Israël-Palestina

Jef Abbeel

Door het antisemitisme in Europa kwamen er Joodse nederzettingen vanaf 1882: toen woonden er 400.000 moslims, 75.000 christenen en 50.000 Joden. In 1917 beloofde Balfour een ‘Nationaal Tehuis’. De Volkenbond bekrachtigde dat op de Conferentie van San Remo in 1920. Na de Holocaust verdeelde de UNO in 1947 het land in twee. Dat leidde in mei 1948 tot de eerste oorlog van Egypte, Transjordanië, Libanon, Irak, Syrië en de Palestijnen tegen Israël, dat nog maar één dag bestond, maar toch al won, 750.000 Palestijnen verdreef en 78% van Palestina in bezit nam. Die 750.000 Palestijnen zijn er nu 6 miljoen. De Arabische landen verdreven dan hun 1 miljoen Joden. Bij hun aankomst in Israël werden ze ontsmet met DDT!

Een wet van 1950 keurde de onteigening van bezittingen van gevluchte Palestijnen goed. In 1956 nationaliseerde Nasser het Suezkanaal en sloot de Straat van Tiran en de Golf van Akaba af. Israël moest voor zijn olie dus rond de Kaap varen. Engeland, Frankrijk en Israël versloegen Nasser, maar hij mocht het Suezkanaal en de Sinaï behouden.

In 1967 bedreigden Egypte, Syrië en Jordanië Israël, maar het won vlot de Zesdaagse oorlog en bezette dan vijf gebieden. Kolonisten vestigden zich massaal op de Westoever, o.a. in Hebron bij de Grot de Patriarchen, waar Adam en Eva, Abraham en Sara begraven zouden zijn. Voor de islam is het de vierde heilige stad, na Mekka, Medina en Jeruzalem.

Op 6 oktober 1973 lanceerden 222 Egyptische en 60 Syrische vliegtuigen een aanval op Israëlische doelen in de Sinaï en op de Golan, gevolgd door een troepen-invasie. Golda Meir was gewaarschuwd door de Jordaanse koning Hoessein, maar ze reageerde te laat. Israël sloeg nadien terug, maar de inwoners waren geschokt dat hun land zo onveilig was. De Arbeiderspartij van Meir werd bij de verkiezingen van 1977 voor het eerst afgestraft en vervangen door de Likoed van Begin. Die sloot in 1979 vrede met Sadat/Egypte en gaf de Sinaï terug in 1982.

In dat jaar viel Israël binnen in Libanon en verdreef er de PLO van Arafat. Libanese christenen vermoordden dan honderden Palestijnen in Sabra en Shatila. 400.000 Israëliërs van ‘Vrede Nu’ betoogden hiertegen en tegen de Israëlische bezettingen.

In 1987 ontstonden in Gaza Hamas en de 1ste Intifada (opstand-met-stenen) tegen de discriminatie van de Palestijnen. Hamas wil van heel Palestina een islamitische staat maken, van de Jordaan tot de Middellandse zee. Israël reageerde fel op de intifada: het nam tienduizenden Palestijnen gevangen. In Israël protesteerden er tienduizenden hiertegen en ook tegen Rabin, die zei dat de soldaten de botten van de Palestijnen moesten breken (p. 52). In 1993 eindigde de opstand met het vredesproces van Oslo: Arafat erkende de staat Israël, Rabin erkende enkel de PLO, niet de Palestijnse staat op de resterende 22%. Daar kregen de Palestijnen enkel beperkt zelfbestuur.

Hamas reageerde met zelfmoordaanslagen in Israël, de Joodse terrorist Baruch Goldstein vermoordde 29 biddende moslims in Hebron. In 1994 sloten Rabin en Arafat de Caïro-overeenkomst: Israël trok zich terug uit Gaza, zodat Arafat zich daar kon vestigen. Israël sloot ook vrede met Jordanië. Rabin, Peres en Arafat kregen de Nobelprijs. In Oslo II (1995) werd de Westoever verdeeld in A (Palestijnen), B (Israël en Palestijnen), C (Israël). Rabin werd dan vermoord door een Joodse extremist (Yigal Amir). Het vredesproces bleef onvoltooid door de ruzie over Jeruzalem en over de Palestijnse vluchtelingen. De Palestijnen gingen er op achteruit: er was geen vrij verkeer naar Israël en Gaza, er kwamen muren en controles en wegen waar enkel kolonisten mochten rijden.

In september 2000 begon de tweede intifada, na een ongewenst bezoek van Sharon aan de Tempelberg. Zelfmoord-terroristen pleegden dodelijke aanslagen op bussen en restaurants. Sharon sloeg terug met bombardementen op de Westoever en op Gaza en met de liquidatie van Ahmed Yassin, de oprichter van Hamas. Israël richtte een hoge muur op tegen terroristen, maar die scheidt vele Palestijnen van hun gronden.

In 2005 sloot Mahmoud Abbas een akkoord met Sharon: er kwam een einde aan het geweld, in ruil voor de terugtrekking van 8.000 Israëlische kolonisten uit Gaza. In 2006 won Hamas daar de verkiezingen en voerde Israël oorlog tegen Hezbollah. Hamas vocht tegen Fatah en installeerde een dictatuur in Gaza, dat sindsdien geblokkeerd wordt door Israël en Egypte samen. Tot daar het historisch overzicht.
Dan bespreekt Walters een aantal interessante thema’s: de bezetting en het internationaal recht, het dagelijks leven in Israël en Palestina, de relatie tussen Israël en de landen van het Midden-Oosten en van de wereld, vijf manieren om naar Israël te kijken, de redenen waarom er nooit vrede komt (p. 61-145).
Sinds 1948 is Israël een legitieme, erkende staat, maar het werd ook al snel een illegale bezettingsmacht. Palestina is sinds 2012 enkel waarnemer bij de UNO en door Amerikaans veto geen volwaardige lidstaat.
700.000 kolonisten wonen illegaal in Palestijns gebied. De Joden er zijn met 7,15 miljoen of 73%, de Palestijnen met 2 miljoen of 21%, andere bevolkingsgroepen met 0,6 miljoen. Joden hebben meer rechten dan Palestijnen en de van oorsprong Europese Joden hebben meer macht dan de Aziatische en Afrikaanse.

In juni 2024 is de vrijstelling van legerdienst afgeschaft voor orthodoxe Joden. Het Israëlische onderwijs scoort onder het gemiddelde, maar de gezondheidszorg is zeer goed. Netanyahu wordt verdacht van corruptie en fraude, maar is onschendbaar zolang hij premier is. Hij en vooral de fanatieke Joden willen de macht van het Hooggerechtshof beknotten ten voordele van een theocratie. De maatschappij is zeer gepolariseerd: liberalen en theocraten haten elkaar. De economie draait goed, maar het leven is duur. De ruim 3 miljoen Palestijnen op de Westoever hebben al 19 jaar dezelfde president en een corrupt bestuur, dat samen met Israël tegen Hamas strijdt. De ruim 2 miljoen Gazanen hebben het nog veel slechter: hun situatie was al voor de oorlog uitzichtloos en in 2024 kwamen er nog hongersnood, ontheemding en 40.000 doden bij. De gemiddelde welvaart van de Palestijnen is iets meer dan 10% van de Israëlische: 5.700 € p.p.p.j. tegenover 52.000 €. In Gaza is men armer dan in Ethiopië en de werkloosheidsgraad is er de hoogste ter wereld: ruim 46% . Hamas is dictatoriaal en corrupt: de leiders verrijken zichzelf met taksen op vanalles. Slechts 12% van de Gazanen steunde Hamas voor de oorlog. Door de Israëlische verwoestingen is dat cijfer wel gestegen.

Tussen de Palestijnen onderling heerst er een hiërarchie: Palestijnen met Israëlisch paspoort staan bovenaan, Gazanen onderaan (p.89-90). Kinderen ervaren veel geweld binnen hun gezin. Het grote gebrek aan water leidt vooral in Gaza tot vele ziektes. Na 7 oktober 2023 raakten 120.000 Palestijnen hun werk kwijt in de bouw, horeca en diensten, waardoor de werkloosheid op de Westoever toenam van 13 naar 35% (p. 92-94).

In het Midden-Oosten telt Israël vooral vijanden. Sommige regimes zoals Egypte, Jordanië, de VAE, Bahrein, Soedan, Marokko sloten akkoorden, maar hun bevolking blijft zeer anti-Israël. Tegelijk doen de Arabische landen weinig voor de Palestijnen: ze geven hun geen burgerrechten noch permanente werkvergunningen, zogezegd omdat dit een acceptatie van hun verdrijving zou zijn. Door de aanval van 7 oktober werd een vredesakkoord met Saoedi-Arabië getorpedeerd. Die onderhandelingen waren één van de redenen voor de aanval.

De VS steunen Israël politiek, militair, financieel en technologisch. Daardoor heeft Israël de grootste militaire macht van het Midden-Oosten. Dat is niet enkel dank zij de 7,5 miljoen Joden, maar ook door de tientallen miljoenen evangelische christenen. Amerika is ook de grootste handelspartner. De liefde voor Israël neemt wel af, zeker bij de studenten, door de oorlog en de nederzettingen. Nederland was samen met Duitsland het meest pro-Israëlische land in West-Europa. Vanaf de jaren 80 kwam er daar ook kritiek. De allochtone Nederlanders zijn meestal pro-Palestijns. De EU is verdeeld, maar meer voor Israël. Zweden, Noorwegen, Ierland en Spanje erkenden de Palestijnse staat. Zuid-Afrika is hevig tegen Israël: het beschouwt de behandeling van de Palestijnen als apartheid. De fanatieke pro-Palestijnse studenten spreken ook over apartheid en genocide.

Israël zelf is boos op de UNO en zijn nevenorganisaties, die het als pro-Arabisch beschouwt, hoewel het zelf zijn ontstaan aan de UNO te danken heeft. Het is ook boos op de EU, omdat het producten uit de bezette gebieden niet als ‘Made in Israël’ mag verkopen (p. 125-127).

Walters somt enkele redenen op waarom er geen vrede zal komen: het extremisme van Netanyahu en van Hamas, Arabische landen die de ellende in eigen land op Israël steken, 700.000 kolonisten in 144 nederzettingen op de Westoever, de grenzen van een Palestijnse staat, de status van Jeruzalem, de ruim 6 miljoen Palestijnse vluchtelingen, de veiligheid van Israël als het de Westoever zou afstaan, de keuze tussen twee staten of één. En de vraag wie na de Gaza-oorlog daar de macht moet krijgen: Israël, Hamas, de PLO, een internationale vredesmacht? En wie de 50 of meer miljarden voor de wederopbouw zal betalen?

Beoordeling
Dit kleine boekje geeft een heel duidelijk beeld, niet enkel van de geschiedenis, maar ook van de huidige problematiek en van de mogelijke oplossingen. De auteur toont zich neutraal en onbevooroordeeld. Een paar opmerkingen: bij de Suez-crisis vergeet Walkers dat Nasser het initiatief nam door het kanaal te nationaliseren en Israël te verplichten om rond de Kaap naar Iran te varen. De kaartjes op p. 6 en p. 34 zijn iets te sober. In de literatuurlijst staan de boeken van Khalidi en Pappé in het Engels, terwijl ze ook in het Nederlands vertaald zijn.
Los daarvan een zeer goed boekje voor wie feiten boven emoties verkiest.


©Jef Abbeel, oktober 2024 www.jefabbeel.be