artikelen over geschiedenis didactiek

Beter worden in geschiedenis

Geschiedenis is een moeilijk vak. Het gaat namelijk niet om het uit het hoofd leren van jaartallen en historische feitjes, maar om historisch denken en redeneren en dat is niet gemakkelijk. Maar je kunt het wel leren. Op deze pagina's staan  tips om steeds beter te worden in geschiedenis.

Historische verklaringen: oorzaak en gevolg 

Een van de vragen die je bij geschiedenis heel vaak stelt is de waarom-vraag. Waarom vond een gebeurtenis of ontwikkeling plaats? Waarom deed iemand wat hij deed? Bij geschiedenis ben je dus voortdurend op zoek naar verklaringen. Maar je zoekt niet alleen naar oorzaken van iets, je kijkt ook naar gevolgen. Gevolgen die zelf ook weer de oorzaak kunnen zijn van nieuwe gebeurtenissen en ontwikkelingen.

 

 

Wat moet je kunnen?

Je moet verklaringen kunnen geven voor gebeurtenissen en ontwikkelingen en de gevolgen ervan kunnen beschrijven.



Hoe word je hierin steeds beter?

Je wordt hierin steeds beter als je ...
• In historische processen (of in bronnen) verschillende oorzaken kunt herkennen en die ook kunt uitleggen en daarbij kunt aangeven of het gaat om:
    o belangrijke of minder belangrijke oorzaken
    o culturele (religieuze), sociale, politieke of economische oorzaken;
    o incidentele of structurele oorzaken
    o intentionele oorzaken (was dit de bedoeling van de actie?)
    o noodzakelijke of voldoende voorwaarden
• historische processen (of in bronnen) verschillende gevolgen kunt herkennen en die ook kunt uitleggen en daarbij kunt aangeven of het gaat om:
    o belangrijke of minder belangrijke gevolgen
    o culturele (religieuze), sociale, politieke of economische gevolgen;
    o bedoelde of onbedoelde gevolgen
    o gevolgen op korte of lange termijn

 

Als je in teksten op zoek gaat naar verklaringen voor gebeurtenissen en ontwikkelingen kunnen allerlei woorden je helpen bij het vinden van oorzaken en gevolgen.

 

Let op: soms zijn oorzaken en gevolgen in een tekst veel minder duidelijk te herkennen omdat bijvoorbeeld bovenstaande (werk)woorden ontbreken. De oorzaken zitten dan meer verstopt in de tekst.

 

Werkwoorden die gebruikt worden om oorzaken aan te geven die een gebeurtenis of ontwikkeling mogelijk maken (maar niet per se noodzakelijk zijn):
• Beïnvloeden
• Ondersteunen
• Bijdragen aan
• Bevorderen

 

Werkwoorden die duiden op beslissende oorzaken:
• Leiden tot
• Veroorzaken
• Bepalen
• Betekenen

 

Structuurwoorden of signaalwoorden die verwijzen naar oorzaken en/of gevolgen:
o Omdat

o Doordat

o Daarom

o Aangezien

o Door

o Dus

o Zodat

o Om

o Want

o Zo(doende)

 

Zelfstandige naamwoorden:
o Oorzaak

o Gevolg
o Reden

o Voedingsbodem

o Invloed

 

Can do statements:

 

Ik kan:
-  structurele van incidentele oorzaken herkennen en onderscheiden;
-  onderscheid maken tussen politieke, economische, sociale en culturele oorzaken;
-  het belang van oorzaken wegen (minder belangrijke van belangrijke oorzaken onderscheiden).

 

Ik kan:
-  bedoelde van onbedoelde gevolgen onderscheiden;
- het belang van gevolgen wegen (belangrijke van minder belangrijke gevolgen onderscheiden);
- de schaal van gevolgen wegen;
- de duur van de gevolgen aangeven.


Op onderstaande pagina's staat welke vaardigheden je per leerjaar moet beheersen. Je kunt ze downloaden via de rechtermuisknop.

 

Klas 1 vmbo-tl, havo en vwo

Klas 2 vmbo-tl, havo en vwo

Klas 3 vmbo-tl, havo en vwo

Examenjaar  vmbo-tl, havo en vwo
 

Referenties


Honing, T., & Wilschut, A. (2016). Causaliteit in de taal van schoolboeken; Voor historisch denken is taalonderwijs nodig. Levende Talen Tijdschrift, Zeventiende jaargang, nummer 3, september 2016.

Honing, T., & Wilschut, A. (2016). Taalsteun verbetert causaal redeneren. Kleio, jaargang 57, december 2016.

 


 

  •  

    u