De film begint met getuigenissen van ooggetuigen (vertolkt door re-enactors), gevolgd door een hele reeks experts. Indien je instelt op bijvoorbeeld Nederlands is de off screen commentaar in het Nederlands; de gesproken taal is afhankelijk van spreker. Bijvoorbeeld: de professor van de universiteit van York spreekt Engels, die van de Fondation Napoléon Frans. De ondertiteling blijft ondertussen in de gekozen taal.
De commentaren zijn ‘verlucht’ met schilderijen, etsen, korte sequenties uit films als Waterloo (1970)   of de televisiereeks Napoleon Bonaparte (2002)
En met veel scènes uit de re-enactments die elk jaar op de verjaardag van de slag (18 juni) op het slagveld plaatsgrijpen. Die laatste zijn zeer functioneel aangewend doorheen de hele film om bijvoorbeeld het effect van een kanonsbal of een beenamputatie duidelijk en gedetailleerd aanschouwelijk te maken.

De documentaire is uitgewerkt als een toneelstuk, een tragedie in 5 bedrijven: van Act I tot Act V, voorafgegaan door een proloog en gevolgd door een epiloog met de gevolgen voor de 19de en zelfs 20ste eeuw.


Act I. 1814, Eerste ballingschap op Elba en terugkeer.

Act II. De Belgische campagne met de dubbelslag tegen Engelsen en Pruisen in Quatre Bras en Ligny op 16 juni. Merkwaardig is met geen woord of beeld gerept over de aanwezigheid van Wellington op het beroemde bal van de hertogin van Richmond in Brussel in de nacht van 15 op 16 juni.

Act III. Mont-Saint-Jean: de situatie op zaterdag 17 juni, met de zware regenval.

Act IV. De Slag op zondag 18 juni: wordt fase per fase gevolgd vanaf 9 u ‘s morgens tot 13.30 u.

Act V. Naar de fatale afloop: vanaf 15 u met de aankomst van de Pruisische voorhoede, de verwoede gevechten in Plancenoit tegen de troepen van Blücher, de aanval en terugtocht van de Keizerlijke Garde.

Bespreking, didactische bruikbaarheid

De film lijkt me eerder geschikt voor leraren en lerarenopleiding. Voor leerlingen zou ik enkele fragmenten gebruiken, aangevuld met scènes uit een van de boven vermelde films zoals de aanval van de Scots Greys van Ponsoby met de vernietigende tegenaanval van de (voornamelijk Poolse) lansiers.
Dat die lansiers Polen in Franse dienst zijn uit het door Napoleon opgerichte Hertogdom Warschau wordt niet vermeld in de film Waterloo (1970), noch hier (Niet minder dan 100.000 Poolse soldaten namen enkele jaren eerder deel aan de invasie van Rusland in 1812).
In ieder geval is het aandeel van de Belgisch-Nederlandse detachementen in eer hersteld, waar ze in Engelse bronnen vanaf Wellington steeds ondergewaardeerd of zelfs smalend behandeld zijn.

De documentaire is duidelijk met wetenschappelijke eerlijkheid en accuratesse uitgewerkt. Hoe de verschillende internationale experts diverse meningen en nuances aanbrengen, wordt je het best duidelijk wanneer je de man van de Fondation Napoléon* de opvatting hoort verdedigen dat de keizer geen oorlogsstichter was, zoals meestal gezegd wordt, maar ‘een vredesvorst’. “Hij voerde uitsluitend oorlog om zich te verdedigen tegen reactionaire, agressieve buitenlandse machten." Klopt natuurlijk… gedeeltelijk. Kwestie van visie, standpunt en partijdigheid. Hij verdedigde zich tot hij met militair geweld heel Europa veroverd had, na miljoenen doden!

Verdere informatie: zie bij de recensie van Johan Op de Beeck, Waterloo. De laatste 100 dagen van Napoleon. Volg daar liefst ook de links naar eerdere besprekingen voor nog meer materiaal.

*Naast de Franse Fondation Napoléon bestaat ook een International Napoleonic Society met zetel in Canada, die een tweetalige website heeft (Engels en Frans). Haar doel?
The International Napoleonic Society promotes a positive memory of Napoleon, which we believe will naturally emerge from good academic research. To this end, we encourage the publication of works in favor of the Emperor, but oppose any form of censorship except in the case of obviously extreme publications. We are pleased, therefore, to promote the books of our Fellows, even if we do not agree with everything contained in them. Our only expectation is that they reflect the high level of scholarship that we encourage and support.

Hier vind je o.m. een eindeloze reeks boeken in het Engels en enkele in het Russisch.

Jos Martens, mei 2019.