Historische recensies

Paul Moeyes, De Zwaardjaren. De verbeelding van het westelijk front 1914-1918 (uitg. Arbeiderspers, Amsterdam 2016), 448 blz., prijs € 29,99.

‘De Zwaardjaren’ geeft een beeldverslag van de Eerste Wereldoorlog. Historicus Paul Moeyes (‘Buiten Schot’) is expert. Hij onderzoekt hoe het publiek via schilderijen en tekeningen in geïllustreerde bladen een beeld van de strijd 1914-1918 kreeg voorgeschoteld. Tekenaars konden de gewenste realiteit beter naar hun hand zetten dan oorlogsfotografen. Moeyes verzamelde en onderzocht een enorme hoeveelheid illustraties, waarvan hij er 300 voor zijn boek selecteerde. Hij toont aan hoe oorlogspropaganda aanvankelijk een geromantiseerde versie van de strijd toonde, vol heroïek en demonisering van de tegenstander. Zo waren Duitse oorlogsmisdaden in het veroverde België dankbare kost voor illustratoren. Later in de oorlog, toen de fronten na de slagen bij Verdun en de Somme lange tijd onwrikbaar bleken, werden de prenten realistischer, al bleven de meest macabere taferelen buiten beeld (zelfcensuur). We zien wapensystemen, thuisfront, technische innovaties; ook in Nederlandse prenten. Moeyes paart een kritische inleving in zijn beeldmateriaal aan grondige kennis van de oorlog. Zeer leesbaar.

Jan van Oudheusden