Corona en moord?

Jos Martens

Ook voor wie nooit een voet in Leuven heeft gezet, bieden de rake beschrijvingen van de historische binnenstad met haar middeleeuws stratenpatroon, haar eindeloze verzameling studentenkroegen en haar over de hele omgeving verspreide academische instellingen een uitstekend middel tot kennismaking met deze eeuwenoude universiteitsstad (de oudste universiteit van de Lage Landen gesticht in 1425).
Wel prijkt op de kaft, zoals bij alle delen van de reeks, een Leuvens monument.

Ondertussen is dit reeds het 17de boek met de Leuvense hoofdinspecteur Thomas Berg, als je de sinistere novelle Race tegen de klok (2020) meetelt, waarin zowel befaamde universiteitsgebouwen als hun beroemde architecten een beslissende rol spelen. Voor vele alumni en zelfs professoren was dit een lugubere, al dan niet hernieuwde kennismaking. Je zou de indruk krijgen dat Leuven een ware ‘moordstad’ is.
Zo passeerden al een aanslag op een rector de revue; een diefstal van gouden munten tijdens de opgravingen van Sagalassos (Turkije), gevolgd door moord; een aantal racistische haatmoorden; een seriemoordenaar die zich spiegelt aan de standbeelden in de stad; een moord in het Heilig Hartinstituut in Heverlee…
Nog vermelden dat de auteur met Het gewicht van de haat (2017 bekroond is met de Hercule Poirotprijs van hetzelfde jaar (1).

Film en corona

Slagschaduw is met voorsprong het meest bevreemdende verhaal van de hele reeks.
Hoofdinspecteur Berg krijgt op een dag van zijn buurvrouw Tine de vraag om samen naar de film ‘Slagschaduw’ te gaan kijken. De prent vertelt het verhaal van een uit de hand gelopen burenruzie over een boom in de tuin van het ene koppel die het licht wegneemt uit de tuin van het andere. Tenminste, dat lijkt zo, maar volgens Tines zus Karlien is er iets heel anders aan de hand. De regisseur van de film is haar ex-man en zij is ervan overtuigd dat de film een akelige, goed gecamoufleerde metafoor is over de plotse dood van haar vriend. Berg laat zich na wat aarzelen overhalen om Tine te vergezellen naar de kleine exclusieve bioscoop, die uitsluitend prenten voor cinefielen vertoont. De film is spannend met een onthutsend, totaal onverwacht slot. Meer is er zijns inziens niet aan de hand. Wanneer Karlien hem een reeks argumenten voorschotelt die haar vermoeden moeten staven, blijft Berg bij zijn mening. Maar door de corona-pandemie heeft hij niets omhanden en uit verveling besluit hij om de zaak toch te onderzoeken. Wat hij stap voor stap ontdekt, is zo gruwelijk en ongelooflijk dat hij geen idee heeft hoe hij ooit Karliens gelijk kan bewijzen.
Slaagt hij erin? Welke prominente rol speelt de lange lockdown tijdens de corona, een rol die anders meestal door de universiteit vervuld wordt?

Bespreking

Het verhaal komt schijnbaar zeer traag op gang door een ellenlange gedetailleerde beschrijving van alle sequenties in de film en een steeds toenemend gevoel van onbehagen bij toeschouwster Karlien.
Bij tweede en derde visie ontdekt Berg van lieverlee meer en meer betekenisvolle elementen waarvan hij stelselmatig de betekenis opzoekt via internet en Bijbel. Is de film werkelijk het volgehouden allegorische verslag van een perfecte moord? Even allegorisch als bijvoorbeeld het aangrijpende rederijkerstoneel Elckerlijc (eind 15de eeuw)?

In ieder geval blijkt elk detail in iedere filmsequentie zonder uitzondering zijn betekenis te hebben, tot en met het schilderij dat een aantal keren ‘terloops’ in beeld komt.
Ondertussen krijg je samen met Berg ook voortschrijdend inzicht in de opbouw en de constructie van een ‘goede’ psychologische film met verschillende, sterk visueel aangebrachte betekenislagen die reminiscenties oproept aan – hou je vast – de beroemde Zweedse regisseur Ingmar Bergman (1918-2007).

Claes’ moordverhalen vormen een a-typische reeks. Als je wil vergelijken met de detectives op televisie, dan eerder met Hinterland (speelt in Wales) of het Scandinavische The Bridge en niet met de talloze hyperkinetische oppervlakkige Amerikaanse series. Het verhaal komt telkens traag op gang. Zijn hoofdpersonage past perfect in de sfeer. Hij studeerde twee jaar theologie en daarna pas criminologie, corrigeert regelmatig de tussentaal van zijn ondergeschikten, citeert klassieke mythen, zorgt telkens ruimschoots voor de nodige historische achtergrondinformatie, kookt graag, verzorgt een uitgebreide collectie orchideeën en draait volledig op de cafeïne van talloze espresso’s. Helaas, wat vrouwen en liefde betreft trekt hij meestal aan het kortste eind, soms zelfs op gevaar van eigen leven.

Noten

1. Zie: Leuven, moordstad? De misdaadromans van Jo Claes, in: Tijdingen uit Leuven, nr. 163, november 2016, p. 34-36, met de bespreking van negen inspecteur Berg-verhalen.
En op Histoforum: Een tragisch verhaal (2019).

Daarover vind je meer dan voldoende op de website van de auteur, met een lang interview, recensies uit diverse tijdschriften, per boek de foto’s plus toelichting van de gebouwen, omgeving en monumenten die er een rol in spelen enz.
URL Jo Claes - misdaadauteur

De eerste hoofdstukken van het boek kun je lezen als smaakmaker op Slagschaduw - Jo Claes - Google Boeken

Jos Martens, april 2022.