Vasalius: analyseren en evalueren 

Opdracht havo pilot-examen 2014 I, p-waarde 72 (2 19 39 39)

Bron

In 1543 publiceert de arts Vasalius het boek De humani corporis fabrica (Over de bouw van het menselijk lichaam). Hierin beschrijft hij zijn kijk op de handelwijze van artsen:
Zolang de artsen meenden dat enkel het genezen van inwendige ziekten tot hun domein behoorde, beschouwden ze de kennis van de ingewanden als voldoende. Zij verwaarloosden de structuur van de beenderen, de spieren, de zenuwen, de aders en slagaders die zich tussen de beenderen en spieren bevinden, alsof deze dingen hen niet aangingen. Aangezien deze zaken werden toevertrouwd aan chirurgijns 1), verdween daardoor niet alleen de ware kennis van de ingewanden, maar ook hun eigen bekwaamheid in het uitvoeren van dissecties (operaties). Dit ging zover dat de artsen dit niet meer probeerden, terwijl de chirurgijns, aan wie deze kunst nu toekwam, te ongeletterd waren om de geschriften van de hoogleraren te begrijpen. (...)
Deze laatsten schreeuwden als kauwen van hun hoge katheder over dingen die zij nog nooit hadden onderzocht, maar die zij overnamen uit boeken van anderen.

noot 1 Een chirurgijn houdt zich bezig met behandelingen waarbij bloed tevoorschijn komt, in tegenstelling tot universitair opgeleide artsen.

Gebruik de bron

Een interpretatie:
Op grond van deze bron kun je stellen, dat de kritiek van Vasalius op de artsen uit zijn tijd beter past bij de Renaissance dan bij de middeleeuwen.

3p Ondersteun deze interpretatie door aan te geven:
 welke kritiek op de artsen Vasalius heeft en
 waardoor deze kritiek beter past bij de Renaissance en
 minder past bij de middeleeuwen.

Antwoord

Kern van een juist antwoord is:
• Uit de bron blijkt dat Vasalius af keurt dat artsen zich aan dogma’s houden / al hun kennis overnemen uit boeken / zelf geen onderzoek doen 1
• In de Renaissance werd het zelf onderzoeken / een empirische/wetenschappelijke methode als de beste werkwijze gezien 1
• terwijl in de middeleeuwen artsen zich (zonder meer) op de Bijbel / de klassieken / de traditie baseerden 1

Toelichting

Als we deze opdracht langs de meetlat van de (gereviseerde) taxonomie van Bloom leggen dan lijkt het te gaan om een evaluatie opdracht. Een opdracht dus die een beroep doet op hogere denkvaardigheden. De leerlingen moeten beoordelen of deze bron, een passage uit een boek van de arts Vasalius, past bij de Renaissance of bij de middeleeuwen. De makers hadden kunnen volstaan met de vraag: ‘Past deze bron beter bij de renaissance of de middeleeuwen’, maar hebben ervoor gekozen om hem eenvoudiger te maken. Om te beginnen door te stellen dat er in deze bron kritiek wordt geuit op artsen en dat die kritiek beter past bij de Renaissance dan bij de middeleeuwen. De leerlingen moeten deze interpretatie alleen nog onderbouwen. De leerlingen worden vervolgens ook nog geholpen door hen precies te vertellen hoe ze de opdracht moeten aanpakken.
Door de interpretatie te geven is er geen sprake meer van een evaluatieopdracht, maar mogelijk nog wel van een analyse opdracht. Een opdracht is een analyseopdracht als er sprake is van:
• Transfer
• Kritisch denken
• Een niet-geautomatiseerde oplossingsstrategie
• Het antwoord mag niet expliciet in de bron voorkomen

In deze opdracht moeten leerlingen nadenken over de vraag waarom de kritiek van Vasalius beter past bij de Renaissance dan bij de middeleeuwen:
• Er is in deze opdracht om te beginnen inderdaad sprake van transfer. Leerlingen moeten hun kennis over onderzoeksmethodes in middeleeuwen en Renaissance gebruiken in een voor hen nieuwe context, de denkwereld van de arts Vasalius. Zij moeten eigen kennis dus relateren aan nieuwe informatie.
• In de tweede plaats wordt er een beroep gedaan op kritisch denken. Leerlingen moeten zich afvragen wat de tekst zegt over de onderzoeksmethode die Vasalius voorstaat en zich vervolgens afvragen of deze methode past bij de Renaissance of de middeleeuwen. Vervolgens moeten zij een beredeneerd antwoord geven op de vraag.
• Leerlingen hebben, als het goed is in de geschiedenislessen geleerd hoe zij informatie uit een bron moeten gebruiken voor het geven van een beredeneerd antwoord. Maar dat betekent niet dat het dan ook een geautomatiseerde routine gaat. Zij zullen, zoals in dit geval, zelf moeten nagaan welke informatie uit de bron een antwoord op de vraag mogelijk maakt. Zij moeten zien dat het gaat om een medische onderzoeksmethode die kenmerkend is voor de Renaissance.

Deze opdracht voldoet daarmee aan de eisen die aan een analyseopdracht worden gesteld.

Andere vragen

Weltpolitik

Sinterklaas 1948

Pruisen