Leerdoelen

Leerdoelen zijn belangrijk, net zoals een consistente lijn van leerdoelen via leeractiviteiten naar de eindtoets van groot belang is. Onderwijs zonder leerdoelen is doelloos en dus zinloos onderwijs.

Maar dit wil niet zeggen dat je elke les moet beginnen met het op het bord noteren van het leerdoel of de leerdoelen en dat je elke les moet afsluiten met het controleren of het leerdoel/de leerdoelen zijn gehaald. Elk keurslijf is dodelijk voor goed onderwijs.

Maar wanneer is het expliciteren van leerdoelen wel en wanneer niet relevant. Zomaar een drietal gedachten naar aanleiding van mijn eigen tijd op de middelbare school.

Leerdoelen 2: Nederlands: spelling en grammatica

In de derde klas kreeg ik nogmaals, en voor het laatst, een tien op mijn rapport. Een indicatie voor mijn talent voor dat vak was dat echter zeker niet. Op mijn eindexamen kreeg ik een zes en twee vijven. De tien in de derde klas is echter heel verklaarbaar. We kregen les van Bully, zoals de leraar Nederlands al sinds jaar en dag werd genoemd. Eerder een soort van erenaam, dan een scheldnaam, want nagenoeg elke leraar had een bijnaam, variërend van ome Kees tot kale Jan, de bijnaam van de rector.

In mijn beleving zat Bully de hele les, orerend, vastgeketend aan zijn plek aan het bureau, onderwijl een sigaar wegdampend. In de jaren zestig mocht dat nog en als zijn sigaren op waren, kreeg een van ons het verzoek om zijn voorraad in de pauze bij een sigarenwinkel in de buurt aan te vullen. In het kwartiel waarin ik op de Olympus van het vak Nederlands belandde, kregen wij elke week een dictee voorgeschoteld dat we vervolgens uit ons hoofd moesten leren. De volgende les werd het dictee door de leraar voorgelezen en moesten wij het, zo mogelijk, foutloos, opschrijven. Na vijf dictees volgde een dictee met zinnen uit de eerdere dictees. Ik leerde ze braaf uit het hoofd en scoorde dus telkens een tien. Een andere les in de week werd besteed aan grammatica. Tot vervelens toe moesten wij oefeningen maken met alle tijden die er maar te verzinnen waren, van de t.t. tot de v.v.t.t. Dodelijk saai, maar voor de proefwerken scoorde ik uiteraard een tien, want ook dit kun je gewoon uit je hoofd leren. Dergelijke lessen zijn tegenwoordig, vermoed ik, bij het vak Nederlands ondenkbaar, maar ik moet bekennen dat ik er mijn hele leven, als leerling, student, leraar en als auteur van lesmateriaal profijt van heb gehad.

Van het werken met leerdoelen en succescriteria had Bully nog nooit gehoord. Natuurlijk had hij met zijn lessen doelen voor ogen, wij moesten goed leren spellen en prachtige grammaticaal goed lopende zinnen kunnen schrijven. Daarin is hij, wat mij betreft, redelijk geslaagd. Niet dat ik goed ben in spellen, maar wel omdat hij ervoor heeft gezorgd dat ik bij elke keer als ik over de schrijfwijze van een woord twijfel, en dat gebeurt heel vaak, mijn toevlucht zoek tot woordenlijst.org

Heb ik tijdens deze lessen, achteraf gezien, leerdoelen gemist? Afgaand op mijn scores duidelijk niet, maar ik denk dat dat ook gold voor mijn klasgenoten die minder tijd hadden gestoken in het uit het hoofd leren van dictees en tijden. Voor iedereen wasduidelijk wat er, volgens een zich herhalend patroon, van ons verwacht. Daarover kon geen twijfel bestaan en het expliciet vermelden van leerdoelen en succescriteria zou geen enkele toegevoegde hebben gehad. Ook feedback op onze prestaties zou overigens nauwelijks of geen toegevoegde hebben gehad. Wie een onvoldoende haalde wist echt prima waar dat aan gelegen had.

Leerdoelen 1: Karel de Grote

Leerdoelen 3: Herodotus