Lucinda Riley. De zeven delen van De zeven zussen. Xander Uitg., Amsterdam.

De Zeven zussen van Lucinda Riley.

11 juni 2021. De Ierse schrijfster Lucinda Riley is op 55-jarige leeftijd overleden aan de gevolgen van kanker. Riley verkocht meer dan 30 miljoen exemplaren van haar reeks "De zeven zussen" waaraan ze sinds 2014 schreef (Xander Uitg., Amsterdam). Zij is met bootlengten voorsprong tot nog toe de meest succesrijke auteur van deze eeuw. Ik was net rond met onderstaand artikel toen het bericht binnenkwam van haar overlijden. Merkwaardig is dat de boeken vooral door mond-tot-mondreclame populair zijn geworden. Ze werden nauwelijks gerecenseerd.

De Zeven zussen van Lucinda Riley.
Internationale bestsellers of stationsromans met een historische kronkel?


Jos Martens


Beoordeel een boek niet naar de kaft
En dat is precies wat ik wél gedaan heb.
Het eerste wat me opviel toen ik het eerste boek bij mijn zus zag liggen, was het prachtige gouden armillarium, centraal bovenaan. Dat boeide me. Ik werkte al een hele tijd aan een uitvoerig artikel over astrolabium en armillarium, twee geniale instrumenten om tijd, plaats en ruimte te meten. Dit als gevolg van een bijdrage over de Utopia-tentoonstelling in Leuven in 2016 (1) en als gevolg daarvan dan weer mijn artikel over tijdmeting in Histoforum Magazine. Ik wilde meer weten over de fascinerende analoge computer, “Het universum in de palm van mijn hand” en de werking ervan. Zeker nadat ik van mijn kinderen een replica cadeau had gekregen van een prachtig astrolabium, vervaardigd door Gualterius Arsenius, leerling en collega van Mercator (van wie ondertussen zelf ook een drietal astrolabia zijn ontdekt).

 


Zevende zus’ overtreft verwachtingen
Sinds het zevende deel van De zeven zussen van Lucinda Riley op 6 mei om 7 minuten over 7 in Nederland en Vlaanderen werd gelanceerd, gaat de verkoop als een tgv.
De 200.000 exemplaren van de eerste druk bleken al bij voorbaat verkocht. Ze waren perfect getimed voor Moederdag. De tweede en derde druk, samen 110.000 exemplaren, werden meteen bij de drukker besteld, en over een vierde druk wordt deze week nog beslist.
In de Nederlandse bestsellerlijst stoot Riley dan ook meteen De brief voor de koning van Tonke Dragt, een goedkope herdruk van een jeugdklassieker, van de troon. In totaal staan er acht boeken van Riley in de Bestseller 60, waaronder ouder werk.
Het Nederlandse taalgebied is trouwens het eerste waar het zevende deel verschijnt, zelfs vóór het Engelse origineel – volgens Riley en haar uitgever een geste van dankbaarheid.
Wereldwijd wordt de verkoop van de reeks op 30 miljoen exemplaren geschat, waarvan 3 miljoen in het Nederlands, meldt Het Parool. In die cijfers is het zevende deel nog niet meegeteld.
Riley krijgt ondertussen niet genoeg van het succes: er komt in 2022 een achtste deel, niet over een onverwachte achtste zus, maar het verhaal van de vader, de man die alle verhalen in gang heeft gezet.

(De Standaard Letteren, 15mei 2021.)


Voortzetting
Riley was volgens eigen woorden al meteen gestart met haar achtste deel. Dat is er dus niet meer van gekomen; de lezers blijven wereldwijd op hun honger zitten. Voorlopig. Want ongetwijfeld vernemen we binnen niet al te lange tijd dat een aangezochte auteur de notities verder uitgewerkt heeft en het boek voltooid. Dat is immers eveneens gebeurd met de James Bond-boeken van Ian Fleming (1908 – 1964) – hier speelde natuurlijk het succes van de films mee; Agatha Christie (1890-1976), die niet minder dan 66 detectives schreef waarmee ze de irritante Belgische detective Hercule Poirot beroemd maakte. Voeg daar nog een reeks toneelstukken bij plus wat non-fiction - zonder haar Miss Marple te vergeten van wie de avonturen nog steeds over het televisiescherm rollen in een recente verfilming. En nog eens met de Millenniumtrilogie van Stieg Larsson (1954-2004), die eveneens reeds verfilmd is, in twee versies zelfs.


Glazen bol?

De inkt van dit artikel was nog niet droog of  bekend werd dat  de populaire boekenreeks van Lucinda Riley, De zeven zussen, toch een achtste deel krijgt. Daarbij zal de Ierse schrijfster niet langer zelf de pen vasthouden: Riley overleed in juni aan kanker. Haar zoon, Harry Whittaker, zal haar werk verder zetten. Whittaker is geen neofiet in de boekenwereld. Eerder werkte hij al samen met zijn moeder aan de Beschermengel-reeks. ‘Mijn moeder heeft mij de geheimen van de serie toevertrouwd, en ik zal mijn belofte aan haar nakomen door deze met haar lezers te delen’, schrijft Whittaker.


Wat maakt de boeken over de zeven zussen zo populair? "Het is de perfecte combinatie van geschiedenis, mysterie, liefde, vriendschap en familie.”


“Ik weet nog precies wat ik deed en waar ik was toen ik mijn vader zag sterven.”
(Mary-Kate, de Zevende Zus? Gibbston Valley, Nieuw-Zeeland, juni 2008.)


Met deze zin, of een lichte variant ervan, begint elk deel vanaf het eerste boek.
De romanserie start met het nieuws dat Pa Salt dood is en snel-snel op zee begraven. De rijke zakenman laat zes dochters achter die hij ooit in alle uithoeken van de wereld adopteerde. Ze zijn opgegroeid in de luxueuze villa Atlantis op een schiereiland in het Meer van Genève, met een trouwe surrogaatmoeder, een brave huishoudster en een schipper die hen overal naartoe brengt. De zusjes D’Aplièse – een chique klinkend anagram van de Plejaden, het Zevengesternte in het sterrenbeeld Stier (Taurus), waar de zussen ook hun bijzondere voornamen Maia, Alcyone, Asterope, Celaeno, Taygete, Electra en Merope haalden – hebben verschillende persoonlijkheden, jagen andere dromen en passies achterna. Er zijn zeven Plejaden aan de hemel, maar slechts zes dochters in Atlantis. Rond de zevende zus, Merope, hangt een waas, net als over het doen en laten van Pa Salt.

Elk van de zes zussen krijgt de opdracht haar afkomst op te zoeken. Voor ieder heeft Pa Salt daarvoor een aanwijzing achtergelaten op een armillarium in de tuin. Het armillarium of hemelbol is een driedimensionaal model van het geocentrische heelal volgens Ptolemaeus. Op de ecliptica, een brede band met de zodiak, staat voor elk bij hun adoptiesterrenbeeld een inscriptie in het Grieks en een stel gps-coördinaten. Allemaal gegevens die hen naar hun afkomst kunnen leiden en de start betekenen van een zoektocht met nog meer raadsels, obstakels en verrassingen.



Armillarium. Merk de brede schuin oplopende band van de ecliptica met de namen & symbolen van de Zodiak.
Op het fraaie armillarium van de boekkaft is die band veel te smal voor alle informatie die erop zou gezet zijn.


Dit is beslist een eerste element ter verklaring van het succes: de enorm grote rol van de Griekse mythologie met de legendarische Plejaden, afgeleide persoonsnamen, astrolabium, armillarium en tenslotte Zodiak, wat refereert aan minstens een vleugje occulte opvattingen zoals astrologie en dus horoscoop …

Per deel volgen we één zus op zoek naar haar roots. De cyclus ontrolt zich als een wereldreis naar bestemmingen die tot de verbeelding spreken: Brazilië, Noorwegen, Schotland, het Lake District, Thailand, Australië, Andalusië. De personages wippen in en uit vliegtuigen alsof het goedkope lijnbussen zijn.

Een reis in de tijd
De zeven zussen is bovendien een geschiedenisles, ongetwijfeld een tweede facet in de verklaring van het succes. Zowat de helft van elk verhaal bestaat uit verschillende flashbacks, qua totale omvang een boek in het boek.

Beperken we ons tot twee voorbeelden. Voor deel 1, de zoektocht van Maia, reist de hoofdpersoon naar Rio de Janeiro en het bohemien Parijs van de jaren 20. Het Braziliaanse decor is spectaculair: het verhaal van Maia’s familie begint ten tijde van de constructie van de Cristo Redentor (Christus Verlosser) op de Corcovadoberg, nu het uithangbord van de stad. Het enorme Christusbeeld met de open armen werd in Parijs ontworpen. En de geschiedenis van dat beeld is verbonden met de geschiedenis van de hoofdpersoon.

De Zevende Zus voert alle zussen om de beurt via de beschrijving van een bijzondere ring op een complete wereldreis. De twee eersten belanden al heel in het begin op een wijndomein in Nieuw-Zeeland bij Mary-Kate, de eigenares van de ring. Is zij de Zevende Zus? Zo eenvoudig kan het natuurlijk niet zijn, want dan had Riley geen 704 bladzijden nodig. De moeder van Mary-Kate dan? Die is moeilijker te contacteren, want ze blijft de opeenvolgende verschillende zussen altijd een stapje voor. Tot zij er uiteindelijk in slagen haar te bereiken in Ierland. Dan blijkt dat zij in feite op de vlucht was. Zij verdacht de hardnekkig achtervolgende meisjes van verkeerde intenties uit een bedreigend verleden in Ierland. Haar geschiedenis is via vrouwelijke familieleden verbonden met de roerige en bloedige geschiedenis van Ierland in de 20ste eeuw. Zoals haar hoofdpersoon is Lucinda Riley afkomstig uit West-Cork. Michael Collins, de vermoorde voorvechter van de Ierse onafhankelijkheid in de jaren 1920 kwam eveneens uit West-Cork (2). Hij speelt een belangrijke rol op de achtergrond van het verhaal. Meer vertellen we niet. Kunnen we niet.

Misschien wel het bijzonderste element: Riley kiest resoluut voor sterke vrouwelijke hoofdpersonages in heden en verleden; het verhaal wordt steeds verteld vanuit hun standpunt, de mannen blijven wat schetsmatig op de achtergrond. Vaak staan ze ten dienste van de vrouwen.

Al die ingrediënten pletst Riley in de blender en komt deel na deel met een cocktail die naar meer smaakt – eerder een volledig menu, gezien de omvang van de boeken. Want elk deel is een vuistdikke pil van meer dan 600 pagina’s, die verbazend vlot leest dankzij de feuilletonachtige korte hoofdstukken en de goed getimede cliffhangers.
Kortom: goede recepten, slim vakwerk.

Voor de rest lijken de boeken een uit de kluiten gewassen stationsromannetje. Sorry: roman. Toch komen in elk deel minstens enkele ontroerende sequenties voor die je, zonder melig te worden, de tranen in de ogen brengen.
Ik heb maar één echt bezwaar: Riley is een van die auteurs die gedwongen zouden moeten worden om te schrijven met een antieke ganzenveer in plaats van oeverloos te blijven tokkelen op een laptop. Als je 15 bladzijden nodig hebt voor één gesprek van “Zei ik. En toen zei zij..” Langdradig! Alsof er niet zoiets bestaat als tijdverdichting!
Haar boeken zouden heel wat winnen als ze 200 pagina’s minder omvangrijk waren.
En dat is tevens de enige kritiek die gedeeld werd door een aantal van de meer dan 20 lezers (vrouwen én mannen) die ik voor dit artikeltje interviewde.

Meer weten
Enkele goede filmpjes op YouTube.
Astrolabium: Tom Wujec, Anatomy of the Astrolabe (2014) - 9, 25 minuten, Engels, met transcript van de tekst & ondertitels in 24 talen, waaronder Nederlands. In tegenstelling tot de titel bespreekt hij geen 13de - eeuws, maar een 16de - eeuwse astrolabium (van Arsenius, leerling van Mercator). <LINK>
Tom Wujec: Learn to use the 13th-century astrolabe | TED Talk

Armillarium:
Animate it - Armillary Sphere -– 3,42 min. Voorstelling. Vormt duo met volgende:
Armillary Sphere animation - YouTube – 4,14’ minuten
How to Use an Armillary Sphere – 10,30 minuten

Noten

1. Visioenen van een ideale wereld. Het wereldbeeld van Thomas More en zijn Utopia (1516).

Eeuwen op zoek naar de tijd.

Turner, G., Gerard Mercator’s three astrolabes, 2005, PDF, 19 blz.

2. Film: Michael Collins - 1996 - 132 minuten - Engels - Nederlandse ondertitels. Historische films: Nieuwste Tijd: twintigste eeuw

Jos Martens, juli 2021