Ivan Krastev & Stephen Holmes, Falend licht. Hoe het Westen de Koude Oorlog won maar de vrede verloor (uitg. Atlas/Contact, Amsterdam/Antwerpen 2019), 288 blz., prijs € 22,99.

30 jaar na de val van de Muur maken de Bulgaar-Weense wetenschapper Krastev en de New Yorkse jurist Holmes een kritische balans op van de liberale revolutie die toen plaatsgreep in Oost-Europa. Zij bestempelen de jaren vanaf 1989 als het ‘imitatietijdperk’ omdat de bevrijde Oost-Europeanen het westers liberale stelsel (vrije pers, rechtszekerheid, verkiezingen) aanvankelijk gretig overnamen. Maar dat bleek schijn. Toen de gehoopte welvaart uitbleef kregen populisten (bv Fidesz in Hongarije) de wind in de zeilen, o.a. doordat veel jonge goed opgeleide Oost-Europeanen naar elders trokken; maar ook onder invloed van de vluchtelingencrisis van 2015. Orban (Hongarije) en Kaczynski (Polen) sloten toen hun grenzen en verzetten zich tegen elke bevoogding vanuit Brussel. Inmiddels toonde Poetin genoeg te hebben van de nationale vernedering van zijn land. ‘Democratie’ in Rusland bleek slechts een façade voor zijn macht. Hij kreeg alle ruimte van Trump die een punt zette achter VS-idealisme. Ondanks taai en omslachtig taalgebruik bevat dit boek een belangrijke, lezenswaardige diagnose van de falende liberalisering.

Jan van Oudheusden