Géraldine Schwarz, De geheugenlozen. De herinnering als wapen tegen populisme (uitg. Atlas Contact, Amsterdam / Antwerpen 2019), 445 blz., prijs € 24,99.
 
Aan de hand van haar familiegeschiedenis onderzoekt de Frans-Duitse journaliste Géraldine Schwarz de beleving en verwerking van nazisme en Tweede Wereldoorlog. Het gezin van haar Duitse grootouders Karl en Lydia staat centraal. Karl kocht in 1938 het bedrijf van een Joodse zakenman op, die na WO II herstelbetaling eiste: een slepend proces. De halfslachtige naoorlogse denazificatie van Duitsland weerspiegelt zich in het onvermogen van Karl en Lydia om de misdadigheid van het naziregime te doorgronden: geen schuldgevoel, wel getob over waarom Duitsland de oorlog verloor. Via haar Franse grootvader, gendarme in oorlogstijd, stelt ze vragen over onverschilligheid bij de Fransen bij het lot der gedeporteerde Joden. Schwarz’ speurtochten in Oostenrijk, Italië en Nederland staven haar conclusie: dankzij meelopers en passieve omstanders konden de nazi’s hun gang gaan. In Nederland is geen Holocaustmuseum; excuses aan Joden waren halfslachtig. Zij ziet in de successen van FPÖ, Lega, FvD en PiS (Polen) signalen dat geheugenverlies populisme in de hand werkt. Een actuele, lezenswaardige analyse.

Jan van Oudheusden