|
Community Geschiedenis Histoforum |
||||
| recensies | deel 1 deel 2 deel 3 deel 4 deel 5 deel 6 | |||
|
|
Kelten en de Lage Landen
De Kelten zijn een volk zonder geschrift, dat zijn bloei kende tussen de
8° en de 1° eeuw voor Christus, in een gebied dat zich uitstrekte van
Ierland en Portugal in het Westen tot Galatië / Turkije in het Oosten.
Een eenheidsrijk is het nooit geweest. Dit gevreesd krijgersvolk was
verdeeld in vele stammen,
die zich, ondanks hun min of meer gemeenschappelijke taal en sociale
structuur, nooit konden verenigen. Toch wisten deze krijgers, boeren en
kunstenaars enorme gebieden te bezetten en vonden ze nog de tijd om
overal kunstige voorwerpen te maken. Grote monumenten en standbeelden
waren er niet of nauwelijks bij. Ook na de verovering door de Romeinen,
bleven ze hun identiteit, taal en geloof nog enkele eeuwen behouden.
Ierse monniken tekenden in de vroege middeleeuwen hun mondeling
overgeleverde verhalen op, zodat we de achtergrond van hun denken ook
enigszins kennen. Grieken zoals Hekataios van Milete en Herodotos hadden
ook al over deze “barbaren” geschreven, maar dan meestal niet al te
lovend.
Hun kerngebied lag rond
Momenteel bestaan nog enkele restanten van hun taal : het Iers, Gaëlisch
(Schotland), Kymrisch ( Wales ), Cornish (in Cornwall, zuidwest
Engeland), Bretons ( Bretagne). Het aantal mensen dat deze talen nog
spreekt, is zeer beperkt (p. 202). Desondanks is het Iers een officieel
erkende taal in de E.U.
In het onderwijs krijgen de Kelten niet al te veel aandacht. Het is een
vaag volk, waar evenveel verzinsels als kennis over bestaan.
Caesar had er ook al problemen mee. Vandaar zijn dubbelzinnigheid
wanneer hij over de stammen in Gallië spreekt : “Gallië als geheel
bestaat uit drie delen, waarvan de Belgen er één bewonen, de Aquitaniërs
een ander en het derde diegenen die in hun taal Kelten worden genoemd en
in onze taal Galliërs”.
Hij geeft hier dus de indruk dat de oude Belgen geen Galliërs waren,
terwijl hij elders zegt dat ze de dappersten van de Galliërs waren. De
Eburonen rekent hij soms bij de Germanen, elders bij de Kelten. Voor hem
is de Rijn de grens tussen Kelten in het westen en Germanen in het
oosten.
In 2005 deed het
Davidsfonds al een poging om waarheid en fictie gescheiden te houden.
Het boek van Herman Clerinx (1)
was een historische, archeologische, etnografische en taalkundige studie
over de Kelten en de Lage Landen, zeg maar de huidige Benelux. Het bevat
de laatste vondsten en theorieën. Het is vooral taalkundig sterk en
het strekt zich uit van Ierland tot India, dus
veel verder dan de Lage Landen.
Hoewel sommige wetenschappers twijfels hebben bij de Kelten in Nederland
en zeker boven de rivieren en eerder denken dat er Germanen woonden,
lijkt Clerinx te opteren voor Kelten.
Zijn definitie van Kelten is : alle mensen die een Keltische taal
spraken of spreken. Voor de rest is hij zeer kritisch. De afbeeldingen
zijn helaas in zwart-wit, waardoor ze minder tot hun recht komen dan bij
Vitali ( 2 ) .
Clerinx eindigt met nuttige adressen, 17 pagina’s noten, 23 pagina’s
literatuur en een register van 14 bladzijden.
Nu publiceert dezelfde uitgeverij, in samenwerking met uitgeverij
Fontaine, het prachtige album van
Daniele VITALI (2). Deze is
professor aan de universiteit van Bologna. Hij leidde en leidt dikwijls
opgravingen in Keltische vindplaatsen in Italië, Frankrijk, Hongarije.
Hij organiseerde ook de internationale tentoonstelling in Venetië
(1991).
Zijn album is een mooie aanvulling van de studie van Clerinx. De paginagrote foto’s van Keltische objecten en landschappen zijn van superieure kwaliteit en een genot voor het oog. Hij stelt de geschiedenis ook heel visueel voor (p. 15). Deze tijdband begint in de 8° - 7° eeuw met de oorsprong in de omgeving van Halstatt in de Oostenrijkse Alpen. Daar werd in 1846 een grote begraafplaats gevonden uit de periode van 730 tot 400 v.C. van mensen die daar zoutmijnen exploiteerden en ijzer bewerkten. Vandaar verspreidden ze zich naar het Iberische schiereiland en Noord-Italië ( o.a. Golasecca, Milaan). Ze onderhielden intense handelscontacten met de Etrusken.
Elders, van Bourgondië in Frankrijk tot Bohemen in Tsjechië, vond men
grafheuvels van vorsten en krijgers, met rijke geschenken, daterend uit
de 6° - 5° eeuw v.C.; verder ook metalen voorwerpen en wapens, lange
ijzeren zwaarden en tweewielige strijdwagens.
In de 4° eeuw v.C. veroverden Keltische stammen Noord- en Midden-Italië,
o.l.v. Brennus, die Rome plunderde in 387 v.C.
Andere trokken langs de Donau naar Hongarije en Galatië in Turkije. Een
aanval op Delphi in 279 v.C. mislukte. In 223 v.C. werden de Galaten
verslagen door koning Attalos I van Pergamon. Hij vierde zijn zege met
de bouw van de akropolis in Pergamon ( nu Bergama) en met een
gigantomachia, die de nederlaag van de Galaten uitbeeldde.
In Italië botsten de Kelten op de meestal sterkere Romeinen in Sentinum
(295), Vadimone (283 ), Talamone (225 ), Casteggio (222, telkens
v.C.). Na hun nederlaag in 191 v.C. trokken ze zich terug achter
de Alpen. In de 2° - 1° e. v.C. bouwden ze oppida, d.w.z. versterkte
stedelijke nederzettingen op strategische plaatsen in Midden-Europa en
Zuid-Engeland.
De Romeinen veroverden de meeste Keltische gebieden, ze maakten er
Romeinse provincies van en brachten de Keltische economie in een hogere
versnelling.
De Kelten verlieten hun eigen nederzettingen en trokken naar de
comfortabelere, pas gestichte
Romeinse steden, die beschikten over aquaducten, openbare thermen
en andere infrastructuur.
Ondanks de pogingen van Claudius (43 – 47 n.C.) en Agricole ( 78 – 86 )
werd Britannia slechts gedeeltelijk onderworpen. Hadrianus
bouwde een muur tussen Carlisle en Newcastle rond 125 en
Antoninus Pius (138-161)
liet er een eind noordelijker nog een tweede aanleggen. Wales en
Schotland bleven grotendeels Keltisch. In 208 – 211 werd een opstand
bewongen door Septimius Severus.
Behalve het historisch
overzicht, toont het album van Vitali enorm veel en zeer mooie
kunstvoorwerpen van de Kelten uit alle delen van Europa en Azië : o.a.
bronzen wagens met symmetrisch opgestelde mens- en dierfiguren, gouden
armbanden, oorringen, halsbanden, bronzen en gouden dodenmaskers, dolken
en zwaarden, sfinxen, gevleugelde paarden, een afschrikwekkende gorgo,
een stier, aardewerk, kruiken en vazen, munten met mooie afbeeldingen,
roofvogels, gouden bootjes, stervende Galaten.
De prenten zijn geografisch
en chronologisch geordend en voorzien van degelijke en verstaanbare
toelichtingen.
Het boek eindigt met een nabeschouwing over de Keltische taal nu, de
Kelten in de Romeinse tijd, hun kerstening en alfabetisering door de
Ieren in de 5° - 6° eeuw, de Ierse en andere verhalen over hen.
Een veel te kort woordenlijstje, een degelijk register en een
bibliografie sluiten dit boek af. Het is bestemd voor en verdient een
ruim publiek. En het is ook een waardig geschenkboek.
Referenties :
1. Herman Clerinx,
Kelten en de Lage Landen – vechten voor het beste deel.
Uitgeverij Davidsfonds, Leuven, 2005/2006.
294 p. ; kaart, 120 afbeeeldingen, noten, lit. , reg.
ISBN 978 - 90 – 5826
– 324 -7; € 24,95.
2.
Daniele
Vitali,
De Kelten. Geschiedenis en
cultuurschatten van een oude beschaving.
Vertaling van: The Celts. History and treasures of an ancient
civilization.
Uitgeverij
Davidsfonds, Leuven / Fontaine, ‘s Gravenland , 2008.
208 p. ; afb., kaart, lit. , reg.
ISBN 978 90 77 36 31 71 ;
€ 59,95.
| |||
Met onderstaande zoekmachine kunt u zowel zoeken op het www als binnen deze site en Histoforum
|
||||