home inleiding opdracht werkwijze bronnen beoordeling reflectie docent in Hoogeveen in Zweeloo


Vincent van Gogh in Drenthe

 

 
Kerkhof in Pesse of Hollandscheveld?



Volgens onderzoek van Dr.M.E.Tralbaut in 1959 (Vincent van Gogh in Drenthe) ligt dit kerkhof in Pesse. Ook Dr.vdSluis komt in zijn boek 'de Drentse tijd van Vincent van Gogh 1883' tot dezelfde conclusie.

Albert Metselaar uit Hollandscheveld komt echter tot een andere conclusie. Volgens hem ligt het kerkhof niet in Pesse, maar in Hollandscheveld. Zijn belangrijkste argumenten zijn dat er op de schets een boerderij te zien had moeten zijn en dat er in Pesse op de houtwal rondom het kerkhof geen mastbomen (dennen) groeiden. (Zie ook de website van Metselaar)

Een onmogelijke conclusie volgens Kees Boon uitgever van het werk van Van de Sluis. 'De briefschets komt zelfs nu nog exact overeen met de ligging, het perspectief én de richting van de graven te Pesse (en zelfs het punt waaruit Vincent moet hebben getekend is te bewijzen).'

Brief van zondag 16 september 1883

"Waarde Theo, zoëven komt uw brief en weet ik dus dat de correspondentie geregeld gaat. Ik schreef een paar dagen geleden nog een woordje om U een en ander van het land hier te vertellen. Mooi is het hier alles, waar men ook gaat. De heide is veel uitgestrekter dan de Brabantse bij Zundert of Etten althans, ietwat monotoon als het middag is en de zon schijnt overal, doch juist ook dat effect 't welk ik vruchteloos een paar maal reeds toch heb willen schilderen, zou ik niet willen missen. De zee is ook niet altijd pittoresk, maar ook die momenten en effecten moet men bekijken wil men in 't eigenlijke karakter zich niet bedriegen. Dan - op dat hete middaguur is de heide verre van lieflijk soms - is agacant, vervelend en vermoeiend als de woestijn, even onherbergzaam en als 't ware vijandig. Het te schilderen in dat volle licht, en de wijking der plannen tot in 't oneindige te geven, is iets waar men duizelig van wordt. Daarom moet men niet menen het sentimenteel moet worden opgevat, integendeel dat is het bijna nooit. Diezelfde agacant vervelende plek - 's avonds als een arm figuurtje door de schemering zich beweegt - als die uitgestrekte, door de zon verschroeide aardkost donker uitkomt tegen de fijne lila tonen van de avondhemel, en het donker blauwe allerlaatste lijntje aan de horizon, grond van lucht scheidt - kan subliem worden zo als op een J. Dupré. En de figuren, zij hebben datzelfde, de boeren en vrouwen, niet altijd zijn ze interessant maar als men er geduld mee heeft ziet men het Milletachtige toch geheel en al.

Gisteren vond ik een der eigenaardigste kerkhoven die ik ooit zag, verbeeld u een stuk heide met een heg van dicht opeenstaande mastboompjes eromheen, zó dat men menen zou dat 't een gewoon mastbosje was. Evenwel er is een ingang - een kort laantje, en dan komt men op een aantal graven begroeid met bunt en heide. Vele gemerkt met witte palen waarop de namen staan. Ik stuur er u een croquis van naar de studie welke ik ervan schilderde. Ik ben bezig aan een andere studie van een rode zon tussen de berkjes die op een moerassig weiland staan, waar de witte avonddamp uit opstijgt, waarboven men een blauwgrijze horizonlijn van geboomte met een paar daken nog ziet."

"Gij vindt hierachter het croquis van 't kerkhofje. De kleur is aldaar zeer eigenaardig. Het is iets schoons de echte heide op de graven te zien, de geur van terpentijn heeft iets mystieks, de donkere strook masthout die het afsluit, scheidt een tintelende lucht van de ruige grond, die in 't algemeen een rosse kleur heeft - fauve - bruinachtig, geelachtig, doch overal met lila tonen. Het was niet makkelijk te schilderen, ik zal er verschillende effecten nog van zoeken, met sneeuw b.v. moet het zeer eigenaardig wezen.
"