Histoforum
The Alamo - V.S. 2004 - DVD - speelduur: 131 minuten - Engels, Nederlandse ondertitels.
Tijd en ruimte: Texas, 1836.
Rolverdeling : Dennis Quaid (Sam Houston); Billy Bob Thornton (Davy Crockett); Patrick Wilson (kolonel Travis); Jason Patric (Jim Bowie)
Regisseur: John Lee Hancock
Inhoud
Soldaten in napoleontische uniformen slepen lijken
weg. De camera zoomt in op een gebroken bril, een medaillon met een
miniatuurschilderij van een jonge vrouw…
Dan, elders, in volle regenbui, komt een ruiter luid schreeuwend een militair kamp binnenrijden: “De Alamo is gevallen! Zij zijn allen afgeslacht! De Alamo is gevallen!”
Wij schrijven 1836. In de voorbije jaren zijn steeds meer Amerikanen ingeweken in het Mexicaanse Texas. Zij willen het land losmaken van Mexico, dat zelf nog maar enkele jaren eerder onafhankelijk werd van Spanje. En veel Mexicaanse Texanen willen hetzelfde, omdat ze de dictatuur van generaal Santa Anna niet zien zitten. De voormalige missiepost van de Alamo is de sterkste vesting van Texas, omwille van het aanwezige geschut. Hier belanden enkele honderden militieleden, Mexicaanse vrijwilligers en Amerikaanse soldaten. De soldaten staan onder het bevel van de jonge dandy Travis, de militieleden onder dat van de roemruchte kolonel Jim Bowie, de uitvinder van het gelijknamige dolkmes. Zij krijgen versterking van een groepje uit Tennessee, onder aanvoering van de legendarische verkenner en pelsjager Davy Crockett, ondertussen voormalig lid van het Amerikaanse congres. In het totaal zijn ze met zo’n tweehonderd. Travis neemt de algemene leiding op zich, nadat Bowie door ziekte is uitgeschakeld.
Sneller dan voorzien arriveert Santa Anna met een leger van duizenden soldaten. De Alamo wordt ingesloten. De beloofde hulp van generaal Sam Houston blijft uit: zijn vrijwilligers druppelen veel te traag binnen. Na dertien dagen schermutselingen wordt de missiepost in een woeste nachtelijke stormloop ingenomen. Alle verdedigers worden over de kling gejaagd. Alleen Crockett overleeft. Santa Anna wil hem laten smeken voor zijn leven. Maar zelfs op zijn knieën heeft de oude rot niets aan bravoure ingeboet. Ondanks het feit dan zijn onderbevelhebbers pleiten voor het leven van Crockett, laat hij hem fusilleren. Het einde van een legende, het begin van een nieuwe!
Tot grote mistevredenheid van zijn leger en van Santa Anna ontwijkt Sam Houston elke geregelde veldslag met het Mexicaanse leger. Hij past de tactiek van de verschroeide aarde toe, wat bijna tot rebellie leidt bij zijn volgelingen. Hij kalmeert hen door te verwijzen naar het voorbeeld van Wellington bij Waterloo. En inderdaad, Santa Anna, die zichzelf ‘de Napoleon van het Westen’ noemt maakt de fout waarop Houston wachtte: hij splitst zijn leger op in afzonderlijke afdelingen. Met nauwelijks 700 man komt hij binnen het bereik van Houston. Deze houdt een bijzonder korte toespraak: “Remember the Alamo!” In amper achttien minuten is de slag voorbij. Santa Anna probeert te vluchten, maar wordt ingerekend en herkend. De Texanen willen hem ophangen. Maar Houston zegt hun: “Jullie willen wraak, ik wil Texas!” In ruil voor zijn leven tekent de dictator de afstand van Texas. Negen jaar later zal de ‘Lone Star State’ (groter dan Frankrijk, 23 keer België) als 28ste staat toetreden tot de Verenigde Staten.
Bespreking
De verdediging van de Alamo is een van de grote verhalen uit de beginperiode van de V.S. Het heldhaftige verzet van minder dan 200 Texanen tegen een meer dan tienvoudige Mexicaanse overmacht, onder leiding van de meedogenloze dictator Santa Anna, blijft de collectieve verbeelding aanspreken. Elk jaar nog bezoeken miljoenen Amerikanen de oude missiepost in San Antonio. Ook al blijft er weinig over van het historische decor en zijn de pittoreske ruïnes tegenwoordig omringd door zeer prozaïsche wolkenkrabbers.
En toch: een der grote verhalen? Eerder een mythe die als ochtendnevel de ware geschiedenis verhult. En die echte geschiedenis is: het opdringen van onverzadigbare, landhongerige, hebzuchtige rowdies uit het Noorden, die Mexicaans grondgebied inpalmden waarop ze geen enkele juridische aanspraak konden laten gelden, zoals ze met alle mogelijke middelen de Indianen van hun stamgebieden beroofden.
Dit is niet de eerste film over de Alamo, maar wellicht pas de tweede die bij ons te verkrijgen is op DVD. De eerste, die het wel tot vertoning in onze zalen haalde, was de teleurstellende infantiele verfilming onder regie van John Wayne (1960, meer dan 3 u), die zelf ook nog de rol van Davy Crockett vertolkte. Hij is op deze website niet besproken, omdat wij hem te slecht vonden! Zelfs in de V.S. werd hij geen succes, tot bittere teleurstelling van Wayne, die veel geld aan het project verloor. Fragmenten hieruit zijn in het verleden verwerkt in schooluitzendingen over de geschiedenis van de V.S. Vergeleken met Waynes verfilming scoort deze nieuwe Alamo beter op alle terreinen.
Om te beginnen is hij historisch veel beter onderbouwd en eerlijker. Hierover zijn alle Amerikaanse recensies, die we via Internet raadpleegden, het eens.
Volgens de meeste recensenten is dat nog geen garantie voor een spannende film. Dit is wel vaker het geval: wat voor een historicus een goede of minstens dankbare film is, wordt daarom nog geen succes aan de kassa. Herinneren we maar aan Waterloo (1970), Tora! Tora! Tora! (1970), of recenter aan Pearl Harbor (2001), waar een kleverige sentimentele liefdesgeschiedenis het publiek naar de zalen moest lokken. Op deze DVD vind je bij het bonusmateriaal heel wat gegevens over de historische authenticiteit, tot en met het functioneren van de wapens toe.
Ten tweede zijn de karakters veel beter uitgebouwd en minder eendimensionaal. De regisseur zegt dat hij uitdrukkelijk de bedoeling had te tonen hoe heel gewone personen ageren in heroïsche omstandigheden. Houston en Bowie worden in het begin van de film afgeschilderd als dronkelappen en onbeschaafde vechtersbazen; Travis als onverantwoordelijke dandy met schulden, die vrouw en kinderen in de steek laat, maar wel een prachtig gala-uniform bestelt (dat hem nooit zal bereiken). In de loop van de belegering zullen ze stuk voor stuk door de omstandigheden als mens boven zichzelf uitgroeien. Subtiel wordt ter gelegenheid van een feest het verschil getoond tussen de ruwe zuiplappen uit het Noorden en de veel meer verfijnde, aristocratische cultuur van de oorspronkelijke Spaanse Tejanos. Toch komen de meeste Mexicanen evenmin erg positief uit de verf. Dictator Santa Anna is voorgesteld al een geilaard en een lafaard, allesbehalve de ‘Napoleon van het Westen’ voor wie hij zichzelf houdt. Als een van zijn opperbevelhebbers hem vraagt één dag te wachten met de bestorming van de Alamo tot de kanonnen zijn aangekomen, om zo het leven van de soldaten te sparen, antwoordt hij: “Het leven van soldaten is niet meer waard dan dat van kippen.” Het tekent hem ten voeten uit. Slechts één keer hoor je hem iets zeggen dat meer is dan een vulgariteit: “Wij kunnen niet toestaan dat op enige wijze afbreuk wordt gedaan aan de territoriale integriteit van ons geliefde Mexico.”
De enige die sympathiek uit de verf komt is Davy Crockett: veel milder, menselijker dan in de John Waynefilm. Een man die zijn mensen weet te inspireren, zichzelf wegcijfert, vol humor en levenswijsheid.
Bonusmateriaal
“The Alamo” is gedraaid op de klassieke ouderwetse manier, zonder digitale technieken. Het bonusmateriaal bevat de volgende onderdelen:
- De legende keert terug: ‘The making of’ met uitvoerige informatie over de kostuums, de wapens en het wapengebruik, de paarden en ruiters in de film, de camera’s enz.
- Rondleiding op de set.
- Niet eerder vertoonde scènes.
Didactische verwerking
Wegens zijn lengte zal je normaal slechts enkele fragmenten van de film gebruiken, bijvoorbeeld in het kader van de lessen rond de groei van de V.S. in de 19de eeuw.
Algemene opdrachten, zie: Martens, J., Speelfilms en geschiedenis. Didactisch verwerkingsmodel.
of: Van Oudheusden, J., Historische film. Opdrachten.
Voor wie verder opzoekingen wil inschakelen, zie: website: http://www.thealamo.org/main.html
Jos Martens