De grote ontdekkingsreizigers

Voor mij en veel van mijn vrienden was dat zowat als eerste Thor Heyerdahl met zijn Kon-Tiki expeditie uit 1947, gevolgd door In het voetspoor der ontdekkers van Desmond Wilcox (Elsvier 1976) en The Tribal Eye van een jonge David Attenborough, eveneens uit 1976 (1) Beide laatste waren het gevolg van een BBC-televisiereeks en zouden nogmaals gevolgd worden door een niet aflatende jarenlange stroom van antropologische en historische werken.

In de hele geschiedenis zijn er wel mensen geweest, die zich geroepen voelden de grenzen van de toenmalig bekende wereld te verkennen – en te overschrijden. Te beginnen misschien met Herodotos (485 - 425) en zijn Historiën (2) – die buiten het recentere chronologische kader van dit boek valt.
Dat zijn de mannen en vrouwen, die de kijk op onze omgeving hebben veranderd, vaak op gevaar voor eigen leven, door hun risicovolle ondernemingen.

Een reeks korte biografieën brengt in dit boek 40 van de grootste ontdekkingsreizigers voor het voetlicht en plaatst hun leven en motieven in hun context.
De grote ontdekkingsreizigers is geschreven door een internationaal team van meer dan 30 hoofdzakelijk Angelsaksische auteurs onder redactie van Robin Hanbury-Tenison, zelf een gerenommeerd explorator, filmmaker en auteur.

Het is thematisch ingedeeld – beginnend met de oceaanreizen van vijfhonderd jaar geleden, toen het tijdperk van de opgetekende (Europese) Grote Ontdekkingen aanving, geografisch geordend: oceanen, rivieren enz. Het start met Columbus en besluit met Joeri Gagarin, de eerste mens in de ruimte.

Het boek is verlucht met 204 illustraties: gravures, tekeningen en citaten.
Velen van deze ontdekkingsreizigers schreven hun reizen neer in levendige authentieke verslagen; anderen waren uitmuntende tekenaars, schilders en fotografen. Vooral de originele illustraties van deze ontdekkingsreizen betekenen een absolute meerwaarde.

Een minpunt: uitsluitend Engelstalige leeslijst

Een boek als dit is een ideale introductie voor adolescenten of een opfrissing van verdampte kennis bij volwassenen. Veel kans dat de lezers over sommige figuren meer willen vernemen, zeker gezien de geringe omvang van de bijdragen.
Dan is een boekenlijst en/of verzameling internetsites belangrijk. De lijst ‘verder lezen’ is uitvoerig en gedetailleerd uitgewerkt per onderwerp. Ze bevat uitsluitend Engelstalige publicaties. Voor een aanzienlijk deel van het doelpubliek is ze derhalve waardeloos.
In het verleden zag ik vertalers die de moeite deden om te zorgen voor vertalingen van de originelen of equivalente werken in het Nederlands. Dat zou hier vrij gemakkelijk mogelijk geweest zijn. In het beperkte lijstje hier onder, slechts enkele voorbeelden.

Aan te raden voor verdere kennismaking

Horwitz, T., De ongetemde wereld. Op reis met Kapitein Cook, Amsterdam, De Bezige Bij, 2003.

MacLean, A., De ontdekkingsreizen van kapitein Cook, Amsterdam-Brussel, Elsevier, 1973.

M.-J. Simpson, Gertrude Bell (1868-1926). De Lady van Bagdad, Baarn, De Prom, 1993, 327 blz. Uit het Frans vertaald door Theo Buckinx.

Andrea Wulf, De uitvinder van de natuur. Het avontuurlijke leven van Alexander von Humboldt, Amsterdam/Antwerpen, Atlas Contact, 2016, 556 blz. – ook e-boek. Vertaling van The Invention of Nature door M. Duindam & F. Steenhuis.

Cuyvers, L., Setting sail (Met volle zeilen), documentaire.

Waldseemüller en de geboorte van ‘America’. Een historische odyssea.

Mapping the World, de geschiedenis van de cartografie, documentaire.

Thor Heyerdahl (1914-2002). De Kon-Tiki man

Volg beslist tevens de talrijke links bij deze bijdragen.

Website: https://www.captaincooksociety.com/
 
Noten

1. Bijna het hele filmische oeuvre van Attenborough is terug te vinden opYouTube. Simpel zijn naam ingeven in de zoekfunctie.

2. Historiën, vertaald en ingeleid door Onno Damsté (1896 – 1973), Haarlem Fibula-Van Dishoeck, 1978, 5de druk, 575 blz..

Jos Martens, oktober 2018