Histoforum
laatste wijziging:
Robin Hood
VS & Gr.-Britt, 2010 - verkrijgbaar op DVD
- speelduur: 140 minuten - Engels - Nederlandse ondertitels.
Tijd en ruimte:
Frankrijk & Engeland 1199 en volgende jaren
Waardering: **/4
Regisseur: Ridley Scott
Inhoud
Dit is de zoveelste verfilming
van Robin Hood en wij zouden er niet aan denken ze hier te bespreken als
er niet enkele interessante sequenties in zaten voor een
geschiedenisleraar die op zoek is naar materiaal voor zijn lessen. Niet
zoveel weliswaar als in zijn kruistochtfilm
Kingdom of Heaven (2005), maar toch…
De film bevat een aantal verhaallijnen, die
convergeren naar het einde toe:
1. 1199 Richard Leeuwenhart (1157-1199) is terug van
de Derde Kruistocht en vecht in Frankrijk;
2. Nottingham Met Sir Walter en Lady Marion;
3. het Engelse hof met koningin-moeder Eleonora van
Aquitanië, Jan zonder Land en zijn maîtresse Isabella van Angoulême, met
wie hij in 1200 trouwt;
4. Frankrijk met Filips II (Augustus), dient vooral om
de valse vriend van Jan zonder Land en moordenaar Godfrey te
introduceren. De Franse koning duikt pas heel aan het einde weer op, bij
de mislukte invasie van Engeland.
Ridley Scott heeft een epos
gedraaid over Robin Hood vóór hij Robin Hood werd. In het begin van de
film zien we Robin Longstride (Russel Crowe), een boogschutter in het
leger van Richard Leeuwenhart, net teruggekeerd naar Engeland na de
kruistochten. Net als in de vorige epische film met Russel Crowe,
Gladiator (2000), is er nog een laatste veldslag te
winnen voor er eindelijk voorgoed vrede zal zijn. En net als in die
film, zal dat niet lukken. In dit geval zijn het geen Germanen, maar
gaat het om een obscuur kasteel ergens in de Franse gebieden van de
Engelse koning. De onstuimige Richard haalt dagelijks wat
bravourestukjes uit om zijn mannen te motiveren, maar lijkt te vergeten
dat het om een spel op leven en dood gaat.
Longstride is net als generaal Maximus uit Gladiator
veel te rechtuit voor zijn eigen welzijn: als Richard incognito op zoek
gaat naar een eerlijk een moedig man belandt hij toevallig in het
legerkamp bij Longstride. Die zegt tegen Richard dat de slachting op de
inwoners van de stad Akko in het Heilig Land geslagen -historisch
correct- hem bij God geen goede punten zal opleveren, en wordt prompt in
de boeien geslagen. Als Richard sneuvelt, neemt hij de benen,
vastbesloten om geen heer meer te dienen.
Met drie strijdmakkers, Alan A'Dale, Will Scarlett, en
Little John wil hij zo snel mogelijk terug naar Engeland, voor het hele
leger van Richard massaal naar de kust zal stromen, met hetzelfde doel.
Onderweg belanden ze bij een slachtpartij, waar de lijfwacht van de dode
koning in een hinderlaag is gevallen van Sir Godfrey (Mark Strong), een
moordenaar in opdracht van koning Filips II van Frankrijk. Robin en zijn
vrienden doden de moordenaars, alleen Godfrey ontsnapt aan hun pijlen.
In de zadeltassen van Richard Leeuwenharts witte strijdros treffen ze de
helmkroon van Engeland aan. Robin belooft de stervende ridder Loxley om
zijn zwaard naar Nottingham te brengen, naar zijn vader. De vrienden
trekken de wapenrustingen van de doden aan en als Sir Loxley zeilt Robin
het Kanaal over en overhandigt de kroon aan Jan zonder Land (Oscar
Isaac), de jongere broer van Richard en wettige troonopvolger. De
incompetente en arrogante Jan zendt zijn bejaarde moeder Eleonora van
Aquitanië en Willem de Maarschalk, de belangrijkste raadsheer van zijn
overleden broer, weg van het hof. In diens plaats benoemt hij “zijn
beste vriend Godfrey”, zonder te vermoeden dat die een agent is van de
Franse koning.
Terug in Engeland merken Robin en zijn maats dat het
land leeggezogen is door de financiering van de kruistochten en het
daaropvolgende gigantische losgeld voor Richard (die door vijanden bij
zijn terugkeer uit het Heilig Land gevangen was genomen). Zij bereiken
Nottingham, waar Loxleys oude vader, Sir Walter (Max von Sydow) hem
vraagt verder de rol te spelen van zijn zoon, om te beletten dat hun
heerlijkheid aan de kroon zal vervallen. De weduwe van Loxley, Lady
Marion (Cate Blanchett), geen katje om zonder handschoenen aan te
pakken, staat aanvankelijk zeer wantrouwig tegenover de indringer.
Ondertussen hebben Godfreys activiteiten, zogezegd in
naam van de nieuwe vorst, de noordelijke baronnen tot opstand gedreven.
Eleonora weet Isabella, de kersverse (Franse) tweede echtgenote van
Bespreking
Scott en zijn decorbouwers hebben zich uitgesloofd om
een vroeg-dertiende-eeuws dorp zo correct mogelijk na te bouwen, maakten
een ontmantelde versie van de Tower met steen uit dezelfde steengroeve
en bouwden oude schepen na aan de hand van archiefdocumenten. De
regisseur kan zelfs niet nalaten om in een intieme scène wat historische
uitleg te smokkelen: we weten nu precies hoe je een maliënkolder
uittrekt. Je kunt ook niet naast Scotts visuele bravoure kijken: de
veldslagen zijn episch, de luchtshots van kastelen en landschappen
wondermooi.
Je maakt kennis met een aantal legendarische, maar ook met werkelijke historische figuren: Richard Leeuwenhart, Jan zonder Land, de omstreden Eleonora van Aquitanië, Willem de Maarschalk…
Toch zitten er in de film twee missers.
- Willem de Maarschalk (William Marshal) bezoekt de
eveneens in ongenade gevallen Eleonora van Aquitanië tijdens een
jachtpartij om haar te melden dat de verraderlijke Geodfrey een nakende
Franse invasie voorbereidt.
- Eleonora jaagt met een uil, een oehoe. Dat is weinig waarschijnlijk.
Een valk zou correcter geweest zijn (Zie
de bijlage over de valkerij).
De oehoe komt inderdaad in Europa voor, is zelfs de grootste roofvogel,
maar zeker te zwaar voor een oude vrouw
William Marshal: “Mevrouw, u bent wijzer dan uw uil”
Eleonora: “Ik ben ook ouder.”
- De landingsboten van de Fransen bij de invasie horen
eerder thuis op D-Day (6 juni 1944, Landing van de geallieerden in
Normandië - omgekeerde richting).
Ook de verliezen onder de invallers hebben zwaar
leentjebuur gespeeld bij
Saving Private Ryan maar dan met Engelse pijlen in plaats
van machinegeweren. (Doch was de longbow niet het machinegeweer van de
middeleeuwen?)
Bijlage: Leeuwenhart,
Robin Hood en de Engelse langboog
Didactische mogelijkheden
Sinds 2015 staat op Histoforum Magazine een schat aan materiaal over de kruistochten: een zeer uitgebreide (aanpasbare) PowerPoint Presentatie, de uitgebreide syllabus van een nascholing en drie bijlagen in pdf.
Bruikbare sequenties:
1. de belegering, de organisatie van de aanvallen enz.
Brengt de talrijke miniaturen letterlijk tot leven;
2. de dood van Richard door een toevalstreffer van een koksmaat die de
soep komt brengen aan de kruisboogschutters
3. de rol van de longbow
Er zijn legio mogelijkheden om de leerlingen bij de gekozen fragmenten te betrekken en zo tevens delen van de leerstof zelf actief te laten “aankleden.” Over de historische personages vind je voldoende en betrouwbare informatie en afbeeldingen op internet via Wikipedia.
- Richard Leeuwenhart en de Derde Kruistocht
- Eleonora van Aquitanië, op zijn zachtst gezegd: een niet alledaagse
figuur. Over haar en Willem de Maarschalk vind je meer in de recensie
van
The Lion in Winter
- De befaamde Engelse longbow (langboog) heeft een belangrijke rol
gespeeld in de middeleeuwse oorlogsvoering vanaf de 12de
eeuw. Hij heeft nog steeds talrijke hedendaagse aanhangers en dat niet
alleen in Groot-Brittannië. Een van de afleveringen van de bekende
detectivereeks Midsomer Murders
draait om moorden gepleegd met een longbow. Geef op Google de zoekterm
longbow in en je krijgt een
massa zeer diverse informatie, tot en met reeksen YouTube films over het
hanteren, vervaardigen, penetratiekracht van harnassen, schilden en
maliënkolders, reikwijdte, vergelijking met de kruisboog (in één minuut
10 pijlen tegen 6 voor het snelste maar ook zwakste type kruisboog) …
- muziekinstrumenten muziek
dansen vergelijk met
hedendaagse dansen en salondansen;
- mede of honingwijn. Hebben leerlingen in het verleden voor ons zelf
gebrouwen!
- woningbouw en binnenhuisinrichting;
- voeding en eetgewoonten, bij eenvoudige mensen en aan het hof.
Uiteraard hebben we de film nog niet kunnen benutten
in lesomstandigheden. In het verleden hebben we leerlingen (alleen of in
groep) op vrijwillige basis soortgelijke opdrachten laten uitvoeren. Een
paar keer werden zelfs mensen in de klas uitgenodigd om te demonstreren
hoe men middeleeuwse instrumenten bouwt en bespeelt.
Literatuur
Duby, Georges,
Eleonora, in:
Edelvrouwen in de twaalfde eeuw,
Amsterdam, Bert Bakker, 1997, p. 13-28.
Duby, G.,
Willem de Maarschalk of de beste ridder ter wereld (1145-1219),
Amsterdam-Brussel, Elsevier, 1986.
Pernoud, R., De vrouw ten tijde van de kruistochten, Schoorl, Conserve, 1994.
Dan Jones,
Het verdeelde koninkrijk. Koning Jan en de Magna Charta, 1215,
Utrecht, Uitgeverij Omniboek, 2022 - ook als e-boek.
Guus
Pikkemaat,
Eleonore van Aquitanië. Soesterberg, Aspekt, 2010, 607 blz.