home algemeen sites historische literatuur op alfabet op periode Nederlandse romans Indonesië W.O.II


Historische Romans
 

 

 

 
Van rendierjager tot roofridder

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, Van rendierjager tot roofridder (oorspr. 1983). (Historische Lijsters 2003).Groningen, Wolters-Noordhoff, 2003, 272 blz.

Zilveren Griffel 1984
Doelgroep: 11 - 14 jaar
Tijd en ruimte: Nederland van prehistorie tot ca. 1600 n.Chr.

Op reis door de tijd

Anatole France, een beroemde Fransman, heeft eens gezegd: 'Geschiedenis, dat is eigenlijk geen wetenschap, maar een kunst - en je brengt die kunst pas tot leven met verbeeldingskracht.' Aan die uitspraak moet ik altijd denken bij een bezoek aan een museum of een opgravingsterrein. Als ik een voorwerp in handen houd, dat na honderden, of zelfs duizenden jaren uit de grond komt, zie ik het met de ogen van de fantasie, daarvoor ben ik schrijfster. Er gebeurt iets met dat voorwerp. De mensen die het in lang vervlogen tijden hebben gemaakt, ermee hebben gewerkt, komen tot leven. Ik zie, wat er met dat voorwerp gebeurd zou kunnen zijn.
Daarvoor moet ik me natuurlijk kunnen inleven in die tijd en dat kan ik, omdat ik ook amateur-archeologe ben.
Ik zou je willen meenemen op een reis door de tijd, langs museumvoorwerpen die een rol hebben gespeeld in het bestaan van mensen zoals jij en ik. Natuurlijk kan het maar een hink-stapsprong worden van de rendierjager uit 9000 voor Christus tot de roofridder van 1600. Ik hoop dat je de avonturen meebeleeft, dat ook jij zult kunnen denken in de tijd. Als je zo naar museumvoorwerpen kijkt, wordt ieder bezoek aan een museum een avontuur. Dit boek is in de eerste plaats een avonturenboek, bestemd voor iedereen, ook voor degene die eigenlijk helemaal niet van geschiedenis houdt.
Maar als jij iemand bent die wel van geschiedenis houdt, dan staat ervoor jou, achter ieder verhaal nog een aantal historische bijzonderheden. Dát zijn de echt gebeurde feiten, die ik heb opgespoord in lange gesprekken met wetenschapsmensen en in de boeken die zij geschreven hebben (de lijst daarvan vind je ook achterin).
Kees van Scherpenzeel maakte de pentekeningen bij mijn verhalen. Hij ging met mij mee op reis door de tijd.
Wie volgt?

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz
(pagina 5 - 6)



Korte verhalen zijn voor jongeren de beste aanloop tot blijvende belangstelling voor geschiedenis. Historische romans zijn erg belangrijk voor de vorming van historisch besef - die einddoelstelling van het geschiedenisonderwijs - door de mogelijkheid tot identificatie en inleving, die onontbeerlijke componenten van dat onderwijs.

Dat is het opzet van Tonny Vos-Dahmen von Buchholz. Haar verhalenbundel ‘Van rendierjager tot roofridder’ dateert reeds uit 1983 en was al jaren onvindbaar. Het is dus een goede zaak dat hij is opgenomen in de reeks ‘Historische Lijsters’ en zo een nieuwe generatie jonge lezers kan bereiken.

De prachtige, indrukwekkend sobere illustraties van Kees van Scherpenzeel dragen in niet gering mate bij tot het leesplezier en de waarde van het boek.
Het boek heeft vanaf het begin ook een ruim lezerspubliek gevonden in Vlaanderen. Het pleit voor de auteur dat zij vanaf de tweede druk na elk hoofdstuk ook de Belgische bewaarplaatsen van voorwerpen uit de beschreven periode toevoegt. Eindelijk iemand die geen last heeft van het door ons zo vaak gegispte kikkerlandsyndroom en beseft dat de Nederlanden tot voor heel kort (1830) niet stopten bij de huidige landsgrenzen. Vooraan geven tekeningen op een kaart de lokalisatie van de verschillende verhalen.

Een van die zeldzame boeken die je niet alleen leest, maar ook in je boekenkast wil hebben, houden en koesteren!

Didactische tips

Je kunt hoofdstukken gedeeltelijk als voorleesmateriaal gebruiken. Collega’s deden dit als introductie op groepswerken. Iedere leerling had het boek in het kader van Historische Lijsters. Kleine groepjes werkten elk een hoofdstuk uit op verschillende manieren, in een vakoverschrijdende leereenheid Nederlands - geschiedenis - plastische opvoeding. In Vlaanderen is de prehistorie namelijk leerstof voor het eerste jaar voortgezet onderwijs, waarin geschiedenis slechts één lesuur per week heeft.
In het vak plastische opvoeding maakten leerlingen aantrekkelijke reliëfs op gips van afbeeldingen in de grotten van Altamira en Lascaux. Werkwijze: gipsen platen (allemaal zelfde afmeting); daarop tekening; tekening kleuren; gips rondom wegkrassen. Diverse varianten mogelijk: wend u tot uw collega plastische opvoeding.

Sommige groepjes voerden een kort toneelstukje op, al dan niet na een schrijfoefening. Andere diepten een onderwerp uit aan de hand van de non-fiction gegevens in het boek en presenteerden het resultaat in een Powerpointpresentatie. Dit was dan weer voor de lessen Nederlands. De resultaten werden voorgesteld in een kleine tentoonstelling op de opendeurdag in mei en voor de bezoekers toegelicht door leerlingen.



Inhoudsopgave

1. De rendierjager 11
Als de rendieren 's zomers in panische angst voor de dazen naar het koude noorden vluchten, volgen de jagers. Eén van hen moet een bijzondere prestatie verrichten.

2. De eiken god 32.
Door de verandering van het landschap is het grote wild verdwenen dat de barre toendra's heeft bevolkt. De jagersbevolking past zich moeizaam aan bij de nieuwe omstandigheden.

3. Het dorp bij de rivier 43
De eerste landbouwers die naar ons woongebied komen branden de bossen af om akkers te kunnen aanleggen. De jagers zien hierin een bedreiging voor de wildstand.

4. In de greep van de angst 63
Diep in de grond delven dappere mijnwerkers vuursteen, het onmisbare materiaal voor werktuigen en wapens.

5. Van voor de wereld tot na de tijd 85
De komst van een kleine groep boeren brengt opschudding teweeg op de heide. Niet tevreden met wat de jacht te bieden heeft, bewerken zij het land en houden vee. En van de stenen die reuzen achterlieten bouwen zij monumenten voor de eeuwigheid.

6. Heilige bijlen 97
In oeroude tijden huizen er al mensen in het drassige westen van ons woongebied: steurvissers, jagers en veehouders weren zich tegen het water.

7. Koningskralen 114
Duizend gevaren bedreigen het leven van de bronshandelaar, op weg met zijn kostbare lading. Soms heeft hij merkwaardige zaken bij zich, zoals een snoer met kralen uit het land van een geheimzinnige vorstin.

8. Het toverwapen 137
Een half verlamde jongen zoekt naar mogelijkheden om zich even goed te kunnen redden als een ander. Misschien zou hem dat nooit gelukt zijn, als hij niet in de zandstorm de zwerver had ontmoet.

9. Het misbaksel 151
Wat een teleurstelling, als de zo moeizaam gevormde pot scheef uit het vuur komt! Maar soms maakt juist zo'n onvolkomenheid een werkstuk waardevol.

10. Het wijde wad 160
Schepeling bij vloed - schipbreukeling bij eb; zó ziet de Romein Plinius de Friezen op hun terpen. Wat weet hij van hun avontuurlijke bestaan op het wijde wad?


11. Een altaar voor Nehalennia 174
'Nehalennia, schenk ons een behouden vaart' smeken de handelaren vóór hun gevaarlijke zeereis begint. En omdat ze menen, dat je iets moet geven om zelf iets te ontvangen, beloven ze de godin een altaar. Maar belofte maakt schuldl
 
12. Goudkoorts 191
Vriendschap is niet te koop. Maar wie een vriend bezoekt brengt een geschenk mee. Honderdvijfentwintig Romeinse goudstukken glanzen in de zon...
 
13. De edelsmid van Dorestad 207
Waar is het juweel met de almandijnen gebleven? Alleen de edelsmid kan daarop een antwoord geven, maar slechts weinigen kunnen dat antwoord verstaan.
 
14. Het monster van het Almere 225
Wie de gevaren van het water kent spot er niet mee. Maar er zijn altijd schippers die het noodlot tarten.
 
15 De roofridder 237
Een zwarte baard verhult het gezicht van de geheimzinnige ridder in het wijnrode wambuis. Wie heeft hem uitgenodigd voor het feest en waar is hij gebleven als de noodklok luidt?
 
De boeken die ik gebruikte 261
 
Wanneer het gebeurde 270