Histoforum      Lesmateriaal      Toetsmateriaal      Vakinformatie      Magazine    

De Koude Oorlog

In dit artikel wordt onderzocht hoe leerlingen kunnen komen tot 'enduring understanding' van de Koude Oorlog.

Albert van der Kaap, Enschede, albert@vanderkaap.org      

Enduring understanding van de Koude Oorlog

Bij 'enduring understanding' draait het om twee zaken. Het gaat om inzicht en begrip in een ontwikkeling of gebeurtenis en het gaat om de duurzaamheid van dat inzicht en begrip. Leerlingen moeten hun kennis van en inzicht in een ontwikkeling of gebeurtenis ook lang nadat deze in de les aan de orde is geweest nog wendbaar kunnen toepassen.

Het gaat, volgens Wiggins en McTigh, niet zozeer om het leren van kant en klare kennis, maar om kennis en vaardigheden als middel om vragenderwijs na te denken over de belangrijkste kwesties behorend bij een onderwerp. (Wiggings, McTigh, 2005,107).

Tussen 1945/47-1989 stonden twee wereldmachten, de democratische en kapitalistische V.S. en de totalitaire en communistische S.U., overal in de wereld vijandig tegenover elkaar. Beiden wilden het wereldtoneel domineren en beiden waren bang voor elkaar. Een politiek van indamming van de kant van de V.S. en het aanleggen van een bufferzone door de S.U., alsmede een grootschalige wapenwedloop was hiervan het gevolg. De leerlingen moeten inzicht hebben in het ontstaan van de Koude Oorlog en duidelijk kunnen maken hoe deze opdeling van de wereld in twee, elkaar vijandig gezinde, machtsblokken de internationale politiek in de tweede helft van de twintigste eeuw ingrijpend heeft beïnvloed.
Zij moeten kunnen aantonen dat zij inzicht hebben in  de machtspolitieke en ideologische aspecten van de Koude Oorlog.

Elementen van 'enduring understanding'

Hieronder worden de elementen van enduring understanding toegepast op de Koude Oorlog.

Essential Questions

Een 'essential question' is een reflectievraag die gesteld wordt aan het begin van een thema en waarop leerlingen mogelijk gedurende, maar in ieder geval op het eind van het thema in groepjes of met de hele klas reflecteren. Belangrijkste doel van een 'essential question'  is het denken van leerlingen te stimuleren. Het zijn vragen die oproepen tot onderzoek en die eerder meer vragen oproepen, dan kant en klare antwoorden verlangen. 

Toetsing

Als is vastgesteld waaruit de 'enduring understanding' zal bestaan, wordt bepaald op welke manier de leerlingen moeten aantonenen dat zij hierover beschikken. Traditioneel is dat middels een toets met open en/of gesloten vragen. Zie voor voorbeelden de rubriek Toetsopdrachten.

Het aanleggen van een portfolio waarin de resultaten van een of meer  onderzoeken (zie hieronder) ligt bij dit onderwerp mogelijk meer voor de hand.

Need to know en nice to know

In het enduring understanding concept wordt onderscheid gemaakt tussen kennis en vaardigheden die noodzakelijk zij om te komen tot enduring understanding (need to know) en kennis die leuk en interessant is, maar niet absoluut noodzakelijk (nice to know) 

Need to know

Context

Voor een goed begrip van de Koude Oorlog is het belangrijk dat leerlingen weten dat de machtsverhoudingen in de wereld in de loop van de twintigste eeuw drastisch veranderen. Nadat een paar eeuwen lang eerst de Spanjaarden en Portugezen en later de Engelsen en Fransen de wereld hadden gedomineerd, namen de Russen en Amerikanen deze dominantie in de twintigste eeuw over. Toch duurde het even voor dit zichtbaar werd. De Amerikanen gingen zich op het eind van de negentiende eeuw bemoeien met Azië en namen deel aan W.O.I. Ook Rusland nam deel aan W.O.I. Nadat deze oorlog echter trokken de Amerikanen zich terug op het Fortress America en concentreerden de Russen zich op de consolidatie van de revolutie in eigen land. De Tweede Wereldoorlog bracht hierin definitief verandering, Niet alleen in Europa, maar ook elders in de wereld gingen beide landen het politieke wereldtoneel domineren.

Om het ontstaan van de Koude Oorlog en de ontwikkelingen in de Koude Oorlog  te kunnen begrijpen en duiden moeten leerlingen kennis hebben van de naoorlogse geografische ontwikkelingen . Het zal duidelijk zijn dat historische kaarten hiervoor onontbeerlijk zijn. Een instructieles waarin de docent, bijvoorbeeld gebruik makend van een powerpoint presentatie, de leerlingen aan de hand van een aantal kaarten inzicht geeft in het ontstaan van de Koude Oorlog is waarschijnlijk de meest effectieve manier om deze context duidelijk te maken.

De Koude Oorlog kan door leerlingen niet begrepen worden zonder (basis)kennis van het communisme en de Russische Revolutie.

Leeractiviteiten

Onderbouw voortgezet onderwijs

Tweede fase voortgezet onderwijs 

Nice to know

Leeractiviteiten

Powerpoints

Bij een introductie op de Koude Oorlog kunt u gebruik maken van een van onderstaande powerpoint presentaties:

Filmpjes

 

 

 

 De Koude Oorlog


 Leerdoelen

De leerlingen:

 Unieke begrippen

 Generieke begrippen

 Meta-concepten (second-order concepten)

Continuïteit/verandering

Oorzaak/gevolg

Historisch belang

Bewijs (bronnen)

Tijd en plaats 

Copyright:  Albert van der Kaap, 2010