Atlas van de wereldgeschiedenis. De geschiedenis van de mensheid in 515 kaarten

Jef Abbeel

Ik vind hem vooral belangrijk omdat er nogal wat onderwerpen in staan die in de meeste atlassen niet voorkomen of minder aandacht krijgen. Enkele voorbeelden: de Austronesische, koloniserende zeevaarders rond 4.000-1.200 v.C.; de Noordpool en de volkeren daarrond in de prehistorie; de (veronderstelde) tocht van Mozes door de woestijn; koper- en ijzerproductie in Afrika tussen 2.500 en 400 v.C.; de handel tussen het Romeinse Rijk en China in de 2de eeuw n.C.; het eerste Chinese keizerrijk (221 v.C.); het ontstaan van Rusland in de 9de eeuw en van Hongarije in de 10de eeuw; de pandemie van de Zwarte Dood in de 14de eeuw; de verspreiding van de Joden tussen de 1ste en de 16de eeuw en tussen de 16de en de 20ste eeuw; de indrukwekkende islamitische veroveringen; de reizen van Willem van Rubroek (1253-1255), Marco Polo (1272-1275) en Zheng He (1404-1433); China 1644-1911; de oorlogen van Lodewijk XIV (1667-1697); de uittocht van de Franse protestanten (1685-1787); Napoleon in Egypte en in Rusland; emigratie 1820-1914; overzeese strafkampen 1750-1950; verval van China in de 19de eeuw; expansie van Rusland 1533-1876; het imperialisme van de VSA 1850-1950; de Japans-Russische oorlog 1904-1905; Japanse veroveringen en gruweldaden 1875-1945; de Armeense genocide 1915-1916; de goelag 1929-1953; nieuwe staten sinds 1991; de Arabische Lente en Syrië 2010-2020; de Nieuwe Zijderoute; onderzeese kabels; muren 1900-2020; klimaatverandering; de zeeën en de polen met de noordelijke doorvaart.

Er is een dubbel register: personen en plaatsen. Bij elke kaart staat ook duidelijke uitleg.
Enkele opmerkingen: de volgorde is helaas niet altijd chronologisch: het Romeinse Rijk (p. 40-41) staat voor Mesopotamië (p. 42-43) en Egypte (p. 44-47), maar komt nadien wel uitgebreid terug (p. 80 e.v.). En zo zijn er veel voorbeelden. Gelukkig wordt bij elke kaart wel verwezen naar hetzelfde thema in de vorige en de volgende kaarten. Soms staan er enkel eeuwen i.p.v. data, b.v. bij de oudste universiteiten (p. 168-169). Bij Europa na het Congres van Wenen wordt het Koninkrijk der Nederlanden gewoon ‘Nederland’ genoemd (p. 420-421). Bij de landen die havens van China inpalmden in de 19de eeuw ontbreekt België (p. 358-359 + p. 366). De Japans-Russische oorlog van 1904-05 wordt hier de Russisch-Japanse genoemd, alsof Rusland de aanvaller was (p. 367). De hongersnood in de SU van 1931-1933 staat erin, maar die van 1921-1923 met 6 miljoen doden ontbreekt. Frankrijk en zeker Parijs krijgen heel veel aandacht. In het register ontbreken wel veel plaatsnamen; een paar voorbeelden: Tongeren (p. 93), Firenze (p. 209), Tasmanië (p. 365 e.a.), Nieuwpoort (p. 458), Odessa (p. 459 + p. 471), Smolensk (p. 459, p. 471), Tsaritsyn en Jekaterinenburg (p. 471), Pyongyang (p. 550), Potsdam (p. 586-587). En het lettertype van het register is ook heel dunnetjes. Ik vond maar één drukfoutje: ‘ovoor’ i.p.v. ivoor (p. 225).

Voor gebruik op school lijkt mij de atlas van Hayt-Grommen (‘Atlas van de algemene en Belgische geschiedenis’) beter: bij Grataloup is er te weinig aandacht voor België en Nederland, de grenzen op de kaarten zijn niet zo duidelijk afgelijnd en de kaft is te slap.  Maar voor gebruik thuis is Grataloup veruit de beste.

© Jef Abbeel, december 2020, www.jefabbeel.be