Historische recensies

Margaret MacMillan, 1914. Hoe Europa de vrede liet varen voor de Eerste Wereldoorlog (uitg. Atlas/Contact, Amsterdam 2014), 783 blz., prijs € 59,95.
 
Margaret MacMillan schreef eerder een succesvol boek over de vrede van 1919, die de Eerste Wereldoorlog afsloot. In haar nieuwe boek belicht zij de aanloop naar diezelfde oorlog. In weerwil van de titel ‘1914’ bestrijkt het de decennia die aan dit noodlottige jaartal voorafgingen. In sprankelend proza (à la Barbara Tuchman’s ‘De Kanonnen van Augustus’) schildert ze de vele personen en situaties op de weg naar de onafwendbare catastrofe: ministers en diplomaten met hun nukken en affaires; kwesties als de vlootwedloop tussen Duitsland en Engeland die een kloof sloeg tussen beide machten; de verwikkelingen op de Balkan. Tussen 1905 en 1914 zorgden frequente crises (zoals over Marokko) voor verwijdering tussen de Entente en de Alliantie. Ook de mentaliteitsomslag, de rol van massapers, publieke opinie (inwerkend op beleidsmakers) en toeval (plots uitvallen van staatslieden) krijgen ruime aandacht. Waar nodig trekt ze verhelderende parallellen met 20e-21e -eeuwse gebeurtenissen en situaties. 100 jaar na ‘Sarajevo’ vormt ‘1914’ een meeslepend epos dat een groot lezerspubliek kan boeien.


Jan van Oudheusen