De terugkeer van de krijger

Inhoud

Londen, herfst 1616. De jonFragmentge Engelsman Jack Fletcher keert, samen met samoeraimeisje Akiko en krijgermonnik Yori eindelijk terug naar Engeland om zijn zus Jess weer te vinden, zijn enige overgebleven familielid.
Jack heeft in Japan de moeilijke leerschool doorworsteld om samoerai te worden. Hij heeft zijn angsten overwonnen en leerde de vechtkunst van de ninja’s beheersen. Hij baande zich, na de afsluiting van Japan voor alle vreemdelingen, een weg door het land naar de haven van Nagasaki. Hij heeft op volle zee gevochten om te overleven. Dit alles met één doel voor ogen: terugkeren naar huis en herenigd worden met zijn zus, die hij zeven jaar niet heeft gezien.
Maar wanneer hij voet zet op Engelse bodem, voelt hij zich verder van huis dan ooit tevoren.
In Londen heerst de pest, er is veel vreemdelingenhaat en geweld. Bovendien moet Jack afrekenen met zijn Japanse kwelgeesten.

Vanaf het ogenblik dat ze over de treeplank stappen op de kade, buitelen de avonturen over elkaar. Meestal levensbedreigend! In zo’n tempo dat het de geloofwaardigheid ondermijnt.
Jack is andermaal te heldhaftig, te veel superman naar onze smaak.
Het tekent de transformatie naar een jongensboek- oude stijl. Hoewel als teken des tijds, vergeleken met vroegere soortgelijke verhalen een grotere rol is weggelegd voor de meisjes, zowel bij de ‘goeden’ als de ‘slechten’. Natuurlijk tref je ook resten van de vorige delen: Japanse woorden, termen voor diverse vormen van vechtkunst…

De geleidelijke kennismaking met het Engeland van James I (koning 1603-1625), opvolger van koningin Elizabeth I is niet erg vleiend, al van bij de aankomst in Londen: geuren, stank, vuile mensen, viezigheid op straat enz.
Dat is nog maar het begin: zakkenrollers, struikrovers, onterechte gevangenis, pest, ninja’s, de Tower, de galg zelfs tweemaal. Een eerste keer redt Akiko haar vriend Jack in een scène, zo ontleend aan The Good, the Bad and the Ugly (1966, western van Sergio Leone, muziek van Ennio Morricone, hoofdrol: Clint Eastwood).
Een tweede keer worden ze letterlijk op de valreep gered door de indirecte tussenkomst van de koning zelf, als bewijs dat een goede daad toch soms een beloning krijgt!
En om niet te vergeten: Akiko overleeft de waterproef, een verdrinkingstest voor heksen (1).

Shakespeare
Het Japanse gezelschap arriveert in Londen enkele maanden na de dood van William Shakespeare (+ 23 augustus 1616). De naam van de Bard valt nooit, maar hij is herhaaldelijk aanwezig op de achtergrond. Gesprekspartners refereren regelmatig aan toen al beroemde toneelstukken. Onze helden treden op bij de voorstelling van een stuk van Ben Jonson in De Globe, op zoek naar een belangrijke getuige. Het loopt uit op een zwaardgevecht, waarvan de toeschouwers denken dat het deel uitmaakt van het toneelstuk. Jack komt definitief op het spoor van zijn zus in Stratford-upon-Avon, zonder dat daarbij de band met Shakespeare aan bod komt.

Slechts een keer wordt zijn naam expliciet vernoemd, wanneer Jack in de berenbijt op het nippertje gered wordt van een troep schorremorrie door een onbekende wapenmeester. ‘Ah, net zoals in Een winters verhaal van Shakespeare,’ zei signor Horatio lachend… ‘Exit achtervolgt door een beer!’ (p. 214). Hij verwijst naar The Winter’s Tale, dat opgevoerd werd met een speler in berenkostuum op het toneel of misschien een echte beer, in dat geval goed geketend! In de buurt van The Globe waren er effectief berenkuilen, waarin beren en honden met elkaar vochten op leven en dood, zoals in het verhaal vermeld.

Een van de interessantste aspecten van de ontmoeting met zwaardmeester Horatio is de daaropvolgende gedetailleerd uitgewerkte kennismaking van het gezelschap via schermlessen met de Europese zwaardtechniek, die telkens vergeleken wordt met voor- en nadelen van de Japanse ( hoofdstukken 30-33 ).
Ongetwijfeld weerspiegelt de inhoud de eigen ervaring van de auteur, die zelf een gerenommeerd instructeur in vechtkunsten is.

Rapier en ponjaard, gevonden  langs de Theems.
De rapierkling is meer dan een meter lang, tweezijdig geslepen en voorzien van een scherpe punt.
(Uit: Neil MacGregor, Shakespeare’s rusteloze wereld, hoofdstuk 5.)
Copyright: Board of Trustees, Royal Armouries.)

In dit verband even een ongerijmdheid vermelden – te wijten aan de vertaling? In een herberg raakt Jack in conflict met een blaaskaak, die hem tot een duel wil dwingen omdat hij als niet-edelman geen recht zou hebben om een zwaard te dragen. Dit klopt niet met alles wat verder in het verhaal gezegd wordt over schermscholen. Elke gentleman - een vrij vaag afgelijnde stand- mocht immers een rapier als bovenstaande dragen, ook Shakespeare zelf (2).

Meer kunnen of mogen we niet vertellen over het verhaal om het leesplezier niet te vergallen.

De delen van de Jonge Samoerai-serie
Zoals bij de vorige delen is het boek ingedeeld in korte hoofdstukjes, hier 46 in totaal.
Achteraan vind je een handige lijst met veel gebruikte Japanse woorden.

De weg van de krijger
De weg van het zwaard
De weg van de draak
De ring van aarde
De ring van water
De ring van vuur
De ring van lucht
De ring van de hemel

Meer weten. Didactische tips

- Website van de auteur (Engels) – met korte video-voorstelling van de boeken.

Korte inhoud van alle delen is te vinden op Wikipedia.

- James I (1603-1625), zoon van Maria Stuart van Schotland. Wikipedia noemt hem misschien wel de meest geleerde vorst die ooit op de troon van Engeland en Schotland heeft gezeten. Langs de andere kant komt hij desondanks te voorschijn als een typische drager van een ambigue tijdgeest: bekrompen, kwezelachtig, met een grenzeloze afkeer van alles wat maar naar het occulte zou kunnen ruiken, zoals John Dee, ‘de geleerdste man van zijn tijd’ mocht ondervinden. James schreef bovendien een handboek over demonen, waardoor zijn heksenwaan verantwoordelijk is voor de dood van duizenden onschuldige mannen en vrouwen in zijn landen. Zie noot 1.

- Vraag: Welke stukken van Shakespeare worden vernoemd in het boek? In welke context?
Meer weten hierover? Kan al dan niet in samenwerking met vak Engels. Zie ook noot 2.

Noten

1. Heksen. In veel stukken van Shakespeare komen bovennatuurlijke wezens voor. Keer op keer wordt een wereld van geesten, die invloed hebben op de onze, kennelijk volstrekt vanzelfsprekend gevonden door iedereen, tot de koning toe. Men wist dat de duivel op aarde rondwaarde. De samenleving geloofde in demonen, heksen, elfen en was daar bang voor.
Zie Neil MacGregor. Shakespeare’s rusteloze wereld, Hoofdstuk 9. De magische spiegel van dr. Dee <

Meer over heksen op deze site:
Heksen, hermelijn, hoogmoed en onmondige vrouwen

Een volledige leereenheid: Jan Uyttendaele, Mariken van Nieumeghen: Heks of heilige?

2. Zie Neil MacGregor. Shakespeare’s rusteloze wereld. Een verrassende geschiedenis in twintig voorwerpen, Amsterdam, Hollands Diep, 2016, 336 blz.
Is bruikbaar in zijn geheel en zeker de volgende onderdelen:
Inleiding. In het houten rondsel
Hoofdstuk 3. Een hapje tijdens de voorstelling
Hoofdstuk 5. Zwaarden en arrogantie: rapier en dolk
Hoofdstuk 8. Het leven in de steden
Hoofdstuk 9. De magische spiegel van dr. Dee
Hoofdstuk 17. De pest en het theater. Pestproclamaties

Voor CLIL/TTO: de originele (Engelse) editie, en/of de BBC-site: Shakespeare’s Restless World – filmpjes van de voorwerpen en podcast met de gesproken teksten (ca. 15 minuten) & transcripten van de episodes.
BBC Radio 4 Extra - Shakespeare's Restless World - Downloads

- Jan Uyttendaele, Shakespeare, verschillende leereenheden, Kennismaking; Hamlet; Romeo en Julia.

Jos Martens, 21 juli 2021