De diepvriesexpedities van Olli en Eleonora. Op ontdekking naar de Noordpool en de Zuidpool

Do van Ranst & Dixie Dansercoer, tekeningen: Harmen van Straaten Leuven, Davidsfonds/Infodok 37 +63 p.

Doelgroep: 12+

100 jaar geleden. In de haven van Antwerpen ligt een houten driemaster klaar om naar de Zuidpool af te varen. Eleonora is niet alleen de naam van het zeilschip, maar tevens die van de enige dochter van Frans Vandermeeren, een rijke en avontuurlijke fabrieksdirecteur. Hij wil de tocht overdoen die de beroemde Zuidpoolreiziger de Gerlache tien jaar eerder heeft gemaakt met de Belgica. En de veertienjarige Eleonora wil mee, kost wat kost!

De reis gaat naar Zuid-Amerika, Ushuaia en de Gerlache Straat. Maanden later overschrijden ze de zuidpoolcirkel. De thermometer daalt tot -45°! Tijdens een storm slaat Eleonora overboord. Dankzij het bliksemsnelle optreden van de bemanning wordt ze net op tijd uit het ijskoude water gehaald. Nu vindt haar vader het welletjes: hij wendt de steven huiswaarts, voor ze vastvriezen in het ijs en moeten overwinteren, zoals de Gerlache.

Dit is alleen maar het geraamte van het verhaal. Vanaf de tweede pagina krijg je kadertjes in verschillende kleuren, met ‘Antarcticaweetjes’, detailkaartjes uit de tijd van de Belgica-expeditie en foto’s van de recente pooltochten van Dixie Dansercoer zelf. Zo ontstaat een verrassende hoeveelheid informatief materiaal over flora en vooral fauna (scheepstermen, scheurbuik, albatrossen, diverse soorten pinguïns enz.), klimaat en weersomstandigheden, opgefleurd met de impressionistische pentekeningetjes van Harmen van Straaten. Daarbij schrijft Eleonara regelmatig brieven over haar wedervaren aan haar overleden moeder. Die zijn typografisch in afwijkende stijl en kleur gepresenteerd. 

Goed, maar waar blijft die Ollie uit de titel? Daarvoor moet je het boek omdraaien, en aan de andere kant openen. Ollie is twaalf en woont in Helsinki. En hij heeft een droom: naar de Noordpool reizen. Op een dag krijgt hij de gelegenheid om die droom te verwezenlijken. In het restaurant van zijn ouders luistert hij een internationaal gezelschap af dat naar de Noordpool wil. Ollie klimt aan boord van hun vliegtuigje en reist mee, ongezien. Op hun bestemming aangekomen, rest hen niets anders dan de verstekeling op te nemen in hun expeditie (nadat ze zijn ouders op de hoogte hebben gebracht per telefoon). De tocht gaat verder noordpoolwaarts, via een wetenschappelijk kamp waar men het ijs onderzoekt. Een atoomijsbreker brengt hen nog verder. Hier krijgt Olli de kans om naar zijn ouders te e-mailen. De laatste tientallen kilometer moet het gezelschap te voet, een helse tocht van verschillende dagen. Uiteindelijk bereiken ze hun doel: 90° NB, de Pool! 

Het Olli-deel is uitvoeriger dan dat van Eleonora, maar is op dezelfde wijze opgebouwd. Het raamverhaal is in eenvoudige taal, de encyclopedische kadertjes zijn niet altijd gemakkelijk en nooit simplistisch of kinderachtig. Door die opdeling is de informatie gemakkelijker te lezen in kleine hapjes. Duidelijk is dit geen vlotlopend vrijblijvend avonturenverhaaltje. De informatie is functioneel aangepast aan de omstandigheden: pooloutfit, Barentszee, Inuit (sinds 1977 de officiële benaming voor de Eskimo’s), soorten ijs, voeding, andere fauna en flora dan in het eerste deel. Complementair krijg je zo met kleine brokjes een overzicht dat het hele poolgebied van de planeet bestrijkt.

Niet alleen wordt er gewerkt met de letterlijke tweepoligheid, de tegenstelling gaat verder: verleden - heden, meisje - jongen; Eleonara valt in het water, Ollie redt zijn tochtgenootje Sarah uit een wak. Elk deel eindigt met een bladzijde: Belgen op de Noord- of Zuidpool, vroeger en nu. En de ‘weetjes’ van Dansercoer zijn ad rem, praktisch en betrouwbaar. Hij is onze meest bekende poolreiziger en weet waarover hij spreekt. In 2007 deed hij de expeditie van de Gerlache over. En ongetwijfeld kent de doelgroep van geïnteresseerde lezers hem reeds van zijn reportages voor televisie. Met die documentaires en met dit boek wil hij bij jongeren de belangstelling aanzwengelen voor poolonderzoek en voor de daarmee gepaarde globale problemen als de opwarming van de aarde. 

Jos Martens