Overzicht (na)scholingen en conferenties

- 19 januari, 15.00 – 18.30, Webinars historische contexten havo. Universiteit Utrecht 

- 19 januari 17.00-19.00. Vakbijeenkomst: Uitwisseling lesmateriaal gericht op differentiatie over de context Duitsland

- 26 januari en 9 februari Leergang formatief handelen

- 8 februari 2023 Rusland in de wereldgeschiedenis

- 17 februari Inspiratiesessie Multiperspectiviteit
- 9 maart, 9.30 – 13.00, Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Universiteit Utrecht 
- 9 maart, 13.30 – 1700, Historische Context Het Britse Rijk 2.0. Universiteit Utrecht 
- 9 maart, 9.30 – 13.00, Historische Context Verlichting 2.0.Universiteit Utrecht 
- 9 maart, 13.30 – 17.00, Historische Context Steden en Burgers 2.0. Universiteit Utrecht 

- 17 maart Nationaal Geschiedeniscongres in Fort Vechten in Bunnik.
- 6 april, 9.30 – 13.00, Taalgericht geschiedenisonderwijs basis. Universiteit Utrecht 
- 6 april, 13.30 – 17.00, Taalgericht geschiedenisonderwijs schrijven. Universiteit Utrecht 
- 6 april, 13.30 – 17.00, Historische Context China 2.0. Universiteit Utrecht 

- 1-6 mei Studiereis Berlijn (Holocaust, Anne Frank, W.O.II)

- 16 juni VGN-pabodag in het Nationaal Archief in Den Haag.

- 16 t/m 23 september Verdiepingsreis naar Sobibor

Bijeenkomst netwerk Alfagammapartners (UvA en de VU)

Op 9 maart 2023 vindt er een bijeenkomst plaats over lesgeven over gevoelige onderwerpen. De gammanetwerken organiseren dan een gezamenlijke middag en avond over het thema ‘gevoelige onderwerpen in de klas’ (alfa-en bètadocenten zijn ook van harte welkom). Tijdens verschillende vakoverstijgende en vakspecifieke onderdelen wisselen we aanpakken en ervaringen uit rond dit thema. Zo worden er workshops gegeven over het inzetten van dialogische onderwijsleergesprekken, actualiteit en spotprenten om over gevoelige onderwerpen te spreken in de klas, posters gepresenteerd over recent onderzoek en er is tijd om bij te praten tijdens borrel en eten. Deelname is gratis. 

De Invasie van Nanking en de Rode Garde in de Culturele Revolutie

Collega Marieke Knoben vertaalde lesmateriaal van Stanford Read Like A Historian  en deelt dat via Histoforum graag met andere docenten.
De invasie van Nanking hoeft niet als zodanig geleerd te worden, maar het is een mooi voorbeeld van hoe geschiedschrijving door de verschillende betrokkenen wordt aangepakt en in schoolboeken wordt gegoten. Leerlingen vermoeden zondermeer dat het schoolboek uit China wel zal overdrijven, maar naast het verslag van de historicus blijkt dat alleszins mee te vallen! Verder is het een voorbeeld uit de Eeuw van Vernedering die het westen, incl. Japan, China 'aandoet' en daarmee een geschikte les om te gebruiken bij de eerste twee leidende vragen van de historische context..

- De invasie van Nanking

- De inname van Nanking, powerpoint

- De rode garde in de Culturele Revolutie

- De rode garde in de Culturele Revolutie, powerpoint.


Het vak geschiedenis is hopeloos verouderd

Dit is de mening van collega Daan Krahmer in een artikel in het Parool van 21 december 2022. In nieuwsbrief 219 verwees ik naar twee artikelen over hetzelfde onderwerp, het eerste ging over de vraag in hoeverre we rekening zouden moeten houden met de migratieachtergrond van leerlingen, het tweede over het belang van de actualiteit in het geschiedenisonderwijs.
Het lijkt me verstandig om binnen de community van het geschiedenisonderwijs een fundamentele discussie  over het doel, over de raison van ons geschiedenisonderwijs te voeren, alvorens een nieuw of vernieuwd programma te maken waar we weer jaren aan vastzitten.      

Geschiedenis een verplicht vak?

De afgelopen week was ons vak weer eens een trending topic. Centraal stond daarbij de vraag of geschiedenis een verplicht vak moet worden. Bedoeld werd, denk ik, of geschiedenis voor alle leerlingen in alle klassen een verplcht vak moet worden, Aanleiding was het, al dan niet vermeende, feit dat vmbo-leerlingen relatief weinig om democratie geven.  Onze collega Arjan Vaarsen schreef een blog, afgestemd op een vwo-3-leerling, naar aanleiding van de vraag: 'Waarom hebben wij eigenlijk geschiedenis?'

Praktische opdracht middeleeuwen met bronnen

Een paar collega's van het Wessel Gansfortcollege in Groningen hebben, als onderdeel van het schoolexamen, een praktische opdracht gemaakt volgens het model van wat in Engelstalige landen Documunt-Based Questions (DBQ) worden genoemd. Leerlingen schrijven in twee lesuren een essay op basis van eiegn kennis en, in dit geval een tiental bronnen, waaruit zij een keuze mogen maken.

Zij stellen deze opdracht graag beschilbaar aan hun collega's in den lande.

Verdiepingsreis naar Sobibor

Ook in 2023 organiseert Stichting Sobibor weer hun Verdiepingsreis. Deze reis voert je, onder leiding van deskundige gidsen, langs plekken die belangrijk zijn in het verhaal rond 'Aktion Reinhardt'. Niet alleen Belzec, Treblinka en (natuurlijk) Sobibor, maar ook Trawniki en Majdanek worden bezocht. In Lublin ('uitvalsbasis' voor deze reis) wordt stilgestaan bij de organisatie en organisatoren van deze Aktion Reinhardt, en indien mogelijk worden in Warschau plekken in het voormalige getto bezocht. Nogmaals; alles onder leiding van zeer deskundige, ervaren gidsen.

Rusland in de wereldgeschiedenis

Woensdag 8 februari is de nieuwe bijeenkomst van de commissie wereldgeschiedenis van de VGN. Tijdens de bijeenkomst beantwoorden we de vraag: Welke invloed hebben de wereldgeschiedenis en de historische relaties van Rusland op de Russisch-Oekraïense oorlog?  

Praktische opdracht Grondwetsherziening 1848

Robert Kortus ontwierp als afstudeerproject aan de UU een praktische opdracht over de grondwetsherziening van 1848. Als werkvorm koos het voor het Mysteriespel van Actief Historisch Denken. Welke dieperliggende oorzaak en welke aanleiding kunnen 17 maart 1848 verklaren? Welke externe en interne factoren kunnen 17 maart 1848 verklaren? Welk motief is uiteindelijk het belangrijkst geweest voor de keuze van de koning om op 17 maart 1848 een liberale grondwetscommissie aan te stellen die de grondwet zou gaan wijzigen in zijn nadeel? Na deze deelvragen beantwoord te hebben, kunnen leerlingen een uitspraak doen over de hoofdvraag: Waarom gaf koning
Willem II op 17 maart 1848 zijn macht weg aan de liberalen? Leerlingen presenteren hun antwoord op de hoofdvraag op een eigen gekozen manier aan de klas.
Hij deelt zijn opdracht graag op Histoforum met collegadocenten.

De mythevorming rond Gino Bartali

In Trouw (12 januari 2023) stond een prachtig verhaal over vermeende heldendaden van de beroemde wielrenner Gino Bartali. Hij zou tijdens W.O. II achthonderd joden uit handen van de Duitsers hebben gered. Hij kreeg zelfs een Yad Vashem onderscheiding. Maar het lijkt niets meer te zijn dan een mythe. Mooi verhaal om in de klas te gebruiken om leerlingen duidelijk te maken hoe belangrijk kritisch brongebruik is.

Sprookjes, mythen en geschiedenisverhalen

In coronatijd is gerard Dijkman begonnen met het maken van animatiefilmpjes over historische personen en gebeurtenissen uit de historische canon van Nederland, de Griekse mythen en sprookjes. De verhalen worden verteld en playmobil-acteurs ondersteunen het verhaal. Ze zijn bedoeld voor kinderen en leerkrachten van de basisschool en voor iedereen die het leuk vindt. In de les kan het gebruikt worden als opstap voor periode uit de canon. Er zijn nu ruim 40 filmpjes online en de productie gaat gewoon door. 

7e Nationale Geschiedenisonderwijscongres

Op vrijdag 17 maart 2023 organiseren VGN, de Vereniging van docenten in geschiedenis en staatsinrichting in Nederland en de afdeling geschiedenis van de Erasmus School of History, Culture & Communication (EUR) in Fort Vechten (Bunnik) het 7e Nationale Geschiedenisonderwijscongres. Dit congres staat in het teken van het thema "Klimaat in de klas: Mens en natuur in de geschiedenisles".
Klimaatverandering is een van de belangrijkste uitdagingen waar we vandaag de dag mee te maken hebben. Het dwingt ons om op een andere manier na te denken over de relatie tussen mens en natuur, over de toekomst en daarmee ook over het verleden. Het roept de vraag op of we het ons nog wel kunnen veroorloven om bij het onderwijzen van geschiedenis uitsluitend te denken aan menselijk handelen en de natuur als een tijdloos fenomeen buiten de geschiedenis te plaatsen.
Op het congres zullen we deze thematiek vanuit verschillende perspectieven benaderen en concrete aanbevelingen doen voor hoe dit in de lespraktijk behandeld kan worden. We zullen onder andere kijken naar manieren om klimaatverandering historisch te benaderen, wat het "antropoceen" voor het onderwijs en voor leerlingen betekent en hoe we geschiedenis kunnen doceren op een tijdschaal die veel groter is dan de afgelopen drie millennia. We zullen ook kijken naar hoe we de mens en zijn leefomgeving integraal kunnen benaderen in het geschiedenisonderwijs en wat we hierover kunnen leren van vakken zoals aardrijkskunde.
Meer informatie


Grotschilderingen vernietigd

Het heeft, voor zover ik weet, de Nederlandse kranten niet gehaald, maar ik vond het bericht schokkend genoeg om het hier te vermelden. In Australië hebben vandalen 30.000 jaar oude grotschilderingen van aboriginals vernield. Een doelbewuste actie, gezien de moeite die ze ervoor hebben moeten doen.
Meer informatie.  

Bronnenanalyse met popmuziek

Hoe krijg je leerlingen enthousiast voor de belangrijke historische vaardigheid ‘bronnen analyseren‘? Deze vraag stel ik me als docent geschiedenis regelmatig, meent Mark Hagenaars. Het is namelijk niet altijd gemakkelijk om leerlingen in de goede werkhouding hiervoor te krijgen. Het gebruik van popmuziek kan daarbij eenprima hulpmiddel zijn, zo heb ik mogen ervaren.

Lees verder


Vikingen in Noord-Amerika

Misschien vertelt u uw leerlingen dat Columbus niet de eerste Europese mens was die voet aan wal zette in Amerika,maar dat dat de Vikingen waren. In dit artikel van Rein Brobbel leest u welk archeologisch bewijs we hebben van de aanwezifheid van Vikingen in Amerika.

Inspiratiesessie Multiperspectiviteit

Vrijdagmiddag 17 februari 2023 organiseert Blink Geschiedenis van 12.00-17.00 uur in het Nederlands Openlucht Museum in Arnhem een inspiratiesessie met experts uit het vak en de wetenschap. Dit keer met als thema ‘Multiperspectiviteit’. Samen gaan we aan de slag met dit onderwerp, het wordt een interactieve middag waarbij kennisdeling, inspiratie en ontmoeting centraal staan.
Meer informatie  

Film & Geschiedenis

We zijn live! Om dat te vieren mogen docenten geschiedenis de film Selma eenmaal gratis bekijken. Thuis, of in de klas. Ook ontwikkelden drie docenten er lesmateriaal bij.

Meer informatie


Nieuwe genen ontdekt in DNA die 'spontaan'zijn ontstaan

De mens en de chimpansee gingen een kleine 7 miljoen jaar geleden elk hun eigen weg. Wij splitsten ons af, maar blijven tot op de dag van vandaag door-evolueren.

Nieuwe genen kunnen ontstaan door duplicatie, waarbij een deel van het genetisch materiaal op een chromosoom verdubbelt en het chromosoom langer maakt. Genetische duplicatie zorgt voor veranderingen in het genoom en is een belangrijke motor in de evolutie. Nieuwe genen kunnen echter ook ‘spontaan’ ontstaan uit kleine stukjes van ons DNA.

Lees het hele artikel van Jeanette Kras op Sciientias.

SEGU

Segu staat voor Selbgesteuert, entwickelnder, Geschichtsunterricht en is een Duitse website bestemd voor het geschiedenis onderwijs en gericht op een activerende didactiek. De website bevat veel opdrachten en bronnenmateriaal. Leuk om als docent eens rond te snuffelen of om in tweetalig (Nederlands-Duits) onderwijs te gebruiken.  

Formatief handelen

Valentina Devid en René Kneyber van Toetsrevolutie schreven een artikel over formatief handelen, waarin zij acht motieven om dat te willen geven.  Dominique Sluijsmans schreef twee artikelen over nut en noodzaak van leerdoelen van. Het eerste gaat over het gebruik van leerdoelen in het ontwerproces van docenten, het tweede over het nut van leerdoelen voor het leerproces van leerlingen.
Veel meer artikelen en voorbeeldlesmateriaal over formatief handelen vindt u op deze pagina van Histoforum.   

Het slavenschip als kapitalistisch martelwerktuig

Kevin Prenger schreef voor Historiek een recensie van ‘Het slavenschip’ van Marcus Rediker dat in 2022 in vertaling in Nederland verscheen.

1672

Schooltv heeft voor het onderwijs een vijfdelige bewerking gemaakt van Het Rampjaar 1672. Elke aflevering duurt ongeveer tien minueen en is vanaf deze website te bekijken.

Hoe goed is ChatGPT?

Kan een chatbot een historisch verantwoord ‘essay’ schrijven over bijvoorbeeld een kenmerkend aspect?
Toen ik op de middelbare school zat, moesten wij samenvattingen maken van boeken die we hadden
gelezen. Een domme opdracht natuurlijk, omdat er boeken met samenvattingen bestonden. Nu zijn
sommige docenten bang dat schrijfopdrachten aan leerlingen zinloos worden omdat er ChatGPT is.
Maar je kunt ook gebruik maken van ChatGPT om leerlingen kritisch naar teksten te laten kijken,
zoals Joost van Oort in onderstaande -enigszins bewerkte, opdracht laat zien.

Om een opdracht met Chat GPT te kunnen maken moet je een (voorlopig) gratis account
aanmaken op (zie de url in de opdracht), maar dat is een fluitje van een cent.
In onderstaande opdracht is het de docent die de essayopdracht aan ChatGPT geeft, maar natuurlijk
kunnen de leerlingen dit ook zelf doen.
In deze versie moeten leerlingen hun antwoorden onderbouwen in een notenapparaat volgens de
APA-richtlijnen. Uiteraard kun je, als je tijd wilt besparen, deze beide eisen (of een) ook achterwege
laten.

De opdracht vindt u hier:  

Oudste film?

De oudste mens die ooit is gefilmd zou paus Leo XIII, geboren in 1810, zijn. Hier vindt u het filmpje.

Nieuwe recensies op Histoforum

Jef Abbeel recenseerde:

• * Le Livre Noir de Vladimir Poutine. Galia Ackerman, Stéphane Courtois e.a. Uitgeverij Robert Laffont, Parijs, november 2022. Paperback, 24 x 15 cm, 453 pagina’s, noten, register, € 24,90. ISBN 978-22-212-6538-3.

  * Frank Dikötter. China na Mao. De opkomst van een supermacht. Uitgeverij Spectrum, Amsterdam/Lannoo, Tielt, september 2022. 464 pagina’s, kaart, foto’s, bibliografie, noten, register. Hardback, 23 x 16 x 4 cm. ISBN 978-90-003-7688-9, € 37,99.

  * Oekraïne. Geschiedenissen en verhalen

• Volodymyr Yermolenko e.a. Oekraïne. Geschiedenissen en verhalen. Vertaling van: Ukraine in histories and stories. Essays by Ukrainian intellectuals. Kyiv, 2019. Uitgeverij ISVW, Leusden, december 2022. Paperback, 288 pagina’s, tekeningen, 21 x 14 cm, € 20. ISBN 978-90-832-1228-9

• 
  Raymond Beerten recenseerde:

  * Jan Papy en Joris Tulkens. In de ban van Mohammed. Nicolaes Cleynaerts’ brieven uit de Arabische wereld, Sterck & De Vreese, 2021, 400 blz. 

•  

• Laatste toevoegingen op Histoforum

  De laatste toevoegingen (artikelen, boekbesprekingen enz.) vindt u altijd op deze pagina.