Histoforum
laatste wijziging: 12-11-2011
(The Battle of)
Passchendaele
Canada 2008 - Dvd: Dutch Filmworks 2010 - speelduur 110
minuten - Engels gesproken, Nederlands ondertiteld - Extra: Making of
the Road to Passchendaele, 44 minuten.
Regie:
Paul Gross
Acteurs: Paul
Gross (Michael Dunne), Caroline Dhavernas (Sarah Mann), Joe Dinicol
(David Mann)
“Elk
jaar wordt in de Vlaamse Westhoek nog
De titel van de film is misleidend. Hoewel hij
begint en eindigt met een oorlogsscène, speelt het grootste deel van de
film in Canada en draait om de liefdegeschiedenis tussen de
hoofdpersonen en de zijdelingse verwikkelingen in Calgary.
The Battle is dan ook een
toevoeging op de dvd, om commerciële redenen. De film heet
oorspronkelijk gewoon
Passchendaele. Paul Gross neemt de productie, regie én hoofdrol voor
zijn rekening. De film is bedoeld als een eresaluut aan alle Canadese
soldaten en in het bijzonder aan zijn grootvader, die meestreed in
Passendale.
Nota: De Slag om Passendale is onderdeel van de Derde Slag om Ieper. Onder deze naam is de slag bekend in de Belgische geschiedschrijving. 'Passendale' groeide daarbij uit tot het symbool van de oorlogsgruwel. De Canadese film start met enkele cijfergegevens: in 1917 streden 600.000 Canadezen op een bevolking van minder dan 8 miljoen in de oorlog. Een op tien zou nooit terugkeren.
De eerste beelden tonen een Canadese patrouille van
vier man, van wie er drie sneuvelen onder het vuur van een Duitse
mitrailleur. De enige overlevende is sergeant Michael Dunne, die door
een granaatontploffing wordt weggeslingerd. In het hospitaal in Calgary
(Alberta, Canada) ontmoet hij de verpleegster Sarah Mann. Dunne lijdt
aan slapeloosheid en nachtmerries. Diagnose van de dokter: neurasthenie.
Tussen hem en Sarah komt het tot een relatie: twee mensen, zwaar
getekend door de oorlog. Zo houdt zij bijvoorbeeld lang de boot af, als
bescherming voor zichzelf, omdat zij rondom zich voortdurend iedereen
verhakkeld ziet binnenkomen en doodgaan.
Hij wordt ingeschakeld bij de rekrutering van nog meer kanonnenvlees.
Hier wijst hij David, de broer van Sarah Mann af als ‘ongeschikt voor
dienst’, omdat hij aan astma lijdt. Gepest om de Duitse afkomst van zijn
familie neemt die toch dienst, gevolgd door Dunne (die hem wil
beschermen) en later door Sarah. Aan het front ontmoet hij Sarah weer.
Dan worden de Canadezen ingezet bij de verschrikkelijke slag om
Passendale, een hel van regen, regen, modder, koude en artillerievuur,
die duurde van 4 oktober tot 6 november 1917. En uiteindelijk aan
weerszijden meer dan 600.000 mensenlevens eiste voor een terreinwinst
van slechts luttele meters! Het peloton van Dunne moet een massale
Duitse tegenaanval afslaan, omdat een heel bataljon overijld is
teruggetrokken. Sarahs broer krijgt de kolder in het hoofd en stormt
ongewapend naar de Duitse linies. Hier wordt hij op het prikkeldraad
gespietst door een granaatontploffing. Michael Dunne probeert hem te
redden, even ongewapend. Geraakt door zoveel opoffering staakt de vijand
het vuren. De ernstig gewonde Michael bereikt met zijn last weer de
Canadese linies.
Extra:
Making of the Road
to Passchendaele, 44 minuten
De ‘making of’ is zoals steeds eten en drinken voor
geïnteresseerden. Zo leren we dat Passendale voor de opnames herschapen
werd, dicht bij Calgary, in een indianenreservaat. Om het maanlandschap
van ‘Flanders’ Fields’ te reconstrueren werd de bovenlaag van de aarde
afgegraven en tientallen boomstronken van een ‘dood woud’ ingeplant,
zoals te zien is op de talrijke foto’s en filmbeelden uit de Eerste
Wereldoorlog.
Voor de figuranten zette men gedeeltelijk Canadese soldaten in, gedeeltelijk amateurs. “De enen moesten we leren figureren, de anderen moesten een militaire opleiding krijgen. Allen moesten leren schieten met de geweren en machinegeweren (Duitse en Canadese) uit de Eerste Wereldoorlog.” Voor mij heeft het ‘schieten’ van een dergelijke film altijd toch al veel weg van een grootscheepse militaire operatie!
Tussendoor leggen acteurs en hooggeplaatste
Canadese officieren de link met de realiteit van 1917, met archieffilms
en -foto’s op de achtergrond. Blijkt dat Passendale in Canada veel
minder bekend is dan in België of Groot-Brittannië. Ten tijde van de
slag was er een parlementair debat bezig over de invoering van
dienstplicht en dus werd de waarheid over de waanzinnig oplopende
verliezen zoveel mogelijk achtergehouden.
Het is eveneens duidelijk -ook al wordt het nooit
met zoveel woorden gezegd- dat de producers te allen prijze wilden
vermijden om een typische Hollywoodfilm te maken, met veel stoere
heldhaftigheid en aanverwante. Daarin zijn ze o.i. dan wel geslaagd.
Bijlage: Zij die de oorlog kunnen stoppen, doen dat niet.
Meer info over
de slag
Macdonald, Lyn,
Passendale 1917, Amsterdam,
Anthos - Antwerpen, Manteau, 2004.
Koch, Koen, De Derde Slag bij
Ieper 1917, Ambo, 2010, 284 blz.
Films
Een
selectie goede documentaires en speelfilms op Histoforum.
Fictie
Een hele reeks goede (Jeugd)romans op de
site van de VVLG en op
deze site.
De magistrale roman van
Non fiction
Er bestaat enorm veel over W.O. I. Een kleine greep
geschikte boeken:
De Schaepdrijver, S.,
De Groote Oorlog. Het koninkrijk
België tijdens de Eerste Wereldoorlog, Amsterdam/Antwerpen, Atlas,
1999, 4de druk, 366 blz.
Tuchman, B.,
De kanonnen van augustus, Amsterdam, Agon, 1989, 5de druk, 539 blz.
Durnez, G.,
Zeg mij waar de
Dossiers W.O. I op
geschiedenis.nl.
11 november 2011
Met onderstaande zoekmachine kunt u zowel zoeken op het www als binnen deze site en Histoforum