Strijder voor Rome

De stad Arete vormt de sleutel tot heel Syrië. Haar wacht zonder enige twijfel een bloedig beleg, zonder hoop op genade voor de verliezers.
De verdediging ligt in handen van Ballista, een Germaan (uit de stam der Angelen) die opgeklommen is in het Romeinse leger en die zijn hele leven niets anders heeft gekend dan veldtochten en strijd. Door Valerianus I (Romeins keizer van 253 tot 260) benoemd tot ‘dux ripae’, ‘commandant van de oevers’, vertegenwoordigt hij het hoogte Romeinse gezag aan de Eufraat, nu de uiterste oostgrens van het rijk. De vorsten van de met Rome verbonden stadsstaten weigeren troepen te leveren. Met een veel te kleine legermacht moet hij de strijd in, als de Sassanieden een maand vroegere dan voorzien voor de poorten staan. Ondanks een minderheid van 4000 tegen minstens 40.000 aanvallers houden de Aretanen het maandenlang vol. De toestand lijkt hopeloos. Als de stad toch valt, zal dat door verraad zijn. Van wie? En waarom? Sorry, kunnen we niet verklappen zonder het leesplezier om zeep te helpen.

Bespreking & historische betrouwbaarheid

Dit is het eerste deel van een reeks rond Ballista, dat in het Nederlands is vertaald. Oorspronkelijk opgezet als een tetralogie (reeks van 4 boeken) is er ondertussen in het Engels reeds een vijfde deel verschenen. Ongetwijfeld zal vertaling van de volgende delen volgen. En hopelijk snel. De auteur, Harry Sidebottom, doceert klassieke geschiedenis aan de universiteit van Oxford. Door zijn talrijke publicaties op het gebied van klassieke oorlogsvoering, kunst en geschiedenis staat hij internationaal bekend als een van de grootste kenners van de latere Griekse en Romeinse oudheid.

En dat blijkt uit massa’s details in deze roman. Hij weet dus ongetwijfeld waarover hij schrijft. Doet hij het ook goed? Ik heb het boek gekocht en gelezen als IBook. Normaal kost het me een hele tijd over om dergelijke digitale boeken te lezen. Dit heb ik er in één weekend doorgejaagd, waarvoor ik dringend werk heb laten liggen. Dus: meeslepend geschreven. Verslavend zelfs. Zoals de flaptekst zegt: “Een bloedstollend, episch verhaal over oorlog, verraad en heldenmoed.”
Daarbij benutte ik zeer regelmatig alle mogelijkheden om in de tekst woorden of alinea’s digitaal te ‘markeren’, gebruik te maken van de kans tot directe verbinding met internet en uitleg over personen op te slaan in kadertjes in de marge, als digitale en virtuele erfgenamen van de ‘glossen’ (aantekeningen) die de middeleeuwse geleerden aanbrachten in hun boeken. Onmiddellijk toegegeven: mijn oude manier van aantekeningen op een briefje, met aanduidingen van de bladzijden ging vlugger, behalve dan de rechtstreekse uittreksels van Wikipedia. Je kunt het lettertype aanpassen en de kaarten en stambomen vergroten door er op te dubbelklikken.

Nota: er heeft werkelijk een Romeinse generaal Ballista bestaan, die de Perzen bestreed. De stad Emesa is het huidige Homs, dat nu, in 2012, permanent in het nieuws is als een der verzetshaarden in de bloedige Syrische opstand tegen het regime van Assad.

Areta is geborsteld op Doura Europos, door de Perzen belegerd en verwoest in 256. De stad is beroemd wegens de oudst gekende joodse synagoge uit circa 244 met de goed bewaarde muurschilderingen van Bijbelse taferelen en mensen en dieren (wat normaal verboden is door de godsdienst). En omwille van de oudst gekende christelijke huiskerk, gedeeltelijk bewaard doordat ze tegen de vestingmuren stond en tijdens de belegering opgevuld werd met zand als versterking tegen stormrammen, net zoals in het boek beschreven.

website van de auteur met o.m. interview op video.

Didactische tips

Deze periode wordt in schoolboeken niet behandeld, tenzij met hooguit één alinea. Je kunt al dan niet in samenwerking met het vak Nederlands, geïnteresseerde vrijwilligers het boek laten lezen en voorstellen aan de klas. Via internet en de bibliotheek kunnen leerlingen meer dan voldoende materiaal vinden over cultuur en politiek van de Sassanieden. Of over het christendom in deze tijd.
Kan me best voorstellen dat ook volwassenen hetzelfde gaan doen, hetzij ze de roman als klassiek gedrukt boek kopen of als digitale publicatie.

Jos Martens
december 2012