home inleiding opdracht werkwijze bronnen beoordeling reflectie docent


Fritz Behrendt, politiek tekenaar

 
Inleiding

Fritz Behrendt werd in 1925 geboren in Berlijn. In 1936 verliet zijn vader, om politieke redenen, Duitsland, een half jaar later gevolgd door zijn gezin. De familie vestigt zich in Amsterdam. Op het eind van de Tweede Wereldoorlog zit Fritz Behrendt, als politieke gevangene, enige tijd in het Huis van Bewaring in Amsterdam. Na de oorlog wordt hij lid van het Algemeen Nederlands Jeugd Verbond (ANJV), 'een bundeling van progressieve jongeren', aldus Behrendt, 'die voor een deel uit een aantal ex-illegale jeugdgroeperingen waren voortgekomen.' Na de gebeurtenissen in Praag in 1948 werd het ANJV volgens Behrendt een 'Stalinistische splinterclub'.

In de loop van 1947 gaat Behrendt naar Joegoslavië, waar hij commandant wordt van een internationale jeugdbrigade, die maanden werkt aan de aanleg van een spoorlijn tussen Samac en Serajewo. In deze tijd krijgt hij veel waardering voor de Joegoslavische leider Tito. Als de conflicten tussen Tito en Stalin tot een definitieve breuk tussen de Sovjet-Unie en Joegoslavië leiden komt deze sympathie Behrendt duur te staan. In december 1949, hij werkt dan in Oost-Berlin voor de Oostberlijnse afdeling van de Freie Deutsche Jugend, wordt hij beschuldigd van 'Titoïstische activiteiten' en gearresteerd. 'In de Oostberlijnse gevangenis nam ik het besluit', zei Behrendt later, 'om na mijn vrijlating met de pen getuigenis van mijn inzichten af te leggen en politieke tekeningen te publiceren'. De Augsburger Allgemeine schreef ter gelegenheid van een expositie van het werk van Behrendt: 'De levensbeschouwing van de tekenaar, die zich richt tegen elke vorm van onderdrukking, mensenhaat en onverzoenlijkheid, heeft zich in 1950 gevormd in de 'Ostsektor''.

Na een verblijf van een half jaar in een Oost-Berlijnse gevangenis keert hij in 1950 terug naar Nederland.

Hij gaat tekenen voor Das freie Wort, het blad van een Duitse vereniging van antifascisten en in nederland voor Arbeid een publicatie van de Partij van de Arbeid. Lange tijd werkt hij ook mee aan 'De Echte Waarheid', een bulletin van de stichting 'Vrede en Vrijheid'. Dit blad, dat voor het eerst verscheen in 1952, stelde zich ten doel 'de waarheid te verdedigen tegen de leugens van de communistische propaganda, ten einde de vrede te bewaren in een wereld van vrije mensen'. Politieke prenten van behrendt verschijnen ook in Vrij Nederland en het Algemeen Handelsblad. In 1968 begint hij zijn werkzaamheden als politieke tekenaar voor het Parool. De toenmalige hoofdredacteur, H.W.Sandberg, zei over hem: 'Het is goed dat wij in Behrendt een man hebben wiens tekenpen een functie heeft in het dienen van een goede zaak, het blijven pleiten voor de menselijkheid en het signaleren van wat die menselijkheid bedreigt of minacht.'

(De gegevens zijn ontleend aan: Koos van Weringh, Getekende wereld, de kijk van F.Behrendt en Opland op het wereldgebeuren, 1961-1975)