Alle Oekraïners die ik ken. En een paar van wie ik alleen maar gehoord heb

Jef Abbeel

In de proloog vernemen we dat niet enkel mannen tussen 18 en 60, maar ook vrouwelijke artsen het land niet mogen verlaten wegens onmisbaar (p. 12). De auteur zit dan in een overvolle trein met mensen die uit Kramatorsk (Donbas) vluchten naar Polen. Blijkbaar vluchten de Donbassers dus niet allemaal naar Rusland, zoals de Russen soms beweren.

Koens praat ook met Oekraïense mannen die vanuit West- en Midden-Europa vrijwillig naar hun land trekken om daar mee te vechten. Zelfs Ljoebomir, hoewel zijn naam betekent: hij die houdt van de vrede. Er is ook veel transport van zwaar zieken naar Polen en Duitsland: tientallen doodzieke kinderen met kanker kunnen wegens de oorlog niet in Oekraïne behandeld worden.

Overal in Oekraïne hangen boven de wegen en kruispunten berichten voor de invallers: “Russische soldaat, ga terug” of “Russische soldaat, krijg de tering”. En overal zijn de verkeersborden verdwenen of afgeplakt met variaties daarop: “Russische soldaat, stop! Poetin heeft verloren, de hele wereld staat achter Oekraïne!” (p. 60). Helaas is dat niet zo, want een aantal landen zoals China steunen Poetin ten volle.

De auteur toont ook schrijnende sms-berichten van kinderen naar hun vader aan het front, waarin ze dagen na elkaar, van 5/3 tot 2/4, vragen of hij nog leeft. Totdat ze hem mee begraven. Hij vertelt ook over de meer dan 1.500 lijken van Russische soldaten in het mortuarium van Dnipro. De Russen willen ze niet terugnemen. En in het ziekenhuis van Dnipro ontmoet hij jonge mannen met afschuwelijke letsels: zonder armen of benen of zonder gezicht.

De Russen veroveren steden en dorpen, maar verwoesten ze compleet. Van de mooie stad Marioepol zijn enkel ruïnes over. De Oekraïners vragen zich terecht af: wat is hun doel? De dierentuin van Odessa overleeft dank zij vrijwilligers en internationale hulp. Hij zit vol met huisdieren van gevluchte inwoners. De dieren zijn bang van de oorlogsgeluiden en de directeur brengt er ook vele nachten door. In Kiev en andere plaatsen ontbreekt van alles: benzine, wc-papier etc. Maar de treinen rijden in heel het land nog op tijd. En als de sporen gebombardeerd worden, worden ze meteen hersteld. Ze vervangen nu ook het luchtverkeer.

Beoordeling
Koens bezit een schitterende schrijfstijl en een heel rijke woordenschat. Uit de interviews die hij afneemt blijkt heel duidelijk dat Oekraïners mekaar enorm helpen, bereid zijn om te sterven voor hun vrijheid -“de vrijheid of de dood” - en geen nieuwe Russische bezetting willen. De kaart vooraan (p. 8-9) is zeer degelijk en toont bijna alle plaatsnamen die in het boek genoemd worden, uitgezonderd Leopoli (p. 54) en Gomel (p. 163).

Jef Abbeel, Turnhout, januari 2023 www.jefabbeel.be