De helden van de marathon

Nederland heeft ruim een halve eeuw marathoncultuur : Enschede was in 1947 de eerste stad waar om de 2 jaar en sinds 1991 elk jaar een marathon gehouden wordt. Tussen 1906 en 1940 werd er soms in Amsterdam en elders wel eens een wegwedstrijd gelopen over afstanden van ca. 40 km, maar zonder regelmaat, met slechts enkele tientallen deelnemers en even weinig publieke belangstelling.

Enschede werd nagevolgd en ingehaald door Eindhoven (1956), Amsterdam (1975), Rotterdam (1981). Apeldoorn en Etten-Leur worden hier niet vermeld, Berlijn en New York wel, omdat ze ook veel Nederlandse deelnemers aantrekken. Tot ca. 1970 was dit overal ter wereld een mannenzaak.

In dit boek worden 16 atleten en 4 even succesvolle coaches geportretteerd. Gerard Nijboer is de absolute topper, met zilver op de O.S. van Moskou (1980),goud op het E.K. in Athene (1982) en een tijd van 2 u 09’01”, een Europees record in 1980 en toen de 2° wereldtijd, na Derek Clayton die in 1969  in Antwerpen 2 u 08’ 34” had gelopen.  Het werd pas in 2003 en 2007 verbeterd door Kamiel Maasse ( 2.08.31 / 2.08.21). Bij de dames was Carla Beurskens de bekendste vaandeldrager van Nederland in dezelfde jaren ’80. Zij verloor haar record uit 1987 (2.26.34)  in 2003  aan Lornah Kiplagat (2.23.43).

De andere toppers en subtoppers haalden Nederlandse titels, nationale records en mooie uitslagen in internationale marathons.

De volgorde van de portretten is chronologisch. Voor 1968-1979 zijn het : Aad Steylen, Cor Vriend, Roelof Veld, Claire Spauwen en coach Arend Karenbeld. In de jaren 1980-1992 stond Nederland prominent op de internationale marathonkaart, met Gerard Nijboer en Carla Beurskens. Hun tijdgenoten waren Marja Wokke, Marti ten Kate, Eefje van Wissen-Pinkster, Aart Stigter en de coaches Bob boverman en Wim Verhoorn.

In 1993 – 2007 verbreedde de basis en versmalde de top. Deze periode wordt vertegenwoordigd door Anne van Schuppen, Bert van Vlaanderen, Nadja Wijenberg-Ilyina, Luc Krotwaar, Kamiel Maasse, Lornah Kiplagat en coach Bram Wassenaar.

De portretten zijn eerder vlot dan kritisch  en klinken soms iets te verheerlijkend. We krijgen gelukkig ook wat informatie over de manier van leven en trainen van deze mensen. Tegelijk beseffen de auteurs dat het hoogtepunt van Nederland en van heel de westerse wereld voorbij is : de lange afstanden zijn het geliefd domein van Ethiopiërs, Eritreërs, Kenianen en andere Afrikanen.

De auteurs illustreren  ook de evolutie  van het aantal lopers en loopsters en de progressie van de top tien sinds 1950. De lijst van de Nederlandse records begint voor de mannen in 1906  met 3 u 38 en voor de vrouwen in 1968  met  3 u 40.

Een paar opmerkingen : het fictieve verhaal over Pheidippides die in 490 v.C. van Marathon naar Athene zou zijn gelopen, mag men stilaan weglaten. Een register en de erelijsten van de Nederlandse marathons ontbreken. Opmerkelijk is ook dat geen enkele van deze atleten een dochter of zoon als opvolger heeft.

Referentie :

Cors van den Brink & Barbara Kerkhof, De helden van de marathon. Een halve eeuw Nederlandse marathoncultuur. Uitgeverij Het Sporthuis/ De Arbeiderspers, A’dam / WPG, Antwerpen, 2009. 219 p. ; foto’s, tabellen, schema’s. ISBN 978 90 2957180 – 7; € 18,95.

Jef Abbeel, november 2009