Histoforum      Lesmateriaal      Toetsmateriaal      Vakinformatie      Magazine    

Films in de geschiedenisles Het artikel op deze pagina is (grotendeels) een samenvatting van een onderzoek naar het gebruik van filmfragmenten van Andrew Butler e.a. in de Verenigde Staten.

Albert van der Kaap, Enschede, albert@vanderkaap.org       

Inleiding

Het gebruik van historische films in het onderwijs is geen recent verschijnsel. Al vanaf het begin van de twintigste eeuw, toen de film zijn intrede deed om de grote massa te entertainen, zijn docenten, volgens Andrew Butler van Washington University in St. Louis, op zoek naar mogelijkheden om films te gebruiken in het onderwijs (Butler et.al., 2009). Historische films zijn populair en hun aantal lijkt ook steeds meer toe te nemen. Bijna een derde van de sinds 1981 voor een Oscar genomineerde films in de categorie beste films gingen over historische gebeurtenissen (Butler, 2009, 1161). 

Histoforum kent al jaren een rubriek met een overzicht (en soms beschrijving) van historische films en een uitgebreide lessenserie over de industriële revolutie rond de speelfilm Daens. Jan van Oudheusen maakte een praktische opdracht over het gebruik van historische films.

In het Engelse tijdschrift Teaching History verscheen een artikel van de Leidse vakdidactus Stephan Klein over het gebruik van film in de les onder de titel 'History, citizenship and Oliver Stone: classroom analysis of a key scene in Nixo''. (Teaching History 132: Historians in the classroom, december 2008)

Op de website van Belgische Vereniging van Geschiedenisleraren (VVLG) staat een artikel over het gebruik van speelfilms in de klas en een artikel Speelfilms en geschiedenis, een didactisch verwerkingsmodel

Volgens Butler gebruiken docenten vaak (delen van) grote producties met bekende acteurs in de verwachting dat kijken naar films de belangstelling van leerlingen vergroten en het leren verbeteren. Voor deze veronderstelling bestaan ook wetenschappelijk verantwoorden onderbouwingen (Butler, 2009, 1161/1162).

• Als je iets twee keer doet is de kans groter dat je het onthoudt;
• Je leert in twee verschillende contexten;
• Je codeert informatie op twee verschillende manieren;
• De ouderhoudende waarde van films bevordert de motivatie.

Historische films bevatten naast accurate vaak echter ook onjuiste informatie en regisseurs veroorloven zich veel vrijheden. Op basis van eerder en ander onderzoek is het waarschijnlijk dat foutieve informatie in films invloed heeft op memoriseren. Hoewel mensen zich er meestal wel bewust van zijn dat er in historische films in ieder geval deels sprake is van fictie, wordt informatie uit films wel vaak verbonden met kennis die op een andere manier is verworven. Dit kan gemakkelijk leiden tot foute interpretaties (Butler, 2009,1162). Anderzijds zijn er volgens Butler wel degelijk ook redenen om te veronderstellen dat een foutieve weergave van een gebeurtenis geen negatieve invloed heeft op het leren, zeker niet als je de juiste informatie snel na de foutieve aanbiedt (Butler, 2009, 1162).

Het onderzoek

Het gebruik van historische films in het onderwijs was voor Butler en andere onderzoekers van Washington University in St. Louis en de universiteit van Louisville aanleiding onderzoek te doen naar het effect ervan. Met name waren zij geïnteresseerd in het effect van het kijken naar (fragmenten van) films op het leren en onthouden van historische teksten. Voor hun onderzoek kozen zij fragmenten uit negen films die zowel juiste als (overduidelijk) onjuiste informatie bevatten (zie onderaan dit artikel).

Onderzoeksvragen

1. De onderzoekers wilden weten of het kijken naar films waarin de informatie consistent was met informatie uit teksten een andere invloed om het memoriseren had dan het kijken naar films waarin de informatie in de film verschilde van die in de tekst.
2. Daarnaast wilden zij weten of de volgorde waarin de activiteiten plaatsvonden - eerst film dan tekst en andersom - invloed had om het onthouden van de tekst.
3. Tenslotte wilden zij weten of het helpt als je leerlingen van tevoren waarschuwt dat de film onjuistheden bevat.

Variabelen

• Sommige studenten kregen geen waarschuwing over foutieve informatie, anderen een algemene waarschuwing, weer anderen een specifieke waarschuwing
• Sommige studenten zagen eerst het filmfragment, waarna zij de tekst lazen, bij anderen was de volgorde omgekeerd en een derde groep las alleen de tekst (800 woorden). Het filmfragment werd telkens ingeleid met een korte tekst (100 woorden)

Vragen
Na een week kregen de studenten vragen over zowel de tekst als de film. De test bevatte telkens een tekst-film consistente vraag, een tekst-film inconsistente vraag, een vraag over alleen de tekst en een vraag over alleen het filmfragment.

Question type	Question	Answer
Text-film-consistent	Who were the soldiers in the Imperial Japanese army that was being trained to put down the Satsuma Rebellion?	The Imperial Japanese army was made up of peasants who had been conscripted into service and had little experience with fighting
Text-film-inconsistent	From what country did Emperor Meiji hire military advisors to help the Imperial japanese army put down the Satsuma Rebellion?	He hired French military advisors to instruct his soldiers on the art of Western warfare (Misinformation: He hired American military advisors)
Text-only	What was the legacy of Saigo Takamori, the leader of the Satsuma Rebellion?	He was later viewed as a tragic hero and pardoned posthumously.
Film-only	Why did general Hasagawa of the Imperial Japanese army know so much about the Satsuma samurais?	General Hasagawa was a samurai, too.

Voorbeelden van vragen in de 'cued-recall test' bij een fragment uit de film The Last Samurai.

Resultaten

1. Bij vragen over onderwerpen die in film en tekst correct waren weergegeven was er geen verschil tussen studenten die eerst het filmfragment hadden gezien alvorens de tekst te bestuderen en studenten bij wie de volgorde omgekeerd was. Wel waren de resultaten van deze twee groepen beduidend beter dan die van studenten die alleen de tekst hadden gelezen. Het al dan niet geven van een waarschuwing had op de resultaten geen effect. (zie figuur 1)
2. Bij vragen over onderwerpen die in film onjuist, maar in de tekst correct waren weergegeven waren er grote verschillen. Het aantal onjuiste antwoorden lag bij studenten die alleen de tekst hadden gelezen en die geen of slechts een algemene waarschuwing hadden gehad beduidend lager dan bij de studenten die ook de film hadden gezien. Als de studenten een specifieke waarschuwing hadden gehad dan waren de verschillen tussen de drie groepen veel kleiner. Voor de studenten die eerst de filmfragmenten hadden bekeken waren de resultaten zelfs beter. Het aantal onjuiste antwoorden lag voor alle drie groepen beduidend lager dan bij de studenten die geen of alleen een algemene waarschuwing hadden gehad. (zie figuur 2)
3. De studenten die de filmfragmenten hadden bekeken waren duidelijk meer geïnteresseerd in de tekst dan studenten die alleen de tekst hadden gelezen.

Een tweede experiment

Een tweede experiment verliep grotendeels gelijk aan het eerste, met dit verschil dat er tussen het aanbieden van de tekst en de film een pauze van 35 minuten werd ingelast, waarin de studenten teksten en filmfragmenten kregen voorgeschoteld die niets met het onderwerp van doen hadden. Na de vragen over tekst en film kregen de studenten een 'source-memory task'.

Resultaten
Bij tekst-film consistente vragen scoorden studenten die zowel een tekst lazen als een filmfragment bekeken beduidend beter dan studenten die alleen de tekst lazen. (figuur 1 onderaan). Het al dan niet geven van een waarschuwing, noch de pauze had significante invloed op de uitkomst.

Bij tekst-film inconsistente vragen gaven studenten veel onjuiste antwoorden als zij geen of slechts een algemene waarschuwijng hadden gekregen. Bij specifieke waarschuwingen was het aantal foutieve antwoorden beduidend kleiner.

De volgorde waarin tekst en filmfragment werden aangeboden had een gering effect op de resultaten(zie figuur 2 onderaan).

Een meerderheid van de studenten die juiste antwoorden gaven op de tekst-film inconsistente vragen zei de antwoorden alleen te hebben gebaseerd op de tekst; een kwart gaf aan gebruik te hebben gemaakt van zowel tekst als film. Wanneer studenten onjuiste antwoorden gaven baseerden zij zich, naar eigen zeggen, vooral op de film.

 

Referentie

Butler, A.C., Zaromb, F.Mm, Lyle, K.B. en Roediger, H.L. III (2009). Using Popular Films to Enhance Classroom Learning, in Psychological Science, research, theory & application in psychology and related sciences, vol. 20-number 9, 2009, 1161-1168.

Historical Inaccuracies in Popular Films

Voor het onderzoek werden fragmenten uit onderstaande films gebruikt.

AMISTAD
The film clip depicts Cinque is sitting in shackles before the Supreme Court during the trial. In fact, Cinque was imprisoned in Connecticut during the trial.

TOMBSTONE
The film clip depicts Doc Holliday shooting and killing Johnny Ringo. In fact, Holliday is known to have been in a Colorado courtroom on the day of Ringo’s death, so he could not have killed him. Johnny Ringo’s death was officially ruled a suicide.

MARIE ANTOINETTE
In the film clip, a mob that is attacking Versailles briefly falls silent when Marie Antoinette appears on the balcony, presumably out of respect for the queen. In fact, this is not known to have happened and, given the French people’s great dislike for Marie Antoinette, it is highly unlikely the crowd would have reacted in this way.

AMADEUS
The film clip depicts Mozart as being a childish and vulgar person. In fact, there is no evidence that Mozart behaved this way in public. On the contrary, Mozart is thought to have displayed impeccable manners in the presence of royalty and acted professionally with colleagues.

GLORY
The film clip depicts new recruits for the 54th Massachusetts Infantry assembling and meeting each other for the first time. Most of the individuals shown in the clip are former slaves from the South. In fact, most of the recruits in this regiment were freemen from Massachusetts and other Northern states.

U-571
The film clip depicts American sailors, intelligence, and special operations officers planning a secret mission to capture an Enigma machine from a disabled German submarine, the U-571. In fact, it was the British navy that captured enough Enigma materials from German U-boats and warships to break the German naval code.

ELIZABETH
The film clip depicts Queen Elizabeth forcing her chief advisor, Sir William Cecil, into retirement and giving him the title of Lord Burghley to make his retirement comfortable. In fact, Sir William Cecil was never retired by Elizabeth, but remained her chief advisor until his death and was given the title of Lord Burghley as a reward for his years of service.

EIGHT MEN OUT
In the film clip, the players involved in the Chicago “Black Sox” scandal are banned from baseball immediately after the 1919 World Series and never allowed to play another professional game. In fact, the players played 5 more months, almost another full season, before they were banned from baseball because the investigation commissioned by the baseball owners dragged on for nearly a year.

LAST SAMURAI
In the film clip, American soldiers are brought to Japan to prepare the Imperial Army to put down a rebellion started by the Satsuma clan of samurai. In fact, the Japanese hired French military advisors because the French army was one of the most powerful in the world at that time. In contrast, the American army was not particularly strong and was still rebuilding after the U.S. Civil War. 

Copyright:  Albert van der Kaap, 2010