De tocht naar Zweeloo

In een brief aan zijn broer Theo doet Vincent verslag van zijn tocht naar Zweeloo.

'Beste broer,
Wou u eventjes vertellen van een tochtje naar Zweeloo, het dorp waar Liebermann enige tijd verbleef en studies maakte voor zijn schilderij in de laatste salon, het schilderij met de wasvrouwen. Waar Ter Meulen en Jules Bakhuyzen' (waarschijnlijk Jules van de Sande Bakhuyzen) ook een tijd woonden.

Verbeeld u een tocht door de hei 's morgens 3 uur in een open karretje... over een weg of 'diek' zoals ze hier zeggen, waarop men in plaats van zand modder had gebracht om hem op te hogen. 't Was nog veel aardiger zelfs dan de trekschuit. Toen 't maar eventjes ietwat begon te lichten en de hanen overal kraaiden bij de over de hei verspreide keten, werden de enkele huisjes waar we langskwamen..., werden een oude stompe toren op een kerkhofje met aarden wal & beukenheg, werden de vlakke landschappen van heide of korenakkers, werd alles, alles net precies als de allermooiste Corots. Een stilte, een mysterie, een vrede als hij alleen het geschilderd heeft. 

Het inrijden van het dorp was toch zo mooi. Enorme mosdaken van huizen, stallen, schaapskooien, schuren. Hier zijn de woningen heel breed tusschen eikenbomen van een superbe brons. Tonen in het mos, van goudgroen, in de grond van roodachtige of blauwachtige of geelachtige donkere lila-grijzen....

Die streek rond Zweeloo is op dit moment geheel en al jong koren, onafzienbaar soms, dat aller eerste groen dat ik ken.. Een zwqarte aarde vlak, oneindig, een blanke lucht van lila-wit. Die aarde spruit dat jonge koren uit, met dat koren is zij als beschimmeld... Denk aan Le dernier jour de la creation van Brion - nu, gisteren kwam 't me voor, ik de betekenis van dat schilderij begreep...

Vincent van Gogh, zelfportret 1887

Ik kwam voorbij een oud kerkje, net precies 'l'Eglise de Greville' van het schilderijtje van Millet van Luxembourg: hier kwamen in plaats van het boertje met de spade van het schilderij, een herder met een koppel schapens langs de hegge... Ploegers zag ik nu heel druk, een zandkar, herders, wegwerkers, mestkarren. tekende in een herbergje aan de weg een oud wijf aan 't spinnewiel, donker silhouetje als uit een toversprookje - donker silhouetje tegen een licht raam, waardoor men de lichte lucht zag en een wegje door 't fijn groen en een paar ganzen die gras pikten.
Vincent
 
Deze kerk (zie de kerk nu) deed Vincent denken aan een schilderij van een kerk van Millet.

Volledige brief van Vincent van Gogh