Leerdoelen

Leerdoelen zijn belangrijk, net zoals een consistente lijn van leerdoelen via leeractiviteiten naar de eindtoets van groot belang is. Onderwijs zonder leerdoelen is doelloos en dus zinloos onderwijs.

Maar dit wil niet zeggen dat je elke les moet beginnen met het op het bord noteren van het leerdoel of de leerdoelen en dat je elke les moet afsluiten met het controleren of het leerdoel/de leerdoelen zijn gehaald. Elk keurslijf is dodelijk voor goed onderwijs.

Maar wanneer is het expliciteren van leerdoelen wel en wanneer niet relevant. Zomaar een drietal gedachten naar aanleiding van mijn eigen tijd op de middelbare school.

Leerdoelen 1: Karel de Grote en leerdoelen

1964, mijn eerste jaar op het Christelijk Lyceum in Emmen. Veel herinner ik me er niet van, behalve een geschiedenistoets uit dat jaar en het resultaat, een tien. Ik heb de toets altijd bewaard (al heb ik geen idee meer waar), niet omdat ik een tien had, dat kwam dat jaar wel vaker voor, ik had zelfs een tien op mijn rapport. De enige van dat jaar en ook van het volgende jaar. Nee, ik bewaarde de toets omdat de leraar, van Haren, er boven had geschreven ‘schier volmaakt’. Hoe trots kun je zijn als jongen van net dertien jaar.

Pas nu, 56 jaar later, nu ik me bezig hou met formatief handelen en dus met leerdoelen, vraag ik me af wat die tien toentertijd waard was, waar hij voor stond. In mijn beleving bestond de toets die betrekking had op de vroege middeleeuwen, uit een of enkele vragen. De vraag die ik me herinner ging over  Karel de Grote, Wat weet je van hem? Ik schreef de tekst uit ons leerboek nagenoeg foutloos op, want ik kende het hoofdstuk uit mijn hoofd.

k denk niet dat de leraar, een geweldige verteller, die mij enthousiast maakte voor het vak geschiedenis, zich heeft afgevraagd wat hij met zijn lessen over de vroege middeleeuwen beoogde. Ik weet ook wel zeker dat ik me de vraag niet stelde wat hij met het onderwerp wilde bereiken, noch wat ik met mijn kennis aan moest. Wilde de leraar laten zien wat de politieke betekenis van Karel de Grote was, zodat wij zouden begrijpen waarom diens naam nog wel eens valt als we het hebben over de Europese eenwording? Of vond hij het belangrijk dat wij wisten wie zijn vader was en wat het verschil was tussen een graaf en een markgraaf. Of was het belangrijk dat wij wisten dat Karel de Grote rondtrok door zijn rijk en het liefst verbleef op zijn favoriete palts in Aken? 

Dat ik nu nog iets weet over Karel de Grote komt niet omdat ik er in 1964 les over kreeg, maar omdat ik geschiedenisleraar ben geworden. Mijn klasgenoten van toen zullen Karel, vermoed ik, even gemakkelijk in 800 of in 1800 plaatsen en stil vallen als naar diens betekenis wordt gevraagd. Maar ach, niemand vraagt ooit naar wat er van de middelbare schoolkennis is blijven hangen. Oh nee, dat klopt niet helemaal, een keer in de zoveel jaar bevraagt het Historisch Nieuwsblad Kamerleden op hun kennis van het verleden. De uitkomsten laten zich raden.

Leerdoelen 2: Nederlands: spelling en grammatica

Leerdoelen 3: Herodotus