Rubrieken

    Menu

  1. Inleiding
  2. Bourgondische Nederlanden
  3. Habsburgse Nederlanden
  4. De Republiek
  5. Bataafse Republiek
  6. Koninkrijk Holland
  7. Franse provincie
  8. Koninkrijk der Nederlanden

    Kaarten

  1. 1100
  2. 1384
  3. 1405
  4. 1435
  5. 1476
  6. 1477
  7. 1543-1579
  8. 1579-1584
  9. 17 Verenigde Nederlanden
  10. De Opstand
  11. 7 Verenigde Nederlanden
  12. 1609
  13. 1648-1795
  14. 1795-1813
  15. 1815-1830
  16. 1839-1914
  17. Overzicht van kaarten

    Overige

  1. Nassau en Oranje


Histoforum Lesmateriaal

Het ontstaan van Nederland

'De Geschiedenis van uw Vaderland niet kennende, zijt Gij buitenstaat ooit een goed burger,
veel min een nuttig Regent van het zelve te worden' (Atlas van Stolk)

Hoe oud is Nederland?

Sinds wanneer bestaat Nederland? Deze vraag is niet zo eenvoudig te beantwoorden. Er wonen al heel lang mensen op het grondgebied van het huidige Nederland, maar lange tijd kun je hen geen Nederlanders noemen (kaarten).

 

De oud-historicus Jona Lendering heeft een duidelijke opvatting: ‘Ik word er strontziek van dat de vaderlandse geschiedenis altijd begint bij het jaar 1000, een millennium later dan zou kunnen. De geschiedenis begint eerder,  en elders zegt hij 'Tegelijk wilde ik algemeen historici laten zien dat de geschiedenis van ons land echt al begon in de Oudheid en niet pas ergens in de Middeleeuwen.'

Elders zegt dezelfde Lendering dat het maar een klein beetje overdreven is om te zeggen dat het vandaag (4 -11-2019) 470 jaar geleden is dat Nederland officieel ontstond. De dag waarop de Pragmatieke Sanctie werd getekend.

 

'Niemand kan het jaar noemen waarin de geboorteakte van de Nederlandse staat is opgemaakt' zegt Arie van Deursen in zijn boek 'De last van veel geluk' (blz.12). 'Niettemin', zegt hij, 'stamt het belangrijkste element van vereniging uit de zestiende eeuw. Het is de eenheid van gouvernement'. Dat is weliswaar niet voldoende om te spreken van het begin van een Nederlandse geschiedenis, verschillen in taal, ras en geloof kunnen een krachtig bewind ondermijnen, maar eenheid van regering is volgens van Deursen wel een noodzakelijk voorwaarde voor één samenhangende geschiedenis.

 

De Britse historicus Jonathan Israël begint zijn boek over de geschiedenis van Nederland in 1477. Dat was het jaar waarin een aantal gewesten van het Bourgondische rijk in opstand kwamen tegen het Bourgondische centrale gezag. Tijdens deze opstand dwongen zij op 14 maart 1477 het Groot Privilege af. Dit hield o.a. in dat de gewestelijke staten bijeen konden komen zonder toestemming van het Bourgondische bestuur en dat het Nederlands in Holland en Zeeland de officiële bestuurstaal werd. 

 

Het begin van Nederland ligt dus eigenlijk in Frankrijk, om precies te zijn in Bourgondië, bij Filips de Stoute. In de loop van een paar eeuwen erfden, kochten en veroverden hij en zijn erfgenamen een groot gebied.

Op 9 januari 1464 had Philips de Goede, hertog van Bourgondië (1396-1467), in de grote zaal van het stadhuis te Brugge een groot gezelschap bijeengeroepen. Aanwezig waren de Staten van het hertogdom Brabant, de graafschappen Vlaanderen, Artois, Henegouwen, Holland, Zeeland en Namen, de steden Mechelen, Rijsel, Orchies en Douai en [de Staten] uit Boulogne. Deze bijeenkomst beschouwen we nu als de eerste vergadering van ‘onze’ Staten-Generaal. Hieronder volgt een kort overzicht van vijf-en-een-halve eeuw Staten-Generaal.

Bourgondiërs

Philips de Goede had In 1454 tijdens het zogeheten ’Banket van de Fazant’ in Rijsel bekendgemaakt dat hij op kruistocht zou gaan. (In het Rijksmuseum bevindt zich een schilderij waarop le voeu du faisan staat afgebeeld )
Tien jaar later besloot hij deze belofte na te komen, mits het landsbestuur tijdens zijn afwezigheid in goede handen zou zijn. Door een conflict tussen Philips en zijn zoon Karel de Stoute over de erfopvolging bestond daarover onduidelijkheid. Zo ging het gerucht dat Holland en Zeeland toevertrouwd zouden worden aan de Engelse koning Edward IV. Dat verontrustte de Hollandse en Zeeuwse steden. Zij wilden de hertog van zijn kruistochtplannen afbrengen en daarvoor in Brugge een bijeenkomst van alle gewesten beleggen. Philips voelde zich gepasseerd en schreef zelf een vergadering uit.

Brugge 9 januari 1464

Er is niet veel bekend over die bijeenkomst op 9 januari 1464, die niettemin wordt gezien als de aanloop naar ons huidige parlement. Ze bleef niet zonder resultaat. De Etats-Generaux des Pays-Bas slaagden erin vader en zoon te verzoenen, nadat Karel zijn vader om vergiffenis had gevraagd. Nu dit opgelost was, verzocht de hertog de afgevaardigden om op 8 maart 1465 weer bijeen te komen, ditmaal in Rijsel, om zijn kruistochtplannen te bespreken. Vanwege zijn leeftijd kwam die kruistocht er niet meer van; op 15 juni 1467 overleed Philips.

Een eeuw jaarlijks vergaderingen

Vanaf 1464 kwamen de Staten-Generaal ongeveer een keer per jaar bijeen op wisselende plaatsen. Dat gebeurde waar de landsheer resideerde: meestal in Brussel of Brugge, maar ook in Mechelen, Gent, Antwerpen of Leuven. Nadat de Nederlanden bij het Spaanse rijk waren gekomen, werden Karel V en zijn opvolger Philips II de landsheer. Er kwam er een einde aan de regelmatige vergaderingen; tussen 1560 en 1576 werden er slechts twee gehouden.

Bron: Koninklijke Bibliotheek

 

Kaarten

 

Sites



Volgende pagina

 

Contact

Voor vragen over het lesmateriaal kunt u contact opnemen met Albert van der Kaap.


Copyright Albert van der Kaap, 1999-2020