Hester den Boer, Onderdrukt door de verlosser. Een zoektocht naar Stalins erfenis in het Rusland van nu (uitg. Atlas/Contact, Amsterdam/Antwerpen 2019), 270 blz., prijs € 21,99.

Onderzoeksjournalist Hester den Boer bezocht Rusland om erachter te komen hoe de herinnering aan de terreur uit de Stalin-periode onder de bevolking leeft. Zij zag veel kamplocaties (o.m. in het verre Kolyma) waar destijds honderdduizenden politieke gevangenen crepeerden, en sprak met plaatselijke activisten van de organisatie Memorial, die de pijnlijke herinnering levend willen houden maar het zwaar hebben onder Poetin. Dit boek is de weerslag van haar onderzoek. Het reisverslag en de gesprekken wisselt zij af met (o.m. aan Ann Applebaum ontleende) adequate geschiedkundige informatie over de Goelag (de strafkampen). Bij velen overheerst angst om over het verleden te praten. Voor hen is Stalin dé held die de Sovjet-Unie groot maakte en succesvol door WO II loodste. Na de trauma’s van de Jeltsin-jaren overheerst nu scepsis over vrijheid en democratie. Poetin voedt nieuw patriottisme. Voormalige slachtoffers van Stalin raken moeilijk van het stempel ‘volksvijand’ af, vreemdelingen worden gewantrouwd en de FSB (geheime dienst) is overal. Belangrijke, helder gecomponeerde, diepgravende studie.

Jan van Oudheusden