Marc Jansen, De toekomst die nooit kwam. Hoe Rusland worstelt met zijn verleden (uitg. Van Oorschot, Amsterdam 2019), 186 blz., prijs € 20,-.

In De toekomst die nooit kwam beschrijft historicus en Ruslandkenner Marc Jansen (o.a. Grensland) hoe Rusland omgaat met zijn pijnlijke verleden. Hij toont aan dat onder Poetin de beeldvorming systematisch wordt gemanipuleerd rond de Revolutie van 1917, de moord op de tsaar en zijn familie, de terreur onder Lenin en Stalin, de gewelddadige collectivisering, de Grote Vaderlandse Oorlog (1941-45) en de naoorlogse terreur. Elke bloedige episode wordt zodanig geframed dat zij past in een nieuw Groot-Russisch patriottisch narratief. Zo wordt wel eer gebracht aan de slachtoffers van ‘repressie’, maar zonder te specificeren wie de daders waren en waaruit repressie bestond. Van tsaar Nicolaas wordt weer een heilige gemaakt, terwijl tegelijkertijd Lenin en Stalin op een voetstuk blijven staan. Mensenrechtenorganisaties als Memorial worden tegengewerkt, heldendaden (met name in WO II, centraal thema in dit boek) gemythologiseerd, concrete bewijzen voor Stalins wreedheden weggemoffeld. Dit goed leesbare boek, met veel cijfers van dodelijke slachtoffers, kan een brede lezerskring boeien.

Jan van Oudheusden