gebiedsverovering. Getuigen vertelden hem hoe bang ze waren om opgepakt te worden. De leiders van de beweging voor democratie van 2020 zitten allemaal in de cel (p. 226-227). De censuur is nu onbegrensd. Zelfs het lied ‘Glory to Hong Kong’ uit 2019 mag niet meer gezongen worden en moet vervangen worden door het Chinese ‘De mars van de Vrijwilligers’ (p. 233). Op drie jaar tijd hebben 400.000 Hongkongers hebben het gebied verlaten. Maar elke dag immigreren er 200 Chinese handarbeiders. De leraren moeten bij de leerlingen patriottisme aanbrengen, de toespraken van Xi aanleren en zeggen dat het Westen China bedreigt. 30% van de leerlingen komen van het vasteland en zijn potentiële spionnen, die leraren verklikken als ze de regels niet volgen.

De auteur besluit: de wereld kijkt al 40 jaar gefascineerd naar China en hoopte op politieke hervormingen, maar China heeft ons verraden en bedreigt het evenwicht in de Stille Oceaan en zeker in de Zuid-Chinese Zee, die China voor zich opeist, tot ongenoegen van de Filippijnen, Vietnam, Maleisië en Brunei en dat ondanks de veroordeling door het Internationaal Gerechtshof in Den Haag in 2016. Japan wordt ook bedreigd door Noord-Korea en China; het verdubbelt nu zijn militair budget in 5 jaar. Australië, het Verenigd Koninkrijk en de VS hebben samen de AUKUS opgericht (een trilateraal veiligheidspact tussen Australië, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten) als verdedigingsmechanisme. De verplettering van Hong Kong is een voorbode voor de onderdrukking van Taiwan. De militaire uitgaven van China stijgen al 28 jaar en bedroegen 292 miljard $ in 2023. Het wil samen met Poetin een nieuwe, despotische wereldorde creëren, ten koste van de democratieën (p. 247-251).

Beoordeling
Dit boek is een duidelijke en niet mis te verstane waarschuwing aan de leiders van het Westen en van Oost-Azië voor het toenemende Chinese gevaar. Optimisme is er weinig in te vinden. En de auteur zegt weinig goeds over China. Achteraan staat een summier chronologisch lijstje en een vaag kaartje van China. Een aparte kaart van Hong Kong is er niet bij: je moet zelf uitzoeken waar Victoria-eiland, schiereiland Kowloon etc. liggen. Mijn ‘Atlas of China’ was dus nodig om een aantal plaatsnamen terug te vinden.

©Jef Abbeel, mei 2024 www.jefabbeel.be