Verleden en geschiedenis

Albert van der Kaap

Er is een verschil tussen het verleden en geschiedenis. Het verleden ligt vast, ‘it is what it is’ om een moderne uitdrukking te gebruiken. Geschiedenis, echter, is een interpretatie van het verleden. Elk narratief vertoont de sporen van degene die het vertelt, hoe zorgvuldig er ook met bewijsmateriaal uit het verleden wordt omgegaan. Op basis van dezelfde bronnen kunnen historici gebeurtenissen, ontwikkelingen of handelingen van mensen, verschillend duiden, zonder dat een van deze interpretaties per se de enig juiste is.

Maar soms wordt geschiedenis opzettelijk gebruikt (misbruikt) om een bepaalde visie op het verleden uit te dragen. Dit is bijvoorbeeld het geval met ‘Het wonder van de Dordtse Synode (1618-1619)’, geschreven door N. Verdouw (1) dat wordt uitgegeven door de Gereformeerde Bijbelstichting. Deze stichting heeft tot doel ‘handhaving van de Statenvertaling en verspreiding van protestantse en onvervalste bijbeluitgaven’.

In een toelichting op het boekje wordt gezegd:

‘Het gevaar vanbuiten was even geweken. De Spanjaarden waren teruggedrongen. Maar nu kwam er een groot gevaar in de kerk. Het gevaar van de remonstrantse leer. Maar de Heere gaf uitkomst. Hij zorgde ervoor dat in 1618 en 1619 de Synode van Dordrecht plaatsvond. Een kerkvergadering met grote en goede gevolgen.’

Misschien een aardig idee om deze passage eens voor te leggen aan je leerlingen. Zonder toelichting. Vraag hen alleen om er op te reageren om vervolgens een gesprek te beginnen over het verschil tussen het verleden en geschiedenis en over misbruik van het vak geschiedenis. Ook het gebruik van geschiedenis als propaganda zou een mooi gespreksthema kunnen zijn.

Noot
In 2017 nam Verdouw afscheid als directeur van de Graaf Jan van Nassauschool in Gouda, een basisschool die uitgaat van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland.