Portemonnee

Bij geschiedenis als schoolvak gaat het om historisch denken en redeneren. Een van de belangrijkste onderdelen daarvan is het kritisch oordelen over en beoordelen van gebeurtenissen, bronnen (visuele of geschreven),  voorwerpen of uitspraken van mensen in het verleden.

. 
Kritisch betekent hier, laat dat duidelijk zijn, niet afgeven op iets of je afkeuring laten blijken. Kritisch betekent een oordeel uitspreken op basis van kennis, op basis van zoveel mogelijk ingewonnen informatie. Maar kritisch betekent ook dat je een oordeel geeft nadat je iets van verschillende kanten hebt bekeken (multiperspectiviteit).

Het geven van een kritisch oordeel is een moeilijke vaardigheid, waarvoor niet alleen veel kennis nodig is, maar ook een bepaalde attitude. Je moet als leerling de neiging weerstaan om al te snel je oordeel te geven, of anders gezegd, je moet vaak je oordeel opschorten en eerst onderzoek doen. Een voorbeeld:

Een versleten portemonnee

Vraag een leerling wat je moet doen als je portemonnee er zo uitziet. Tien tegen een dat het antwoord zal zijn: snel een nieuwe kopen. Een logische reactie, zeker als hij weet dat de portemonnee veertig jaar oud is.  

Maar zal de leerling hetzelfde oordeel vellen als hij hoort dat het om een cadeau gaat? Een echt kritische leerling zal misschien de vraag stellen van wie het cadeau afkomstig is. En zal hij ook voorstellen een nieuwe te kopen als hij hoort dat het om een cadeau van de echtgenote van de eigenaar gaat? En hoe zal zijn oordeel luiden als hij weet dat het om het eerste cadeau gaat dat die persoon van zijn, dan nog, vriendin heeft gekregen? En verandert zijn oordeel als hij weet dat de echtegenote inmiddels is overleden?    

Het is misschien een idee om leerlingen via een dergelijk voorbeeld te laten ervaren hoe belangrijk het is om je oordeel in veel gevvallen uit te stellen.

p.s.

Een vriend wees me naar aanleiding van dit stukje op een ander mooi voorbeeld van het belang van het uitstellen van een oordeel tot je alle mogelijke verklaringen hebt verkend.